Co to jest dur brzuszny i dur rzekomy?

Definicja

Dur brzuszny i dur rzekomy to zakażenia jelitowe wywołane przez dwa rodzaje bakterii — Salmonella Typhi i Salmonella Paratyphi. Wywołują ostre zakażenie przewodu pokarmowego z gorączką i silnym złym samopoczuciem. Choroba jest najczęściej przenoszona przez żywność zanieczyszczoną fekaliami. Nie należy mylić duru brzusznego z często występującą salmonellozą. Jest ona spowodowana innym rodzajem salmonelli.

Objawy

Salmonella Typhi wywołuje ostry stan zapalny błony śluzowej przewodu pokarmowego. Początkowo oprócz wysokiej gorączki pojawiają się tylko nieliczne dolegliwości. Później pojawiają się bóle brzucha, utrata masy ciała, nudności, wymiotowanie, biegunka lub też zaparcie. Inne objawy mogą obejmować ból głowy, dreszcze, kaszel, bóle mięśni i krwawienia z nosa. W drugim tygodniu choroby u niektórych pacjentów na ciele pojawia się nieswędząca wysypka. Ciężki przebieg występuje u 10–15% chorych i zwykle rozpoczyna się w 3. i 4. tygodniu choroby. Związane jest to z krwawieniami i urazami w obrębie przewodu pokarmowego. U niektórych pacjentów rozwijają się dodatkowe choroby układu nerwowego, m.in. zapalenia lub objawy psychiatryczne.

Przyczyny

Większość osób ulega zakażeniu podczas spożywania napojów lub jedzenia, np. owoców, które zostały umyte w zanieczyszczonej wodzie i zjedzone na surowo. Osoby zakażone z kolei wydalają bakterie ze stolcem lub moczem. Salmonella jest przenoszona w ten sposób po około 1 tygodniu od wystąpienia choroby. Wydalanie drobnoustrojów utrzymuje się przez kilka tygodni. 5 na 100 osób z chorobą wydala bakterie przez całe życie.

Częstość występowania

Zakażenia bakteriami Salmonella Typhi lub Paratyphi występują na całym świecie. Najbardziej rozpowszechnione są na subkontynencie indyjskim, w południowo-wschodniej Azji i w tropikalnej Afryce. Każdego roku ok. 14 milionów osób choruje na dur brzuszny, ok. 10 milionów z nich mieszka na subkontynencie indyjskim.

W Europie Środkowej choroba ta występuje bardzo rzadko. Wśród osób dotkniętych chorobą przeważają osoby nieszczepione, które zaraziły się nią w Indiach lub Pakistanie.

Badania dodatkowe

• Badanie krwi
  •  parametry zapalne i parametry wątrobowe mogą być nieznacznie podwyższone .
Patogen sprawczy może być wykryty w różnych płynach ustrojowych
• krew, mocz, stolec, wydzielina z dwunastnicy lub szpiku kostnego
• badanie próbki stolca trwa długo a wynik często jest dostępny dopiero po 2–3 tygodniach.

Leczenie

• Chorych na dur brzusznylub dur rzekomy leczy się antybiotykami
  
  • zastosowany antybiotyk zależy od tego, która z substancji czynnych jest skuteczna u danej osoby, w tym celu bakterie są badane w laboratorium (badanie oporności)
  • terapia trwa zwykle od 5 do 14 dni
• jeśli występuje nagromadzenie płynu w płucach (obrzęk płuc), czasami stosuje się również steroid
• pacjenci, którzy nadal wydalają bakterię sprawczą nawet po wyleczeniu choroby (tzw. stali nosiciele) otrzymują zintensyfikowaną antybiotykoterapię.

Co możesz zrobić sam?

• Należy przestrzegać specjalnych zasad higieny (personel medyczny poinformuje Cię o tym)
Należy przestrzegać zakazów zatrudnienia. Osoby chore na dur brzuszny oraz stali nosiciele nie mogą pracować przy produkcji, przeładunku i obrocie żywnością oraz w kuchniach/stołówkach.
• Ponowne dopuszczenie do szkół i innych instytucji społecznych lub do aktywności zawodowej jest możliwe po wyleczeniu i po 3 kolejnych ujemnych wynikach badania stolca.

Zapobieganie

• W rejonach, gdzie choroba jest powszechna, nie należy jeść niegotowanych lub nieobranych pokarmów
  • najczęstszym źródłem zakażenia jest woda, sałatki, surowe warzywa, sosy, surowe owoce morza, niepasteryzowane mleko, nieobrane owoce, kostki lodu z zanieczyszczonej wody, żywność zawierająca jaja np. majonez i sosy, niedogotowane mięso
• należy regularnie myć ręce
• czyścić naczynia i sztućce
• trzymać się z dala od miejsc, które mogą być zanieczyszczone, np. miejsca, w których zakopywane są ludzkie odchody lub przy niektórych zbiornikach wodnych
• pić tylko czystą wodę.

Szczepienia

• istnieją zatwierdzone szczepionki przeciwko durowi brzusznemu (nie przeciwko durowi rzekomemu)
szczepienie nie zawsze jest skuteczne, ale w pewnych sytuacjach jest zalecane
• w przypadku wszystkich podróży do Pakistanu, Indii, Nepalu, Afganistanu, Bangladeszu
• w przypadku podróży w prostych warunkach pobytowych (trekking, misje pomocowe) do Azji, Afryki, Ameryki Środkowej i Południowej
• podróżni sami ponoszą koszty szczepień
• szczepienie powinno odbyć się co najmniej 2 tygodnie przed wyjazdem.

Rokowanie

• choroba nawraca u 15 na 100 pacjentów
• 2–5% osób, które zachorowały na dur plamisty, staje się stałymi nosicielami
• dur brzuszny ma cięższy przebieg niż dur rzekomy
• w przypadku braku leczenia umiera 10 na 100 osób chorych
• w przypadku leczeniu umiera 1 na 100 chorych.

Dodatkowe informacje

• Antybiotyki— informacje dla lekarzy

Autor

• Hannah Brand, dr n. med. lekarz, Berlin
• Lek. Kalina van der Bend, recenzent