Co to jest martwicze zapalenie powięzi?

Martwicze zapalenie powięzi jest rzadkim bakteryjnym zapaleniem (zakażeniem), które może zniszczyć skórę i tkanki podskórne (tkankę łączną, podskórną tkankę tłuszczową, mięśnie i powięź). Choroba może mieć bardzo ciężki przebieg ze wstrząsem i uszkodzeniem narządów wewnętrznych. Nieleczona może prowadzić do zgonu.

Z reguły martwicze zapalenie powięzi rozwija się bardzo szybko i w ciągu kilku godzin lub dni może stać się zagrożeniem dla życia. Wymagane jest natychmiastowe leczenie i hospitalizacja, a tkanki objęte zapaleniem muszą zostać usunięte chirurgicznie.

Przyczyny

Martwicze zapalenie powięzi to bakteryjne zakażenie tkanki podskórnej. Chorobę może wywołać kilka różnych bakterii, z których najczęstsze to paciorkowce z grupy A. Bakterie te występują na skórze i w gardle wielu osób, nie powodując szkód, ale czasem wywołują łagodne, a w wyjątkowych przypadkach ciężkie zakażenia. Martwicze zapalenie powięzi jest jednym z najgroźniejszych zakażeń paciorkowcami z grupy A, ponieważ ten typ drobnoustrojów wytwarza w organizmie duże ilości toksyn. Często przyczyną jest kombinacja różnych bakterii.

Zapalenie może rozprzestrzeniać się zarówno z powierzchownych, jak i wewnętrznych uszkodzeń tkanek. Patogeny dostają się do tkanek miękkich przez drobne skaleczenia, zadrapania, inne rany lub oparzenia. Bakterie mogą z krwią przedostać się z innych części ciała do zmienionych chorobowo miejsc. Często nie udaje się ustalić, w jaki sposób bakteria dostała się do organizmu.

Zazwyczaj układ odpornościowy organizmu jest w stanie zabić bakterie w organizmie. Dlatego też często choroba atakuje starszych ludzi lub osoby z osłabionym układem odpornościowym. Jednak martwicze zapalenie powięzi może wystąpić również u młodych, zdrowych osób.

Objawy

Objawy martwiczego zapalenia powięzi mogą pojawić się bardzo szybko – w ciągu jednego dnia – po skaleczeniu lub w innej ranie na skórze.

Pierwszym typowym objawem choroby jest szybko pojawiający się silny ból w zakażonym miejscu. Osoba chora ma gorączkę i dreszcze, a bolące miejsce może być zaczerwienione, lekko obrzęknięte i nadmiernie ucieplone oraz mogą pojawić się pęcherze skórne.

W miarę postępu martwiczego zapalenia powięzi może pojawić się czarno-błękitne przebarwienie w obszarze zapalnym, a także nastąpić wstrząs na skutek bardzo niskiego ciśnienia tętnicze. Prowadzi to do zaburzenia świadomości, dezorientacji, trudności z koncentracją, wystąpienia zimnych potów i zawrotów głowy lub zespołu paciorkowcowego wstrząsu toksycznego (streptococcal toxic shock syndrome – STSS). Jeśli pacjenci nie zostaną dostatecznie szybko poddani leczeniu, może dojść do zagrażających życiu uszkodzeń narządów wewnętrznych.

Diagnostyka

Pacjenci z martwiczym zapaleniem powięzi są zazwyczaj już ciężko chorzy w momencie przyjęcia do szpitala. Dlatego leczenie i badanie choroby muszą być prowadzone równolegle.

Zwykle wykonuje się liczne badania krwi w celu wykrycia bakterii. Bakterie w krwiobiegu mogą spowodować zatrucie krwi (sepsa). Po wykryciu chorobotwórczych drobnoustrojów łatwiej jest podjąć decyzję, które antybiotyki zastosować. Można również pobrać próbki tkanek z obszaru objętego stanem zapalnym.

Badania takie jak tomografia komputerowa (TK), które dostarczają przekrojowych obrazów ciała, mogą być przydatne, jeśli chorobą są objęte inne narządy. Nie mogą one jednak opóźniać leczenia chirurgicznego.

Leczenie

Celem leczenia jest w pierwszej kolejności ratowanie życia pacjenta, usunięcie bakterii z organizmu i zminimalizowanie szkodliwych skutków. Należy również leczyć powikłania, które już się rozwinęły, takie jak wstrząs i uszkodzenia narządów.

Ważne jest, aby jak najszybciej rozpocząć terapię. Konieczne jest całkowite wycięcie tkanek objętych stanem zapalnym. Zwykle są one już mocno uszkodzone i zakażone, więc ich usunięcie ograniczy rozprzestrzenianie się choroby. Czasami konieczna jest amputacja rąk lub nóg, aby zapobiec rozwojowi zakażenia na całym ciele.

Z bakteriami walczy się za pomocą antybiotyków. Powinny one obejmować jak najszersze spektrum patogenów. Dodatkowo stosuje się ogólną intensywną terapię z dożylnym podawaniem płynów i ewentualnie lekami podnoszącymi ciśnienie tętnicze.

Rokowanie

Przebieg martwiczego zapalenia powięzi jest często gwałtowny i dramatyczny w skutkach. Dla rokowania kluczowe znaczenie ma czas od początku choroby do rozpoczęcia leczenia. Jeśli do podjęcia leczenia upłynie dużo czasu, śmiertelność może wynieść nawet 30%. Szybka hospitalizacja i zabieg operacyjny znacznie zmniejszają ryzyko zgonu.

Po fazie ostrej i leczeniu często rozpoczyna się długi etap rehabilitacji z terapią zajęciową i fizjoterapią.

Dodatkowe informacje

• Zakażenia paciorkowcami z grupy A
• Wstrząs
• Zakażenie krwi (sepsa)
• Antybiotykoterapia
• Martwicze zakażenia tkanek miękkich – informacje dla personelu medycznego