Co to jest zapalenie kości i szpiku?

Zapalenie kości i szpiku to zakażenie bakteryjne rozwijające się w kości. Chorobę dzieli się na postać ostrą, która pojawia się w ciągu 2 tygodni od zakażenia, oraz postać przewlekłą, która rozwija się przez kilka miesięcy. Zapalenie szpiku kostnego może dotyczyć wszystkich kości w organizmie, zarówno długich kości w rękach i nogach, jak i kości dłoni i kręgów. Patogeny mogą dostać się do kości z zewnątrz poprzez uraz lub rozprzestrzeniać się poprzez krew.

U dzieci choroba często objawia się szybko ze złym samopoczuciem, gorączką, dreszczami, bólem i tkliwością w dotkniętej części kości. W pierwszych dniach mogą pojawić się objawy zapalenia w kości, takie jak opuchlizna, zaczerwienienie i hipertermia. Małe dzieci mogą mieć raczej rozproszone dolegliwości. Ograniczone użycie rąk lub nóg bez wcześniejszego urazu może być spowodowane zapaleniem kości i szpiku. U dorosłych objawy mogą być bardziej utajone.

Zapalenie kości i szpiku występuje częściej wraz z postępującym wiekiem. U osób starszych po 60. roku życia, przeważa przewlekła postać choroby. Ostre zapalenie kości i szpiku występuje najczęściej u dzieci, zwłaszcza tych poniżej 5. roku życia. Mężczyźni zapadają na tę chorobę nieco częściej niż kobiety.

Przyczyny

W 44–90% przypadków chorobę wywołuje gatunek bakterii gronkowiec złocisty. Drugą najczęstszą przyczyną są bakterie typu paciorkowca hemolitycznego grupy A. Bakteria ta może rozprzestrzeniać się do kości na różne sposoby. W około 20% przypadków bakterie dostają się do kości przez krew, a dzieje się tak najczęściej u dzieci. Zakażenie może wystąpić również np. po zabiegach chirurgicznych na kości lub po urazach z otwartą raną na nodze lub rozprzestrzeniać się z zębów objętych stanem zapalnym, itp. Najczęściej występuje u osób dorosłych. Zakażenia mogą wystąpić również u pacjentów z wszczepionymi ciałami obcymi, takimi jak sztuczne stawy biodrowe, ale dotyczy to tylko 1–2% takich pacjentów.

Ryzyko wystąpienia zapalenia kości i szpiku wzrasta w starszym wieku przy zmniejszonym ukrwieniu kości. Takie choroby jak choroba okluzyjna tętnic obwodowych i osłabiona odporność również zwiększają ryzyko zapalenia kości i szpiku.

Diagnostyka

Chorobę podejrzewa się, gdy pacjenci zgłaszają występowanie bólu i tkliwości w jakiejś części szkieletu oraz jednoczesną chorobę ze stanem gorączkowym. Badania krwi mogą wzmocnić podejrzenie zapalenia kości i szpiku. Zwykle występuje podwyższony poziom parametrów zapalnych (CRP) oraz zwiększona liczba białych krwinek we krwi.

Zmiany patologiczne w kości można wykryć na zdjęciu rentgenowskim. Zmiany można wykryć stosunkowo wcześnie za pomocą tomografii oraz rezonansu magnetycznego. Zaleca się pobranie próbek kości, aby dowiedzieć się, która bakteria wywołuje zakażenie. Próbkę tkanki uzyskuje się przez wprowadzenie igły punkcyjnej do zakażonej tkanki, często pod kontrolą tomografii komputerowej lub zdjęć rentgenowskich. Jeśli uda się zidentyfikować bakterię, można określić, który antybiotyk najlepiej pomoże w walce z zapaleniem.

Terapia

Celem terapii jest zatrzymanie zakażenia poprzez eliminację bakterii i zapobieganie powikłaniom. Ważnym elementem terapii jest zapewnienie odpoczynku i uniesienia chorego obszaru ciała.

Leczenie odbywa się w szpitalu za pomocą antybiotyków, które zabijają bakterie. Leczenie trwa często 4–6 tygodni. W pierwszych tygodniach leki są podawane bezpośrednio do krwiobiegu. Gdy stan się poprawi (po około 2 tygodniach), można stosować tabletki. Ból można złagodzić paracetamolem (u dzieci) lub lekami z grupy NLPZ (u dorosłych).

Jeśli zakażenia nie da się wyeliminować samymi antybiotykami, konieczny może być zabieg chirurgiczny w celu oczyszczenia kości z zainfekowanej tkanki i ropni. W przypadku przewlekłych zakażeń na protezach stawowych należy wymienić protezę.

Aby zapobiec zakażeniom, antybiotyki podaje się po operacjach na szyjce kości udowej, przy wstawianiu sztucznych stawów biodrowych lub kolanowych oraz w przypadku otwartych złamań kości.

Rokowanie

Większość osób po leczeniu wraca do zdrowia, a szczególnie dzieci i młodzież mają duże szanse na powrót do zdrowia.

Możliwym powikłaniem jest przewlekłe, uporczywe zakażenie, które trudno wyleczyć. Zakażenie może rozprzestrzenić się również na sąsiednie kości i stawy. W nielicznych przypadkach mogą wystąpić problemy z powtarzającymi się nawrotami zapalenia kości i szpiku.

Dodatkowe informacje

• Bakteryjne zapalenie kości i szpiku — informacje dla lekarzy

Autorzy

• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
• Lek. Kalina van der Bend, recenzent