Co to jest babeszjoza?

Babeszjoza jest chorobą odzwierzęcą spowodowaną zakażeniem przez pasożyta z rodzaju Babesia, który wywołuje objawy podobne do malarii. Zoonoza była terminem używanym do określenia choroby zwierząt, która jest przenoszona na człowieka. Kleszcze pełnią rolę wektorów, czyli żywicieli pośrednich, którzy przenoszą chorobę ze zwierząt na ludzi. Jednak w niezwykle rzadkich przypadkach zakażenie może być również przekazane poprzez transfuzję krwi. Nie ma innej drogi przenoszenia z człowieka na człowieka. Pasożyty wnikają do czerwonych krwinek i je niszczą. Zakażenie może powodować objawy grypopodobne.

Babeszjoza jest bardzo rzadka w Europie, natomiast ogniska choroby są regularnie zgłaszane w Stanach Zjednoczonych. W latach 2005 i 2007 w stanie Nowy Jork odnotowano 600 przypadków.

Przyczyny

Przeniesienie na człowieka następuje poprzez kleszcze, które wcześniej miały kontakt ze zwierzętami zakażonymi pierwotniakiem z rodzaju Babesia, np. bydłem lub gryzoniami. Nie ma innej drogi zarażania się między ludźmi, z wyjątkiem transfuzji krwi. Większość przypadków babeszjozy występuje u osób, które mają osłabiony układ odpornościowy lub którym usunięto śledzionę.

Objawy

Czas od zakażenia do wystąpienia choroby (okres inkubacji) wynosi zwykle 1–4 tygodnie, ale może być też dłuższy. Oprócz przebiegu bezobjawowego lub z niewielkimi objawami występuje przebieg ciężki, w którym dochodzi do znacznego uszczerbku na zdrowiu. Choroba wywołuje objawy podobne do malarii: dreszcze, wysoka gorączka, ból mięśni i niedokrwistość (anemia hemolityczna). Przy zakażeniu niewielką ilością pasożytów objawy mogą być łagodniejsze i przypominać grypę. Najostrzejsze objawy występują u pacjentów z osłabionym układem odpornościowym.

Diagnoza

Diagnozę ustala się zwykle na podstawie badania krwi. Pasożyty można zwykle wykryć w badaniu rozmazu krwi pod mikroskopem. Ponieważ patogeny rozmnażają się w czerwonych krwinkach i je niszczą, może to prowadzić do anemii (niedokrwistość). Wskazują na to spadek poziomu hemoglobiny we krwi lub odchylenia w innych parametrach morfologii. Istnieją również bardziej specjalistyczne testy do wykrywania drobnoustrojów (np. testy PCR).

Terapia

W przypadku podejrzenia choroby pacjent jest przyjmowany do szpitala. Babeszjozę leczy się kombinacją leków przeciwmalarycznych i antybiotyków. W ciężkich przypadkach można przeprowadzić dializę lub transfuzję krwi, np. jeśli we krwi jest duża ilość pasożytów lub pacjent nie ma śledziony.

Profilaktyka

Podczas przebywania w miejscach występowania kleszczy należy zakrywać ciało, zakładając długie spodnie lub buty. Chroniący przed komarami preparat w spray'u do skóry i odzieży zmniejsza liczbę ukąszeń przez kleszcze. Pomocne są środki odstraszające owady na ubraniach, takie jak permetryna. W przypadku ukąszenia przez kleszcza należy go jak najszybciej usunąć ze skóry, najlepiej w ciągu 24 godzin. Należy go ostrożnie wyciągnąć palcami lub pęsetą.

Przebieg i rokowanie

Choroba trwa zwykle 1–2 tygodnie. Jednak przez wiele miesięcy może się utrzymywać zmęczenie. U około połowy zakażonych dzieci i 1/4 zakażonych dorosłych nie występują żadne objawy. 

Rokowanie jest zazwyczaj dobre. Choroba może być jednak niebezpieczna dla osób, które mają osłabiony układ odpornościowy lub którym usunięto śledzionę. Do powikłań należą m.in. uszkodzenie płuc, wątroby, serca lub nerek.

Dodatkowe informacje

• Ukąszenie kleszcza
• Jak zapobiegać ukąszeniom kleszczy
• Anemia hemolityczna
• Borelioza po ukąszeniu kleszcza
• Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM)
• Babezjoza – informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Lek. Marleen Mayer, Mannheim
• Anna Zwierzchowska, lekarz rezydent, Kraków (edytor/recenzent)