Definicja

Alergia lub nietolerancja pokarmowa na owoce i jagody to dolegliwość, która pojawia się po zjedzeniu niektórych owoców.

• Nietolerancja pokarmowa to nieprawidłowa reakcja na spożycie jednego lub więcej pokarmów. W jej przypadku reakcja jest zwykle wolniejsza i mniej dotkliwa. Najczęstszą nietolerancją w odniesieniu do owoców jest nietolerancja fruktozy (złe wchłanianie cukru owocowego).
• Alergia pokarmowa to reakcja alergiczna na określone substancje. Często prowadzi do ostrych, szybko rozwijających się objawów. Szczególnie w przypadku alergii na pyłki często występują dodatkowo reakcje na jabłka, gruszki i inne produkty spożywcze.

Nietolerancja fruktozy

W przypadku nietolerancji fruktozy upośledzona jest zdolność jej wchłaniania w jelicie cienkim. Nadmiar tego cukru pozostaje w jelicie i jest metabolizowany przez bakterie, co wywołuje typowe objawy. Nietolerancja ta jest stosunkowo powszechna. Szacuje się, że zespół złego wchłaniania fruktozy dotyka około 15–25% populacji w Europie.

Alergia krzyżowa

W przypadku niektórych alergii często dochodzi do bardzo specyficznych, dalszych reakcji alergicznych. Zjawisko to nazywane jest alergią krzyżową. Objawy reakcji alergicznej wywołanej przez alergię krzyżową są zwykle łagodniejsze.

Wiele osób, które mają alergię na pyłki brzozy, jest uczulonych np. na orzechy, kiwi, surową marchew, jabłka i gruszki. Osoby z nadwrażliwością na bylicę mogą reagować alergią na seler oraz różnego rodzaju zioła i przyprawy. Niektóre osoby uczulone na pyłki traw reagują również na owoce cytrusowe, takie jak pomarańcze i mandarynki. U osób z alergią na lateks często występują reakcje na owoce takie jak banany, awokado czy kiwi. Gotowanie często niszczy alergen zawarty w owocach, dlatego jedzenie gotowanych owoców jest bezpieczniejsze.

Inne alergie

W przypadku alergii na brzoskwinie występują dwa warianty. W naszym kraju alergia na brzoskwinie jest zazwyczaj reakcją krzyżową, natomiast inna forma alergii na brzoskwinie jest częstsza wśród mieszkańców regionu śródziemnomorskiego. Występujące u nich objawy są zazwyczaj bardziej nasilone. Osoby, które reagują alergią na brzoskwinie często mają cięższe dolegliwości, jeśli jedzą je ze skórką. Białko wywołujące reakcję alergiczną jest bardzo odporne i nie ulega zniszczeniu nawet podczas gotowania. Występuje ono w wielu produktach przetworzonych, np. w soku. Osoby, które mają alergię na brzoskwinie, często reagują również na inne rodzaje owoców, orzechów i warzyw, takich jak marchew czy seler.

Kiwi także może wywołać zarówno alergiczną reakcję krzyżową, jak i specyficzną dla owoców nadwrażliwość.

Truskawki często wywołują reakcję alergiczną (reakcję krzyżową), ale mogą też prowadzić do pewnej formy nietolerancji. Dotyczy to głównie dzieci, które jedzą duże ilości tych owoców.

Objawy

Objawy alergii na owoce i jagody, które występują kilka minut lub godzin po zjedzeniu wyzwalającego je produktu spożywczego przypominają dolegliwości typowe dla innych nietolerancji i alergii pokarmowych. Symptomy są bardzo zmienne, ale zazwyczaj łagodne. Częstą reakcją jest zaczerwieniona, obrzęknięta i swędząca błona śluzowa w jamie ustnej. Te objawy są nazywane zespołem alergii jamy ustnej. Po spożyciu mogą wystąpić również dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak nudności i bóle brzucha. Na skórze reakcja alergiczna może objawiać się swędzącą wysypką oraz pokrzywką. W przypadku ciężkiej nadwrażliwości mogą wystąpić trudności w oddychaniu i zawroty głowy. W najgorszym przypadku istnieje ryzyko wystąpienia ciężkiej, nawet zagrażającej życiu reakcji całego organizmu ze wstrząsem anafilaktycznym.

W przypadku nietolerancji fruktozy (złe wchłanianie fruktozy) objawy pojawiają się dopiero około pół godziny po spożyciu pokarmów zawierających ten cukier. Fruktoza często wywołuje dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak wzdęcia, skurcze i bóle brzucha lub biegunkę.

Diagnoza

Rozpoznanie alergii lub nietolerancji pokarmowej jest dokonywane przede wszystkim na podstawie opisu objawów występujących po spożyciu określonych pokarmów. Często osoby dotknięte tym problemem potrafią same ustalić związek z wyzwalającym dolegliwości produktem spożywczym. Pomocne jest również prowadzenie dziennika z informacjami o diecie i objawach. W niektórych przypadkach wykonywane są dodatkowe badania krwi oraz testy alergiczne. W przypadku nietolerancji pokarmowych decydujące znaczenie może mieć test prowokacyjny. Polega on na spożyciu podejrzanego produktu spożywczego w kontrolowanych warunkach i obserwacji reakcji. W przypadku podejrzenia nietolerancji fruktozy można również wykonać test oddechowy.

Zalecenia żywieniowe

Najskuteczniejszym sposobem na uniknięcie przykrych dolegliwości spowodowanych nietolerancją lub alergią na niektóre rodzaje owoców lub jagód jest wyeliminowanie ich z diety.

W przypadku alergii pokarmowej należy przez długi czas unikać czynnika wyzwalającego. Natomiast przy nietolerancji fruktozy można w stosunkowo krótkim czasie przeprowadzić test polegający na stopniowym wprowadzaniu do diety produktów zawierających fruktozę, aby określić, jaka jej ilość jest tolerowana w codziennym jadłospisie.

Napoje

Niektóre osoby reagują na owoce i jagody zawarte w sokach. Są to przede wszystkim reakcje wynikające z nietolerancji. Częsta jest nadwrażliwość na sok pomarańczowy, pomidorowy, multiwitaminę i nektar. Zaleca się picie niesłodzonych soków owocowych, a nie nektarów.

Przetwory z owoców

Niektóre osoby reagują na truskawki i pomarańcze w dżemach. Jednak w większości przypadków tego rodzaju przetwory są lepiej tolerowane, ponieważ proces ich przygotowania polega na powolnym gotowaniu owoców.

Desery

Sałatki owocowe zawierają wiele różnych owoców, więc przed ich zjedzeniem alergicy powinni poznać ich skład.

Dodatkowe informacje

• Nietolerancja i alergia pokarmowa
• Niewłaściwe wchłanianie fruktozy (nietolerancja fruktozy)
• Alergia
• Alergie krzyżowe
• Wstrząs anafilaktyczny
• Niewłaściwe wchłanianie fruktozy – informacje dla personelu medycznego
• Alergia/nietolerancja pokarmowa – informacje dla personelu medycznego
• Alergia i nietolerancja pokarmowa u dorosłych – informacje dla personelu medycznego

Lista kontrolna i objawy

• Czy mam nietolerancję lub alergię pokarmową?
• Lista kontrolna dla dzieci z nietolerancją/alergią pokarmową
• Dziennik żywieniowy