Co to jest gorączka Zachodniego Nilu?

Gorączka Zachodniego Nilu jest zakażeniem wirusowym przenoszonym przez ukąszenia komarów.

Choroba występuje głównie na Środkowym Wschodzie, w Indiach, Azji Południowo-Wschodniej i Afryce. Od 1999 r. choroba rozprzestrzeniła się również w Ameryce Północnej i Środkowej, a w Europie Południowej i Wschodniej pojawiło się kilka ognisk. Ze względu na globalne ocieplenie, wirus coraz częściej rozprzestrzenia się na chłodniejsze dotychczas obszary.

W 2017 roku w Europie zarejestrowano 208 przypadków, najwięcej w Rumunii i we Włoszech, z czego 25 było śmiertelnych.

Zakażenie jest często łagodne i niegroźne. U około 80% zakażonych nie występują żadne objawy choroby. Około 20% doświadcza objawów grypopodobnych, które trwają kilka dni.

U mniej niż 1% choroba powoduje ciężkie zapalenie mózgu lub zapalenie opon mózgowych.

Zakażenie

Wirus Zachodniego Nilu rozmnaża się głównie w dzikich ptakach. Komary, które kąsają zakażone ptaki, mogą przenosić wirusa na ssaki i ludzi. Ludzie nie są bezpośrednio zakażani przez ptaki lub inne zwierzęta i zazwyczaj nie dochodzi do zakażenia z człowieka na człowieka. Możliwe jest jednak przeniesienie choroby poprzez transfuzje krwi, przeszczepy narządów lub podczas ciąży.

Rozmnażanie się wirusa w komarach jest zależne od temperatury. Należy spodziewać się wprowadzenia wirusów Zachodniego Nilu do Europy (np. przez ptaki wędrowne). Jednak większość osób dotkniętych chorobą zaraża się podczas podróży na tereny o dużej częstości występowania wirusa Zachodniego Nilu.

Objawy

Od zarażenia do pojawienia się pierwszych objawów mijają średnio 2–14 dni (okres wylęgania).

Około 80% zakażeń przebiega bez objawów. U ok. 20% doświadcza objawów grypopodobnych, które trwają kilka dni. Czasami pojawia się wysypka na górnej części ciała. Inne możliwe objawy to gorączka, nudności i wymiotowanie, ból głowy, ból stawów i mięśni oraz obrzęk węzłów chłonnych.

Rzadko (u ok. 1%) dochodzi do zapalenia mózgu, opon mózgowych lub innych chorób układu nerwowego. Objawia się to m.in. zmianami osobowości, zaburzeniami koordynacji, porażeniami mięśni, silnymi bólami głowy, wymiotowaniem, drgawkami, usztywnioną szyją. Osoby starsze lub osoby, które mają osłabiony układ immunologiczny z powodu innych chorób, są najbardziej narażone na rozwój tej ciężkiej postaci choroby.

Środki zapobiegawcze

Nie ma szczepionki dla ludzi przeciwko wirusowi Zachodniego Nilu.

Jeśli przebywamy na terenach, gdzie wirus Zachodniego Nilu jest powszechny, najważniejszym środkiem zapobiegawczym jest ochrona przed ukąszeniami komarów.

Gatunki komarów przenoszące wirusa są najbardziej aktywne o zmierzchu i świcie, ale są też aktywne w nocy. Przebywając na zewnątrz po zachodzie słońca, należy zakryć skórę skarpetami, długimi spodniami i ubraniem z długim rękawem. Ubrania nie powinny być białe ani mieć jaskrawych kolorów, ponieważ przyciąga to komary.

Ponadto należy stosować na skórę środki odstraszające owady, które zawierają dietyltoluamid (DEET) lub równoważną substancję czynną. Po zachodzie słońca najlepiej chronić się w pomieszczeniach, jednocześnie stosując moskitiery wokół łóżka i moskitiery przed drzwiami i oknami.

Diagnostyka

W przypadku ciężkiego przebiegu choroby zaleca się zasięgnąć porady lekarza. Wirus i przeciwciała mogą być wykryte we krwi lub w płynie mózgowo-rdzeniowym (CSF). W przypadku zapalenia mózgu można wykonać rezonans magnetyczny (RM) i/lub elektroencefalografię (EEG), która mierzy fale mózgowe.

Leczenie

Większość zakażonych osób zdrowieje bez leczenia.

W ciężkich przypadkach zapalenia mózgu lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych zalecana jest szybka hospitalizacja. Nie ma jednak leczenia, które mogłoby zabić wirusa. Leczenie opiera się więc na łagodzeniu objawów do czasu, aż organizm sam będzie w stanie pokonać zakażenie.

Rokowanie

Zdecydowana większość (99%) osób zakażonych wraca do pełni zdrowia. U niewielkiej liczby pacjentów zakażenie prowadzi do zapalenia mózgu, co może prowadzić do następstw neurologicznych i śmierci. Istnieje zwiększone ryzyko powikłań, zwłaszcza u pacjentów w podeszłym wieku lub u pacjentów z zaburzeniami spowodowanymi osłabioną odpornością. 

Dodatkowe informacje

• Zapalenie mózgu — informacje dla lekarzy
• Gorączka Zachodniego Nilu — informacje dla lekarzy

Autorzy

• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
• Lek.Kalina van der Bend, recenzent