Co to jest ziarniniak ropotwórczy?

Definicja

Ziarniniak ropotwórczy to łagodna zmiana w drobnych naczyniach krwionośnych skóry i błon śluzowych (naczyniak). Choć sugeruje to nazwa, zmiana nie jest zakaźna (mimo nazwy „ropotwórczy”), ani nie jest to ziarniniak (zapalny nowotwór tkanki z małymi guzkami). Bardziej trafnym określeniem byłby zatem naczyniak włosowaty zrazikowy. Rośnie on bardzo szybko i zaczyna łatwo krwawić.

Objawy

Zmiany skórne to izolowane małe, miękkie, kuliste, lekko krwawiące plamy, które są nieco wyższe od otaczającej je powierzchni skóry (grudki). Szybko rosną, powodując zwężenie podstawy. Ziarniniaki ropotwórcze mogą mieć kolor czerwony, niebieski lub czarny i wielkość ok. 1–3 cm. Bardzo łatwo krwawią, co jest powodem, że większość dotkniętych osób potrzebuje badania lekarskiego.

Zmiany skórne pojawiają się zwykle na głowie, szyi i kończynach, zwłaszcza na palcach rąk. Sporadycznie dochodzi również do zajęcia błon śluzowych. W rzadkich przypadkach ziarniniaki ropotwórcze tworzą się w przewodzie pokarmowym i mogą tam prowadzić do krwawienia.

Nadziąślak ciężarnych to ziarniniak ropotwórczy, który zwykle występuje na dziąsłach, ale po ciąży ustępuje.

Przyczyny

Dokładna przyczyna tej choroby nie jest na razie znana. Szybki wzrost jest reakcją na nieznany bodziec, który wyzwala powstawanie nowych naczyń krwionośnych. Jako możliwe przyczyny podejrzewano urazy i zakażenia wirusowe. Czynniki hormonalne i leki mogą odgrywać pewną rolę, ale często brak jest oczywistej przyczyny.

Częstotliwość występowania

Większość ziarniniaków ropotwórczych występuje w pierwszych 5 latach życia, po czym liczba nowych przypadków maleje. W USA ziarniniaki ropotwórcze stanowią około 0,5% wszystkich przypadków guzków skórnych. W czasie ciąży ziarniniaki ropotwórcze, w tym wariant (nadziąślak ciężarnych) w jamie ustnej, występują u około 5% kobiet, głównie w II. i III. trymestrze.

Badanie dodatkowe

• Chorobę rozpoznaje się na podstawie typowego opisu i badania przedmiotowego.
• Rozpoznanie potwierdza badanie cytologiczne tkanki.

Leczenie

• Leczenie ma na celu usunięcie zmiany skórnej i uniknięcie krwawienia, bólu i niepewności dotyczącej rozpoznania.
• Ziarniniaki ropotwórcze są przede wszystkim usuwane chirurgicznie przez niewielkie nacięcie.
• Alternatywą leczenia jest leczenie laserem lub krioterapia.
• W przypadku niekompletnego usunięcia ziarniniak ropotwórczy często powraca.

Rokowania

• Ziarniniaki ropotwórcze występujące w ciąży w okolicy błony śluzowej jamy ustnej zwykle ustępują samoistnie po porodzie. W przypadku innych postaci spontaniczne wyleczenie jest rzadkie.
• Niepełne usunięcie może prowadzić do powstania nowotworów.
• W zaawansowanych stadiach mogą wystąpić wrzody, krwawienia i zakażenia.
• W wyjątkowych przypadkach po usunięciu jednego ziarniniaka tworzą się liczne „satelity”. Oznacza to, że w miejscu, w którym usunięto ziarniniaka ropotwórczego, może powstać wiele nowych małych ziarniniaków.
• Jest to stan łagodny, bez zwiększonego ryzyka wystąpienia nowotworu.

Dodatkowe informacje

• Ziarniniak ropotwórczy — informacje dla lekarzy

Autor

• Markus Plank, MSc BSc, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń