Co to jest ból łokcia?

Ból łokcia to dolegliwość odczuwana w stawie łokciowym lub jego okolicy. Najczęściej jest wynikiem urazu lub przeciążenia. Szczególnie często ból występuje po stronie bocznej łokcia, gdzie diagnozuje się entezopatię nadkłykcia bocznego kości ramiennej (łac. epicondylitis lateralis humeri), potocznie nazywaną „łokciem tenisisty”.

Aby postawić prawidłową diagnozę, lekarz musi znać dokładną lokalizację bólu. W niektórych przypadkach ból łokcia może być objawem promieniującym, którego źródło znajduje się w obrębie barku, szyi, nadgarstka lub w sercu.

Częstotliwość występowania

W większości przypadków ból łokcia ustępuje samoistnie. Dlatego też wiele osób z tym problemem nie zgłasza się do lekarza. „Łokieć tenisisty” jest diagnozowany przez lekarzy rodzinnych średnio 10‒15 razy w roku. Dolegliwości te dotyczą około 1–3% populacji.

Problemy wynikające z przeciążenia stawu łokciowego często pojawiają się w pracy zawodowej oraz przy uprawianiu sportu, stając się niejednokrotnie problemem przewlekłym.

Przyczyna bólu łokcia

Najczęstsze przyczyny

• „Łokieć tenisisty” (entezopatia nadkłykcia bocznego kości ramiennej, lateral epicondylitis)
  To najczęstsza przyczyna bólu łokcia, wynikająca z zapalenia przyczepu ścięgna po bocznej stronie łokcia na skutek ostrego lub długotrwałego przeciążenia.
  Ból jest umiarkowany i nasila się podczas używania ręki, a obszar wokół kości na bocznej stronie łokcia staje się wrażliwy na ucisk.

• „Łokieć golfisty” (entezopatia nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej, medial epicondylitis)
  Jest to mniej powszechna przyczyna bólu łokcia. Zapalenie dotyczy przyczepu ścięgna po stronie przyśrodkowej łokcia, również wskutek przeciążenia.
  Ból pojawia się w okolicy przyśrodkowej łokcia i nasila się podczas używania ręki.

• Zapalenie kaletki maziowej stawu łokciowego
  Jest to dolegliwość, która może wystąpić na skutek urazu, długotrwałego ucisku lub podrażnienia tylnej części łokcia. Objawia się zazwyczaj miejscowym obrzękiem, który nie zawsze jest bolesny. Jeśli stan zapalny się nasila, pojawia się ból oraz zaczerwienienie. W takim przypadku warto skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza jeśli istnieje podejrzenie infekcji bakteryjnej.

Ból łokcia może również być wynikiem problemów w obrębie barku, ramienia, nadgarstka lub ręki, ponieważ te schorzenia często rzutują na staw łokciowy.

Rzadkie przyczyny

• Zapalenie ścięgien zginaczy przedniego stawu łokciowego (zapalenie ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia)
  Wynika z przeciążenia spowodowanego powtarzającymi się ruchami zginania przedramienia i odwracania ręki. Ból lokalizuje się po stronie przedniej łokcia i towarzyszy mu osłabienie siły zginania przedramienia.

• Zapalenie ścięgien prostowników tylnego stawu łokciowego (zapalenie ścięgna mięśnia trójgłowego ramienia)
  Zwykle wynika z przeciążenia w wyniku powtarzających się ruchów prostowania przedramienia. Ból lokalizuje się po stronie tylnej łokcia i nasila się przy prostowaniu przedramienia.

• Ubytek powierzchni stawowej
  W wyniku ubytku powierzchni stawowej może dojść do oderwania fragmentu chrząstki lub kości, prowadząc do rozwarstwiającego zapalenia kości i chrząstki.

• Zwichnięcie kości promieniowej („łokieć piastunki”)
  Jest to rodzaj zwichnięcia stawu łokciowego, w którym głowa kości promieniowej wydostaje się spod utrzymującego ją więzadła pierścieniowatego. Występuje głównie u małych dzieci, np. przy pociągnięciu za wyprostowaną rękę.

• Uszkodzenie nerwów

• Nerw promieniowy: Ból promieniuje w okolicy bliższej i bocznej części przedramienia oraz w stawie łokciowym.
• Nerw łokciowy („zespół kanału łokciowego”): Ból promieniuje wzdłuż wewnętrznej strony przedramienia do palców strony przyśrodkowej ręki.
• Nerw pośrodkowy: Ból promieniuje do dalszej części przedramienia i ręki.

6. Przewlekłe zapalenie stawów
   Dotyczy głównie palców rąk i stóp, rzadziej stawu łokciowego.

7. Złamania kości

• Złamanie dalszej części kości ramiennej
• Złamanie główki kości ramiennej
• Złamanie wyrostka łokciowego
• Złamanie szyjki kości promieniowej
• Złamanie głowy kości promieniowej
• Złamanie przedramienia
• Zwichnięcie stawu łokciowego

Co można zrobić we własnym zakresie?

Uraz łokcia

Jeśli zauważysz nieprawidłowe ustawienie kończyny, silny ból lub szybko pojawiający się obrzęk, może to świadczyć o złamaniu kości.
W takim przypadku nie próbuj samodzielnie nastawiać kości! Umieść kończynę na temblaku, aby odciążyć miejsce złamania. Kończyna powinna być uniesiona, co pomoże ograniczyć powstawanie obrzęku.
Jeśli ból jest silny, zastosuj zimne okłady w celu schłodzenia.

Uszkodzenia spowodowane wysiłkiem fizycznym

• Odciąż staw.
• Unikaj czynności wywołujących ból.
• Stosuj zróżnicowane obciążenie mięśni w obrębie stawu łokciowego.

Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

• Uraz łokcia: Natychmiast, jeśli zauważysz nieprawidłowe ustawienie stawu łokciowego, odczuwasz silny ból przy poruszaniu kończyną lub gdy pojawi się nagły, duży obrzęk.
• Uszkodzenia spowodowane wysiłkiem fizycznym: Jeśli odciążenie stawu nie przynosi wyraźnej poprawy lub dolegliwości utrzymują się przez długi czas.
• Ból bez wcześniejszego urazu lub przeciążenia: Jeśli ból jest silny lub trwa dłużej, warto udać się do lekarza.

Co zaleci lekarz?

Wywiad lekarski

Lekarz zada pytania, takie jak:

• Czy doszło do urazu? Jak do niego doszło?
• Czy przeciążył Pan/Pani przedramię lub łokieć?
• Czy ból pojawia się w określonym miejscu?
• Co łagodzi ból, a co go wywołuje lub nasila?
• Czy ból promieniuje?
• Czy ból występuje podczas ruchów kończyną, czy też w odciążeniu?

Badanie lekarskie

Lekarz dokładnie zbada łokieć, oceniając jego ruchomość, siłę mięśniową i wrażliwość na ból. Jeśli ból jest wynikiem urazu, lekarz sprawdzi ukrwienie i unerwienie kończyny.

Dalsze badania

W przypadku podejrzenia złamania lekarz może skierować pacjenta na badanie radiologiczne (prześwietlenie) oraz inne badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa, ultrasonografia czy rezonans magnetyczny.

Skierowanie do specjalisty

Większość złamań kości wymaga leczenia w warunkach szpitalnych. W przypadku przewlekłego bólu wysiłkowego, specjalista może ocenić potrzebę dalszego leczenia.

Ilustracje

 

Łokieć

Autorzy

• Kalina van der Bend, lekarz (recenzent)
• Marie-Ch. Fritzsche, lekarz, Fryburg