Co to są pchły?

Pchły to pasożyty o wielkości 1-4 mm, bezskrzydłe, posiadające 6 odnóży. Tylne odnóża są bardzo silne, dzięki czemu pchły mogą skakać wysoko i daleko. Pchły rozmnażają się przy pomocy żywiciela (ptaki lub ssaki), z którego wysysają krew. Jaja składają w gniazdach, łóżkach, dywanach i szczelinach podłogowych. Rozwój od larwy do dorosłej pchły może trwać nawet kilka miesięcy w zależności od temperatury otoczenia. Dorosłe pchły żyją w pomieszczeniach sypialnych swoich żywicieli lub w sierści ssaków. Ludzie służą jako żywiciele pośredni dla pcheł, gdy nie mogą one znaleźć żadnego innego zwierzęcia.

Ukąszenia pcheł występują głównie wiosną (między kwietniem a czerwcem) i powodują swędzącą, zwykle niegroźną wysypkę. W rzadkich przypadkach pchły mogą przenosić choroby zakaźne.

Wysypka skórna po ukąszeniu pcheł

Przyczyny

Pchły występują na całym świecie, ale pchła ludzka jest bardziej powszechna na obszarach o niskich standardach higieny. W Europie Środkowej, najczęściej występują ukąszenia pcheł kocich, a następnie pcheł psich, ptasich, jeżowych, szczurzych i ludzkich.

Pchły kocie i psie bytują na zwierzętach domowych, ale mogą również przenosić się na ludzi. Jaja, larwy i poczwarki można często znaleźć w całym otoczeniu.

Pchły piaskowe występują w wielu krajach Ameryki Południowej, Afryki oraz na Karaibach.

Zarówno samice jak i samce dorosłych pcheł żywią się krwią. Przyciąga je ruch, ciepło ciała i wydychane powietrze żywiciela.

Diagnostyka

Ukąszenia pcheł zwykle powodują powstawanie asymetrycznych, intensywnie swędzących bąbli, które przypominają pokrzywkę. Zwykle stwierdza się kilka ugryzień obok siebie, często na wysokości pasa lub w okolicy kostek. Ukąszenia często znajdują się na tych obszarach skóry, które nie były zakryte w nocy.

Aby zidentyfikować źródło, należy rozważyć następujące kwestie:

• Czy zatrzymał się Pan/zatrzymała sią Pani w miejscu, gdzie mogły znajdować się pchły?
• Czy pod dachówkami przed oknem sypialni lub w kratkach wentylacyjnych znajdują się ptasie gniazda?
• Czy ma Pan/Pani zwierzęta domowe, budki dla ptaków, czy hoduje Pan/Pani kury lub norki?
• Czy Twój kot lub pies ma jakieś dolegliwości, czy mógł przynieść pchły do domu?
• Czy inne osoby z Twojego otoczenia również skarżą się na uporczywe swędzenie?

Leczenie

Najważniejszym celem leczenia jest znalezienie i usunięcie źródła zakażenia (usuwanie pcheł). Może to być np.: gniazdo ptasie pod dachówkami na zewnątrz lub w otworach wentylacyjnych. Zarażone zwierzęta domowe powinny zostać odpchlone.

Zaatakowane pomieszczenia, łóżka w pokojach, a zwłaszcza miejsca do spania dla zwierząt domowych powinny być odkurzone. Niektóre gatunki pcheł stronią od światła. Dlatego ważne jest, aby odkurzać również miejsca wzdłuż listew i szczelin. W przypadku silnej inwazji można dodatkowo zastosować ekologiczny aerozol zawierający środek owadobójczy. Tekstylia zaatakowane przez pchły (np. przytulanki) można zamrozić, a zamrożone pchły wytrząsnąć np.: nad wanną lub na papier, który następnie należy spalić. Ubrania i pościel należy uprać w temperaturze 60°C. W przypadku zauważenia ukąszeń pcheł należy dokładnie umyć się pod prysznicem.

Swędzenie można złagodzić polidokanolem, antyhistaminowymi lekami przeciwświądowymi oraz kortyzonową maścią lub kremem.

W momencie diagnozy nie ma ryzyka zakażenia u innych. Dzieci mogą dalej chodzić do przedszkola, jeśli nie występuje gorączka i dobrze się czują.

Rokowanie

Usunięcie źródła infekcji jest konieczne, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się pcheł.

Ukąszenia pcheł zwykle goją się bez dalszych powikłań. Jednak i one mogą ulec zakażeniu, zwłaszcza jeśli zostaną rozdrapane.

W ciepłych miejscach o złych standardach higienicznych pchły mogą przenosić choroby zakaźne np.: dżumę, tyfus (riketsjozy), chorobę kociego pazura oraz grzybicę (inwazja pchły piaskowej).

Dodatkowe informacje

• Usuwanie pcheł
• Maści lub kremy kortyzonowe
• Pokrzywka
• Ukąszenia pcheł – informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
• Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (edytor)