Co to jest wyprysk słoneczny?

Definicja

Wyprysk słoneczny nazywany jest również alergią na słońce lub w języku medycznym - polimorficzną fotodermatozą. Występuje głównie u osób o jasnej karnacji po pierwszej ekspozycji na słońce wiosną. Promieniowanie słoneczne, zwłaszcza UVA, wywołuje swędzącą wysypkę.

Wyprysk słoneczny różni się od oparzenia słonecznego, ponieważ wyprysk tworzy się przy znacznie mniejszej ekspozycji na słońce niż oparzenie. Oparzenia słoneczne są poza tym powodowane głównie przez promieniowanie UVB w świetle słonecznym.

Fototoksyczne i fotoalergiczne zapalenie skóry jest również wywoływane przez promieniowanie słoneczne. Niektóre leki lub kosmetyki powodują nadmierną reakcję skóry wystawionej na działanie promieni słonecznych (patrz również leki, reakcja skórna).

Objawy

Skóra reaguje po przebywaniu na słońcu, najczęściej wiosną. Wysypka rozwija się w ciągu kilku godzin lub dni po pierwszej ekspozycji na słońce. Reakcja skóry różni się znacznie u różnych osób dotkniętych chorobą, ale jest taka sama dla każdej osoby każdego roku. Na skórze często pojawiają się czerwone plamy, małe guzki lub pęcherze. Zazwyczaj wysypka powoduje także nieprzyjemne swędzenie. U większości osób objawy stopniowo ustępują w ciągu kolejnych 7 dni, jeśli unika się opalania.

Wyprysk słoneczny

Wysypka ogranicza się do obszarów skóry wystawionych na działanie słońca. Wysypka w kształcie litery V występuje często na klatce piersiowej i nad kołnierzykiem koszuli na karku. Ale zmiany skórne mogą występować również na ramionach, rękach i nogach. Na twarzy zwykle nie występują, ponieważ skóra twarzy jest przyzwyczajona do promieni słonecznych ze względu na całoroczną ekspozycję.

Przyczyny

Oprócz ciepła i światła słońce emituje również promienie ultrafioletowe (UV), które nie są widoczne dla ludzkiego oka. Za rozwój wyprysku słonecznego odpowiedzialne są głównie długofalowe promienie UVA. Docierają one bez przeszkód do ziemi i mogą również przenikać przez szyby okienne. Wysypka pojawia się zazwyczaj wiosną po pierwszej silnej ekspozycji na promieniowanie UV nieopalonej skóry.

Epidemiologia

Wyprysk słoneczny jest powszechny i występuje często wiosną. W Europie Zachodniej dotyczy około 10-20% populacji. Kobiety chorują znacznie częściej niż mężczyźni. 

Badania dodatkowe

• W większości przypadków wysypka jest typowa, więc nie ma konieczności wykonywania dalszych badań.
• Jeśli wyniki badań są niejasne, ograniczony obszar skóry może być napromieniowany światłem UV w celu wywołania zmian skórnych.

Leczenie

• Po wystąpieniu wyprysku słonecznego ważne jest, aby unikać słońca.
• Jeśli świąd jest silny, zaleca się stosowanie leków przeciwalergicznych i przeciwświądowych (antyhistaminowych) dostępnych bez recepty, takich jak żel  z dimetyndenem.
• Wysypkę można również leczyć maściami z kortyzonem; często wystarcza krem o zawartości 0,25% hydrokortyzonu. Krem należy stosować 1-2 razy dziennie, aż do ustąpienia wysypki.

Profilaktyka

• Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania wypryskom słonecznym jest ochrona przed słońcem.
• Najlepiej nosić ubrania, które zakrywają ciało. Jednak lekkie bawełniane ubrania przepuszczają dużo promieniowania UV.
• W profilaktyce zaleca się stosowanie filtrów przeciwsłonecznych o wysokim współczynniku ochrony przeciwsłonecznej oraz filtrów chroniących przed promieniowaniem UVA i UVB. Należy nałożyć stosunkowo grubą warstwę kremu co najmniej 30 minut przed wyjściem na słońce.
• Stopniowe przyzwyczajanie skóry do słońca może działać zapobiegawczo. Spędzając na słońcu początkowo krótki czas i stopniowo wydłużając czas ekspozycji w ciągu lata można doprowadzić do zmniejszenia się objawów lub ich całkowitego zniknięcia.
• W cięższych przypadkach, gdy potrzebna jest pomoc medyczna, poprawę można uzyskać, jeśli przed rozpoczęciem sezonu w gabinecie dermatologicznym zastosuje się fototerapię.

Rokowanie

U osób z wypryskiem słonecznym nie występują poważne powikłania; nie jest też stwierdzone zwiększone ryzyko wystąpienia raka skóry. Choroba jest niegroźna, ale bardzo nieprzyjemna.

Bez leczenia wysypka ma tendencję do nawracania co roku.

Dodatkowe informacje

• Oparzenie słoneczne
• Fotodermatoza – informacje dla personelu medycznego

Autor

• Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)
• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden