Co to jest grzybica skóry gładkiej?

Choroby grzybicze skóry są jednymi z najczęstszych zakażeń u ludzi. Grzybica skóry gładkiej jest podtypem grzybiczej choroby skóry wywoływanej przez grupę grzybów strzępkowych zwanych dermatofitami. Dlatego nazywana jest również dermatofitozą.

Charakterystycznym objawem grzybicy skóry gładkiej jest czerwona, łuskowata zmiana w kształcie pierścienia, okalająca jaśniejszy okrąg. Wyraźnie zarysowane pierścienie rozprzestrzeniają się powoli na zewnątrz. Choroba zazwyczaj daje o sobie znać również poprzez silny świąd. Grzybica skóry gładkiej może pojawić się na rękach, nogach, tułowiu i twarzy. Jest to niegroźne schorzenie, które zwykle można odpowiednio wyleczyć, stosując krem przeciwgrzybiczy.

Częstość występowania

Grzybicze choroby skóry są jedną z najczęstszych infekcji u ludzi; dotykają 20-25% populacji świata, a tendencja jest rosnąca. Większość zakażeń grzybiczych jest wywoływana przez dermatofity.

Objawy i dolegliwości

Zmiany skórne w przypadku grzybicy skóry gładkiej mają zazwyczaj kształt pierścienia. Na krawędzi pierścienia widać zaczerwienioną, lekko łuszczącą się skórę, czasem z małymi pęcherzykami i krostami. Z czasem pierścień się rozszerza. Skóra w środku może wtedy upodobnić się do normalnego wyglądu skóry. W pewnych okolicznościach może powstać kilka pierścieni, które nakładają się na siebie. Zmianom skórnym często towarzyszy świąd.

Grzybica skóry gładkiej

Z reguły zakażenie grzybicze dotyczy tylko górnych warstw skóry. Może jednak dojść również do głębszej reakcji zapalnej.

Grzybica skóry gładkiej

Przyczyny

Grzybica skóry gładkiej jest wywoływana przez dermatofity, które wnikają do warstwy rogowej naskórka. Grzybicą tego typu można się zarazić poprzez kontakt ze zwierzętami, np. z psami, kotami, gryzoniami, ale także bydłem, krowami i kozami. Możliwe jest również przenoszenie z osoby na osobę, jak również przez zakażone przedmioty, takie jak maty sportowe, ubrania, ręczniki, pościel i szczotki. Zakażeniu sprzyjają ciepłe i wilgotne warunki (np. pocenie się, uprawianie sportu, syntetyczna odzież) lub niedobór odporności. Inne czynniki predysponujące to cukrzyca, nadwaga, żywienie pozajelitowe, ciąża i stosowanie glikokortykosteroidów lub antybiotyków.

Diagnoza i badanie

Zdiagnozowanie choroby umożliwia już typowa wysypka w kształcie pierścienia. Niemniej jednak inne choroby również mogą wykazywać podobne objawy, np. łuszczyca, wyprysk atopowy, wyprysk pieniążkowaty, grzybica strzygąca (liszajec) oraz łupież różowy.

Aby ustalić możliwe źródło zakażenia, lekarz pyta chorego o wszelkie ewentualne kontakty z chorymi zwierzętami lub ludźmi. Z reguły pobiera się też kilka płatków skóry i bada pod kątem patogenu. Lampa Wooda pomaga odróżnić zakażenia grzybicze, ponieważ fluoryzują one w określonych kolorach. W przypadku uporczywych i rozległych infekcji lub braku odpowiedzi na terapię, można skierować pacjenta do gabinetu dermatologicznego.

Leczenie

W większości przypadków wystarczy leczenie miejscowe preparatami przeciwgrzybiczymi. W przypadku rozległej grzybicy skóry, w razie potrzeby można rozważyć terapię doustną tabletkami.

W leczeniu miejscowym odpowiedni lek nakłada się cienko 2 do 3 razy dziennie w porozumieniu z lekarzem prowadzącym. Czas leczenia zazwyczaj wynosi od 3 do 4 tygodni lub do ok. 2 tygodni po ustąpieniu wysypki. Stosowanymi preparatami mogą być azole (preparaty imidazolowe), np. ketokonazol, ekonazol, klotrimazol lub mikonazol. Aliloalaminy, np. terbinafina, szybciej działają na grzybicę stóp i grzybicę paznokci. Kremy należy również nakładać w miejsca poza obszarem widocznych zmian skórnych.

W przypadku bardzo rozległych zmian zalecana jest terapia przeciwgrzybicza za pomocą tabletek, jako alternatywa dla leczenia miejscowego. Substancjami czynnymi pierwszego wyboru są flukonazol lub itrakonazol, które podaje się przez okres ok. 4 tygodni.

Jeśli świąd jest silny lub reakcja zapalna jest wyraźna, w początkowej fazie pomocny może być miejscowy glikokortykosteroid.

Ryzyko zakażenia

Po rozpoczęciu leczenia szybko znika ryzyko zakażenia innych osób. Dzieci z leczoną grzybicą mogą z reguły wrócić do szkoły/placówki opiekuńczej już po kilku dniach. W przypadku epidemii w przedszkolach należy zbadać wszystkie dzieci i w razie potrzeby poddać je leczeniu. Zwierzęta podejrzane o stanowienie źródła zakażenia powinien w razie potrzeby zbadać lekarz weterynarii.

Uznanie za chorobę zawodową

Zakażenia dermatofitami przenoszone ze zwierząt na ludzi mogą być uznawane i rekompensowane jako choroby zawodowe, pod warunkiem że można udowodnić związek przyczynowy z działalnością zawodową. W tej procedurze najpierw podejrzenie choroby zawodowej jest zgłaszane przez lekarza, a następnie sporządzana jest opinia biegłego. Czasami w celu rozpoznania należy najpierw całkowicie zrezygnować z danej działalności zawodowej. W przypadku uznania za chorobę zawodową istnieje możliwość odpowiedniej refundacji:

• odpowiednie zabezpieczenia
• specjalistyczne leczenie
• zaniechanie działań niosących zagrożenie
• zmniejszenie zdolności do zarobkowania do czasu wypłaty emerytury.

Dodatkowe informacje

• Zakażenia grzybicze
• Grzybica stóp (tinea pedis)
• Grzybica paznokci
• Łuszczyca (psoriasis)
• Wyprysk atopowy (neurodermit)
• Wyprysk pieniążkowaty
• Grzybica strzygąca (liszajec)
• Łupież różowy
• Grzybica skóry gładkiej – informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Hannah Brand, absolwentka studiów medycznych (Cand. med.), Berlin
• Marleen Mayer, lekarz, Mannheim
• Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny MSSW (edytor)