Streszczenie
- Definicja: Nabyte hiperpigmentacje w obszarach skóry narażonych na działanie promieni słonecznych.
- Częstość występowania: Kobiety chorują znacznie częściej niż mężczyźni. Chorobowość w ciąży do 30%.
- Objawy: Hiperpigmentacja stanowiąca problem estetyczny.
- Obraz kliniczny: Jasna do ciemnobrązowej hiperpigmentacja skóry z niewyraźnymi granicami i przeważnie symetrycznymi zmianami w obszarach narażonych na działanie promieni słonecznych (twarz, grzbiet dłoni).
- Diagnostyka: Na podstawie obrazu klinicznego.
- Leczenie: Leczenie przyczynowe, unikanie substancji wywołującej, zmniejszenie ekspozycji na słońce oraz miejscowe stosowanie peelingów, laseroterapia. Zapobieganie: ochrona przeciwsłoneczna z filtrem o wysokim współczynniku ochrony.
Informacje ogólne
Definicja
- Melanodermia (chloasma, melasma) - nabyte hiperpigmentacje w obszarach skóry eksponowanych na działanie promieni słonecznych.
- Należy do grupy chorób związanych ze starzeniem się skóry wywołanym światłem.1
- Synonim: ostuda (jeśli występuje w czasie ciąży).
Częstość występowania
- Współczynnik chorobowości
- Wiek, płeć i typ skóry3
- głównie u kobiet w wieku rozrodczym
- stosunek występowania u kobiet i mężczyzn: do 39:1
- zwiększone występowanie u osób z ciemną karnacją (fototypy skóry IV-VI)
Etiologia i patogeneza
- Czynniki ryzyka:
- ekspozycja na światło słoneczne (najważniejszy)
- zaburzenia hormonalne
- ciąża
- predyspozycje genetyczne
- Badania immunohistochemiczne zmian wykazują nadekspresję:
- receptorów estrogenowych
- receptora kinazy tyrozynowej
Czynniki predysponujące
- Dodatni wywiad rodzinny (w ponad 60% przypadków)4
- Płeć żeńska
- Ekspozycja na promienie słoneczne
- Leki
- przeciwdepresyjne
- przeciwgrzybicze
- moczopędne
- doustne środki antykoncepcyjne, hormonalna terapia zastępcza
- sulfonamidy
- Ciąża
- Ciemniejsza karnacja3
ICD-10
- L81.1 Ostudy
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Rozpoznanie na podstawie objawów klinicznych
- jasna do ciemnobrązowej hiperpigmentacja skóry z niewyraźnymi granicami i przeważnie symetrycznym wyglądem w obszarach narażonych na ekspozycję na promienie słoneczne (twarz - przede wszystkim czoło, policzki, skronie i górna warga, a także grzbiety dłoni)1
- zwykle u kobiet w okresie ciąży
Melanodermia
Diagnostyka różnicowa
Wywiad
- Nagłe pojawienie się bezobjawowych przebarwień, zwykle na obszarach eksponowanych na działanie promieni słonecznych u kobiet w wieku rozrodczym.
- Nasilenie przebarwień w miesiącach o dużym nasłonecznieniu.
- Wywiad rodzinny
- dodatni w ponad połowie przypadków
- Wywiad dotyczący przyjmowanych leków.
- Wcześniejsze zabiegi z zakresu medycyny estetycznej (np. laseroterapia, peelingi).
- Możliwa ciąża?
- bardzo częste występowanie w czasie ciąży
Badanie przedmiotowe
- Bezobjawowa, jasna do ciemnobrązowej hiperpigmentacja skóry z niewyraźnymi granicami i przeważnie symetrycznym wyglądem w obszarach narażonych na ekspozycję na promienie słoneczne.1
Skierowanie do dermatologa
- W przypadku pojawienia się objawów wskazującyh na melanodermię, należy rozważyć skierowanie do dermatologa
Leczenie
Ogólne informacje o leczeniu
- Stosowanie kremów o wysokim stopniu ochrony (SPF50)5
- Rozważenie odstawienia lub zmiany leków, które mogą potencjalnie wywoływać zmiany skórne.
- Leczenie miejscowe: preparaty depigmentujące, peelingi chemiczne, fototerapia i laseroterapia
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Występowanie u kobiet w wieku rozrodczym
- Nawroty lub zwiększona hiperpigmentacja przy ekspozycji na słońce
- Po zajściu w ciążę lub odstawieniu potencjalnie wyzwalających leków, możliwe jest spontaniczne cofnięcie się zmian chorobowych.
Powikłania
- Oporne na leczenie przebiegi
- Powikłania spowodowane leczeniem farmakologicznym, w tym hiperpigmentacja pozapalna
Rokowanie
- Bez zwiększonego ryzyka transformacji złośliwej
- Po ekspozycji na słońce choroba często nawraca w poprzednio zajętych obszarach skóry, najważniejszą metodą profilaktyczną jest fotoprotekcja, która może ograniczyć negatywny wpływ promieniowania UV na skórę.
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje
Melanodermia
Źródła
Piśmiennictwo
- Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski: Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową. Warszawa: PZWL, 2013. ISBN: 9788320047073
- Passeron T, Picardo M. Melasma, a photoaging disorder. Pigment Cell and Melanoma 2018; 31(4): 461-5. onlinelibrary.wiley.com
- Ogbechie-Godec OA, Elbuluk N. Melasma: an Up-to-Date Comprehensive Review. Dermatology and Therapy 2017; 7: 305-18. link.springer.com
- Hexsel D, Lacerda DA, Cavalcante AS, et al. Epidemiology of melasma in Brazilian patients: a multicenter study. International Journal of Dermatology 2014; 53(4): 440-4. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Handel AC, Lima PB, Tonolli VM, et al. Risk factors for facial melasma in women: a case-control study. Br J Dermatol 2014; 171(3): 588-94. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- McKesey J, Tovar-Garza A, Pandya AG. Melasma Treatment: An Evidence-Based Review. Am J Clin Dermatol 2020; 21(2): 173-225. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Autorzy
- Katarzyna Nessler, Dr n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Joondalup Health Campus, Emergency Department, Zachodnia Australia (recenzent)
- Adam Windak, Prof dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
- Lino Witte, Dr med., Arzt in Weiterbildung Allgemeinmedizin, Frankfurt a. M.
