Co to jest ból kolana?

Ból kolana jest niezwykle zróżnicowanym objawem bólowym, który może występować we wszystkich grupach wiekowych — od niemowląt po osoby starsze. Ból kolana może dotyczyć tylko jednego lub obu kolan, może mu towarzyszyć ograniczenie ruchowe lub ogólne złe samopoczucie.

Co może być przyczyną?

Przyczyny bólu kolana są tak zróżnicowane jak jego objawy. Oprócz wypadków i urazów sportowych istnieją różne choroby, które mogą powodować ból kolana.

Najczęstsze przyczyny

• Niemowlęta i małe dzieci: wrodzone lub zapalne choroby stawu kolanowego
• Dzieci: bóle wzrostowe — typowymi objawami są bóle obu kolan, które występują głównie wieczorami i w nocy.
• Młodzież: zapalenia przyczepów ścięgien (choroba Osgooda-Schlattera, choroba Sindinga-Larsena), a także choroba kości — rozwarstwiające zapalenie kości i chrząstki
• Sportowcy i aktywni dorośli: przeciążenie
• Starsi dorośli: artroza, dna moczanowa i reumatyzm
• Wszystkie grupy wiekowe: naderwanie lub zerwanie więzadła w stawie kolanowym po wypadku lub w wyniku urazu sportowego

Rzadkie przyczyny

Dzieci i młodzież

• Zapalenie kości i szpiku
• Choroba chrząstki nasadowej (oddzielenie nasady kości) lub stawu biodrowego (choroba Perthesa)
• Zapalenie stawów w wyniku zaburzenia autoimmunologicznego (młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów) lub wywołane przez bakterie (bakteryjne zapalenie stawów)
• Guzy kości (kostniakomięsak, mięsak Ewinga)

Dorośli

• Obumarcie tkanki kostnej (choroba Ahlbäcka)
• Guzy

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

Istnieje kilka sytuacji, w których ból kolana wymaga szybkiego wyjaśnienia i leczenia. Jest to konieczne, jeśli

• Oprócz bólu kolana występuje gorączka (powyżej 38,5°C), dreszcze lub ogólnie złe samopoczucie.
• Kolano wygląda inaczej niż zwykle (zaczerwienienie, obrzęk, bladość, deformacja) lub jest nietypowo zimne lub ciepłe.
• Nie można już prawidłowo poruszać kolanem.
• Po wypadku występuje silny ból.
• Bolące kolano zostało niedawno zoperowane lub została wszczepiona proteza stawu kolanowego.

Jeśli od dłuższego czasu odczuwasz łagodny ból kolana, a objawy nie ustępują, należy umówić się na wizytę do lekarza rodzinnego.

Badania dodatkowe.

Historia choroby

Na początku badania lekarz postara się zebrać jak najwięcej informacji na temat bólu kolana. Wywiad obejmuje informacje o tym, kiedy ból się rozpoczął, czy jest stały, czy występuje tylko w określonych momentach, jak silny jest ból i gdzie dokładnie w kolanie występuje. Ważne jest również, aby dowiedzieć się, czy istnieją pewne ruchy, które powodują ból, czy zauważasz ograniczenia ruchomości kolana lub uczucie niestabilności. W razie udziału w wypadku istotne są dokładne okoliczności wypadku, ponieważ mogą one dostarczyć informacji na temat danego urazu. Ponadto można podać informacje na temat istniejących chorób podstawowych, regularnie przyjmowanych leków i wcześniejszych urazów kolana, a także operacji i zakażeń.

Badanie fizykalne

Następnie przeprowadzane jest badanie stawu kolanowego, które zwykle rozpoczyna się od zdrowego kolana. Stawy są sprawdzane i badane palpacyjnie pod kątem zaczerwienienia, obrzęku, zmian skórnych i wzmożonego ucieplenia. Sprawdzany jest wzorzec chodu oraz ruchomość i stabilność stawów kolanowych, a także zwraca się uwagę na ewentualne zmiany w mięśniach lub nieprawidłowe ustawienie.

Badania dodatkowe

Czasami konieczne może być również pobranie krwi i/lub wykonanie dalszych badań obrazowych (takich jak RTG, USG, MRI lub TK). W tym ostatnim przypadku pacjent zostanie skierowany do odpowiedniego specjalisty. To samo dotyczy sytuacji, gdy po urazie występują ostre objawy lub jeśli ból kolana nie ustępuje. W rzadkich przypadkach może być konieczna hospitalizacja.

Leczenie

W większości przypadków ból kolana można skutecznie złagodzić za pomocą leków i/lub zabiegów fizykalnych. Połączenia odciążania, chłodzenia, kompresji bandażem i uniesienia dotkniętego stawu okazały się skuteczne.

Dodatkowo można stosować maść przeciwbólową (np. maść z diklofenakiem) raz lub dwa razy dziennie lub lek przeciwbólowy w postaci tabletek rano i wieczorem (np. ibuprofen). Terapię przeciwbólową można prowadzić przez 3–5 dni.

W zależności od czynnika wyzwalającego ból kolana inne niefarmakologiczne środki mogą pomóc złagodzić ból. Obejmują one wkładki do butów lub tymczasowe korzystanie z urządzeń wspomagających chodzenie. Dalsze środki to:

• Aktywność fizyczna (np. trening siłowy, gimnastyka w wodzie)
• Redukcja masy ciała przy istniejącej nadwadze
• Strategie psychologiczne (np. nakierowane na kontrolowanie bólu)

W razie konkretnych chorób i urazów powodujących ból kolana należy zapewnić odpowiednie leczenie i pielęgnację.

Co może Pan/Pani zrobić sam?

Schemat „odciążanie, chłodzenie, kompresja i uniesienie” to środek pierwszej pomocy, który można wdrożyć samodzielnie natychmiast po niewielkim urazie lub w przypadku ostrego bólu (np. znana artroza). Jeśli ból jest silny i/lub uporczywy, należy zwrócić się o pomoc medyczną i postępować zgodnie z zaleceniami lekarza.

Dodatkowe informacje

• Bóle kolana — informacje dla personelu medycznego

Autor

• Carina Steyer, dziennikarz medyczny, Wiedeń