Co to są uderzenia gorąca?

Uderzenia gorąca są powszechnym zjawiskiem, które pojawiają się mniej więcej w taki sam sposób u kobiet i mężczyzn. U niektórych osób uderzenia gorąca stają się tak wyraźne, że mogą przerodzić się w stan chorobowy i negatywnie wpływać zarówno na życie społeczne, jak i zawodowe. Dyskomfort spowodowany rumieńcem może prowadzić do unikania spotkań z innymi ludźmi, nawet przyjaciółmi. W pewnych przypadkach rozwija się fobia (= lęk) przed uderzeniami gorąca, co z kolei może prowadzić do zaburzeń lękowych — do fobii społecznej.

Rumienimy się, ponieważ naczynia krwionośne skóry (naczynia włosowate) rozszerzają się, umożliwiając przepływ większej ilości krwi pod powierzchnią skóry, dzięki czemu skóra staje się czerwona i ciepła w dotyku. Zaczerwienienie zwykle występuje w górnej części klatki piersiowej lub w dolnej części szyi, ale może również rozprzestrzeniać się na twarz. Czasami uderzenia gorąca mogą również rozprzestrzenić się na ciało i nogi.

Rumieniec pojawia się mimowolnie, nie można go kontrolować i może być wywołany nawet przez niewielkie uczucia (emocje).

Co dzieje się w organizmie?

Istnieje wiele teorii na temat tego, dlaczego się rumienimy. Kiedy jesteśmy narażeni na bodźce emocjonalne, organizm może zareagować reakcją walki lub ucieczki, która stymuluje uwalnianie dodatkowej adrenaliny (hormonu nadnerczy). Adrenalina działa na współczulny układ nerwowy, kontrolujący część układu nerwowego, niezależną od naszej woli. Gdy układ ten jest stymulowany, jednym z efektów jest rozszerzenie naczyń krwionośnych w różnych częściach ciała, w tym na twarzy, gdzie skóra staje się czerwona i ciepła. U osób, u których często występuje rumieniec, specjaliści podejrzewają, że przyczyną jest nadmierna aktywność współczulnego układu nerwowego.

Powody inne niż emocjonalne

Poza reakcjami emocjonalnymi istnieją inne przyczyny uderzeń gorąca, które należy wykluczyć.

• Aktywność fizyczna lub nadmierne ciepło otoczenia powodują między innymi rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry twarzy, aby pomóc organizmowi regulować temperaturę.
• Napadowe uderzenia gorąca u kobiet w okresie menopauzy są spowodowane spadkiem poziomu estrogenów w organizmie.
• Wiele leków jak i alkohol mogą wywoływać uderzenia gorąca, podobnie jak niektóre pokarmy.
• W chorobie skóry, jaką jest trądzik różowaty, w niektórych przypadkach wcześniej występowała zwiększona tendencja do rumienienia się.
• Istnieją również rzadkie choroby, np. zespół rakowiaka, które prowadzą do pojawienia się rumienia na skórze.

Leczenie

Wszyscy od czasu do czasu rumienimy się, na przykład w obliczu zakłopotania. Jednak tylko mniejszość z nas jest dotknięta uderzeniami gorąca w takim stopniu, że należy rozważyć podjęcie środków zaradczych.

Istnieje kilka możliwości leczenia dla osób z silnymi uderzeniami gorąca, które są wywoływane nawet przy niższym poziomie stresu. Niektórzy po prostu decydują się na pokrycie skóry makijażem lub noszenie ubrań z golfem. Inni korzystają z terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) lub próbują hipnozy. Leczenie farmakologiczne za pomocą beta-blokerów może zmniejszyć uderzenia gorąca, chociaż nie ma na to dowodów naukowych. Leki przeciwlękowe i przeciwdepresyjne mogą łagodzić lęk związany ze zmianą koloru skóry, ale nie wydają się wpływać na sam rumień. 

W wyjątkowych przypadkach, gdy żadne leczenie ani pomoc doraźna nie przyniosły ulgi, alternatywą może być operacja. Podczas odpowiedniego zabiegu — sympatektomii torakoskopowej (ETS) — chirurg przecina grupę włókien nerwowych (przewód współczulny) w jamie klatki piersiowej. Przecinając włókna nerwowe prowadzące do gruczołów potowych i naczyń krwionośnych, zmniejsza się dokuczliwe pocenie się dłoni i zaczerwienienie twarzy.

Stwierdzono, że operacja zmniejsza rumień u 80–90% pacjentów, a wielu z nich zgłasza znaczną poprawę jakości życia. Procedura ta wiąże się jednak z wieloma działaniami niepożądanymi. Najczęstszym objawem niepożądanym jest zwiększone (skompensowane) wydzielanie potu w innych częściach ciała. Przyczyna tego jest nieznana. Zwiększoną potliwość można zaobserwować zwłaszcza na plecach, klatce piersiowej i brzuchu. Nasilenie jest różne, ale ponad 50% osób zgłasza to działanie niepożądane, z czego 1–2% szczególnie wrażliwych żałuje zabiegu.

Niektórzy skarżą się również na ból w operowanej okolicy. Zabieg może również wpływać na nerwy regulujące rytm serca, co powoduje wolniejsze tętno i gorszą kondycję fizyczną po zabiegu.

Konieczne jest dokładne omówienie wszystkich aspektów tematu z lekarzem rodzinnym lub chirurgiem przed podjęciem decyzji o operacji. Po wykonaniu zabiegu nie można naprawić włókien nerwowych i przywrócić ich do poprzedniego stanu.

Autorzy

• Philipp Ollenschläger, dziennikarz medyczny, Kolonia
• Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent MSSW (edytor)