Co to jest histoplazmoza?

Histoplazmoza jest zakażeniem grzybiczym w organizmie, które może powodować choroby o różnym nasileniu. Zakażenie zwykle rozwija się w płucach i często przebiega bezobjawowo u zdrowych osób. Ogniska choroby zgłaszano w szczególności po tym, jak zarażone osoby przebywały w jaskiniach zamieszkanych przez nietoperze oraz w pomieszczeniach skażonych ptasimi odchodami.

Histoplasma capsulatum. Wg: Amerykańskiego Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom, USA

Histoplazmoza nie występuje endemicznie w Europie. Opisywane są jedynie sporadyczne przypadki związane z podróżami do Ameryki Północnej i Południowej, Australii oraz Azji. W USA histoplazmoza występuje stosunkowo często w Ohio i stanach doliny rzeki Missisipi. W tym obszarze rejestruje się rocznie do 500 000 nowych zakażeń.

Przyczyny

Histoplazmoza jest spowodowana zakażeniem grzybem Histoplasma capsulatum. Najlepiej rozwija się w glebie bogatej w azot w miejscach zasiedlonych przez nietoperze i ptaki. Gatunek grzyba, o którym mowa, występuje głównie w Ameryce, Azji i Australii. W Europie występowanie jest znacznie rzadsze. Gleba oraz zwierzęta, zwłaszcza ptaki i nietoperze, stanowią odpowiedni rezerwuar dla rozwoju grzyba. Ludzie zarażają się poprzez wdychanie zarodników znajdujących się w glebie zanieczyszczonej odchodami zwierząt. Grzyb dostaje się do organizmu poprzez płuca. Histoplazmoza nie jest przenoszona z człowieka na człowieka.

W jaskiniach nietoperzy warunki do rozwoju grzybów są szczególnie dobre. Przyjmuje się, że osoby zdrowe muszą być narażone na dużą ilość zarodników grzybów, aby zachorować. U osób z niedoborem odporności, np. w postaci AIDS, histoplazmoza może wywoływać poważne objawy.

Objawy

Większość osób narażonych na zakażenie nie choruje. Jednak, gdy ilość zarodników grzybów, które dostały się do organizmu jest wysoka, odnotowuje się więcej ognisk z wysokim wskaźnikiem zachorowań u zdrowych osób. Ciężki przebieg choroby u osób o zdrowym układzie odpornościowym jest rzadkością. Z kolei chorzy na AIDS i inne osoby z osłabionym układem odpornościowym lub małe dzieci wykazują większą podatność na infekcje i mogą poważnie zachorować.

Obraz kliniczny choroby może być bardzo zróżnicowany. Częstym typowym objawem są trudności z oddychaniem (ostra histoplazmoza płuc), ale mogą również wystąpić gorączka i bóle kończyn. Okres inkubacji, czyli czas od wniknięcia zakażenia do wystąpienia objawów choroby, wynosi zwykle 3–17 dni, jednak może być dłuższy.

Diagnostyka

Informacje o celach podróży w przeszłości, wizytach w jaskiniach i problemach z oddychaniem mogą być pomocne w rozpoznaniu choroby. Badania krwi na obecność przeciwciał lub posiew z płynu uzyskanego podczas bronchoskopii potwierdzają lub wykluczają diagnozę. Jeśli posiew jest ujemny, tj. nie znaleziono dowodów na rozwój grzybów, diagnoza musi być oparta na ogólnej ocenie dostępnych informacji. Obejmuje ona historię choroby, wyniki badań laboratoryjnych i obrazowych (zwykle rentgen płuc) oraz testy na przeciwciała (test serologiczny).

Terapia

W większości przypadków nie ma konieczności wdrażania leczenia. Przeważnie ostra histoplazmoza ustępuje samoistnie. Terapia jest zalecana tylko w przypadku ciężkiego lub długotrwałego przebiegu przekraczającego cztery tygodnie. Osoby z niedoborem odporności lub ciężkimi i/lub uporczywymi objawami mogą wymagać podawania leków przeciwgrzybiczych. Leczenie dożylne może być odpowiednie dla ciężko chorych osób z chorobą podstawową (np. AIDS).

Zapobieganie

Biorąc pod uwagę rosnącą popularność podróży do egzotycznych miejsc, w informacjach o danym regionie powinno być wskazane ryzyko zakażenia. Grupy szczególnie narażone, w tym osoby cierpiące na niedobór odporności lub choroby przewlekłe, kobiety w ciąży i osoby starsze powinny być informowane o tym, jak zmniejszyć ryzyko infekcji podczas podróży. Organizatorzy wycieczek grupowych powinni dobrze przemyśleć zwiedzanie jaskiń na obszarach, na których histoplazmoza występuje endemicznie. Dotyczy to zwłaszcza jaskiń, które nie są licznie odwiedzane. W przypadku zwiedzania jaskiń, w których istnieje szczególnie wysokie ryzyko narażenia na aerozole histoplazmozy, zaleca się stosowanie masek chroniących drogi oddechowe (maski FFP3).

Autorzy

• Natalia Anasiewicz, lekarz, Fryburg Bryzgowijski
• Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (edytor/recenzent)