Co to jest ugryzienie przez zwierzę i przez człowieka?

Definicja

Obrażenia po ugryzieniu mogą być spowodowane przez zwierzęta lub ludzi.

Objawy

Ugryzienia przez zwierzę powodują urazy skóry i tkanek, czasem także ścięgien i kości.

Możliwe objawy zakażenia to zaczerwienienie, opuchlizna, hipertermia i ból. Jeśli zakażenie się rozprzestrzeni, może pojawić się również gorączka, dreszcze i pogorszony ogólny stan fizyczny.

Przyczyny

W przypadku ugryzień przez ssaki tkanki są uszkadzane głównie przez zęby. Oprócz powierzchownych urazów możliwe są głębokie rozerwania tkanek i zmiażdżenia.

Dodatkowo może dojść do zakażenia rany, ponieważ zęby i ślina są silnie skolonizowane drobnoustrojami. Ryzyko zakażenia rany jest szczególnie wysokie w przypadku ugryzienia przez kota. W rzadkich przypadkach mogą być również przenoszone patogeny chorób zakaźnych (np. , , ). Ugryzienia przez człowieka mogą powodować m.in. i C, a także .

W Europie Środkowej występuje niewiele węży (żmiję zebrowaną), których ugryzienia mogą przenosić jad. Przeniesienie jadu jest możliwe również przez zwierzęta trzymane prywatnie (np. pająki, skorpiony).

Dzieci są szczególnie często gryzione przez zwierzęta, np. jeśli drażnią zwierzęta lub przeszkadzają im podczas jedzenia.

Częstość występowania

Rocznie na 100 000 mieszkańców przypada ok. 40–60 przypadków pogryzień. Około 60–80% urazów związanych z ugryzieniami powodują psy, a 20–30% koty. Rzadziej zdarzają się ugryzienia przez człowieka i przez inne zwierzęta. Szczególnie często urazom związanym z ugryzieniami ulegają dzieci.

Badania dodatkowe

• Uraz po ugryzieniu powinien być zbadany przez lekarza.
• Należy opisać, jak doszło do powstania rany gryzionej. Szczególnie ważne są informacje o gatunku zwierzęcia, jego stanie zdrowia i statusie szczepień.
• Rana jest oceniana i badana pod kątem oznak zakażenia.
• Z zakażonych ran można pobrać wymaz w celu określenia patogenów. Wtedy zasadne jest również badanie krwi.
• W przypadku głębszych urazów lub złamań kości stosuje się badania obrazowe (RTG, TK lub RM).

Leczenie

• Celem leczenia jest zapobieganie zakażeniom i zapewnienie gojenia się ran.

Leczenie rany

• Rana jest najpierw dezynfekowana (np. roztworem organicznego jodu) i płukana roztworem soli fizjologicznej.
• Z reguły nie zszywa się rany, z wyjątkiem ran twarzy, jeśli jest to konieczne.
• Po opatrzeniu rany dotknięta część ciała (ręka/ramię/noga) powinna być utrzymywana nieruchomo i uniesiona.

Zapobieganie zakażeniom

• W przypadku ran gryzionych dłoni lub twarzy oraz w przypadku większych, głębszych ran przez 3–5 dni podaje się profilaktycznie antybiotyki, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia.
• Zakażone rany leczy się antybiotykami przez 5–10 dni.
• W przypadku niewystarczającej ochrony przed tężcem podaje się szczepienie przypominające.
• Po ugryzieniu przez zwierzę podejrzane o wściekliznę, osobom poszkodowanym podaje się szczepionkę przeciw wściekliźnie, a w razie potrzeby przeciwciała.

Ugryzienia przez węże i zwierzęta jadowite

• W przypadku ugryzienia przez jadowite zwierzę podaje się surowicę odpornościową (antidotum). Surowice te są dostępne tylko w kilku lokalizacjach.
• Środki w przypadku ugryzienia przez jadowitego węża zob. niżej.
• Ugryzienia przez pająka bardzo rzadko są naprawdę groźne dla człowieka, ale mogą powodować silny ból trwający do 24 godzin. W tym przypadku podaje się leki przeciwbólowe (ibuprofen i nowalgin).

Co możesz zrobić sam?

• Po ugryzieniu należy dokładnie przemyć ranę wodą.
• Należy zabandażować ranę i trzymać dotkniętą część ciała tak nieruchomo, jak to tylko możliwe, aż do wizyty u lekarza.
• W przypadku jadowitego węża zalecane są następujące środki:

1. 1. Należy zachować spokój.
   2. Zabezpieczyć zwierzęta lub terraria.
   3. Powiadomić służby ratownicze.
   4. Usunąć uciskające przedmioty (np. pierścionek).
   5. Zapisać na kartce papieru następujące informacje:
   • gatunek zwierzęcia, najlepiej łacińską nazwę gatunkową
   • czas i miejsce ugryzienia
   • Kartkę z tymi informacjami przekazać lekarzowi pogotowia.

Zapobieganie

Zachowując się odpowiednio, można zapobiec ugryzieniom przez zwierzęta (np. przez psa).

• Unikać bezpośredniego kontaktu wzrokowego z psem.
• Nie należy drażnić psa.
• Nie należy głaskać nieznajomych psów.
• Dzieci nigdy nie powinny bawić się z psem, jeśli nie jest przy tym obecna osoba dorosła.
• Gdy w pobliżu jest pies, nie należy krzyczeć ani biegać.
• Przed pogłaskaniem psa należy najpierw pozwolić mu się powąchać.
• Nigdy nie należy przeszkadzać psu, który je, śpi lub zajmuje się swoimi szczeniętami.

Rokowanie

Zasadniczo zakażenia występują w 10–20% urazów powstałych w wyniku ugryzienia. Ryzyko jest szczególnie wysokie w przypadku pogryzień przez koty. Przy odpowiednim leczeniu zdecydowana większość ran po ugryzieniu goi się bez konsekwencji.

Dodatkowe informacje

• Pierwsza pomoc przy ugryzieniach przez zwierzęta
• Antybiotyki
• Ugryzienie przez zwierzę i człowieka — informacje dla lekarzy

Autor

• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden