Co to jest mięśnioból szyi?

Mialgia szyi to ból mięśni karku spowodowany nadmiernym napięciem mięśniowym. Dolegliwości bólowe z kolei pogarszają funkcjonowanie mięśni. Ból nierzadko promieniuje od szyi do sąsiednich okolic – głowy, barków i ramion. Objawy są niegroźne, ale mogą być bardzo uciążliwe.

Częstość występowania

Ból szyi dotyka każdego roku 30–50% populacji osób dorosłych. Szacuje się, że co roku do lekarza z powodu bólu szyi zgłasza się 3% populacji.

Powtarzające się epizody bólowe nie są rzadkością u osób, które ukończyły 20. rok życia. Wraz z wiekiem, a zwłaszcza jeśli występują choroby przewlekłe, wzrasta częstość ich występowania, najczęściej chorują kobiety. Ostry mięśnioból szyi występuje częściej u młodych dorosłych.

Przyczyny

Dolegliwości bólowe w mialgii szyi pochodzą od mięśni karku. W sytuacjach obciążenia psychicznego lub codziennego stresu często pojawia się nadmierne napięcie mięśni szyi, co powoduje uniesienie barków. Nieprawidłowa postawa ciała lub utrzymywanie wciąż takiej samej pozycji ciała przy pracy nierzadko również powodują napięcie mięśni karku. Gdy mięśnie są stale napięte, dochodzi do ich podrażnienia. Ponadto, kurczące się mięśnie z większą siłą pociągają przyczepy ścięgien łączące mięśnie z kośćmi. Mięśnie karku znajdują się przy kręgach szyjnych oraz na kościach tylnej strony czaszki. Napięte mięśnie szyi mogą więc prowadzić do bólu kręgosłupa i głowy.

W przypadku bólu mięśni szyi często trudno jest dostrzec związek z przeciążeniem, inaczej niż w przypadku wielu innych grup mięśniowych, czego przykładem może być sztywność łydek po długim biegu.

Rozpoznanie

Lekarz może postawić rozpoznanie mięśniobólu szyi na podstawie historii choroby (wywiadu) oraz badania fizykalnego mięśni i przyczepów mięśniowych w obrębie szyi. Typowymi objawami zazwyczaj jest sztywność i wzmożone napięcie okolicy karku. Ból głowy odczuwany jest jako ściskający. Ma się wrażenie, jakby na czoło nałożona była ciasna opaska. Ból często ustępuje, gdy się położysz i odpoczniesz.

Podczas badania napiętych mięśni lekarz może wyczuć małe guzki w mięśniach. Przy palpacji mięśni i ścięgien pacjenci odczuwają ból i ucisk.

Leczenie

Po ustaleniu prawdopodobnych przyczyn ból szyi daje się stosunkowo szybko złagodzić, często jednak potrzeba cierpliwości, aż dolegliwości całkowicie ustąpią.

Najważniejszym środkiem w leczeniu i zapobieganiu mięśniobólu szyi są ćwiczenia fizyczne. W duńskim badaniu naukowcy stwierdzili, że specjalny trening siłowy (trening z obciążeniem w 3 seriach po 8–12 powtórzeń, 3 razy w tygodniu przez 20 minut) znacząco zmniejsza natężenie bólu, a efekt ten utrzymuje się przez dziesięć tygodni po zakończeniu treningu. Aerobik również zmniejsza natężenie bólu, ale tylko na krótką metę i w znacznie mniejszym stopniu niż trening siłowy. Ćwiczenia relaksacyjne są szczególnie pomocne w stresie.

U niektórych pacjentów zalecane jest stosowanie leków. Dostępne są również metody fizjoterapeutyczne w postaci masaży, ciepła i akupunktury. Korzyści z tych zabiegów nie zostały jednak jednoznacznie udowodnione w przypadku opisywanych dolegliwości.

Ciągły ból o charakterze ucisku w obrębie głowy i szyi niekiedy może niepokoić pacjentów, którzy interpretują go jako potencjalny objaw guza mózgu lub innej poważnej choroby. Postawienie właściwego rozpoznania i rozmowa z pacjentem powinny zasadniczo przerwać ten rodzaj błędnego koła (niepotrzebny lęk pacjenta przed poważną chorobą prowadzi do dalszego wzrostu napięcia mięśni, co z kolei wyzwala jeszcze większy ból i silniejszy lęk).

Rokowanie

Ból szyi zwykle ustępuje w ciągu kilku dni lub tygodni. U wielu osób dolegliwości bólowe jednak powracają, a u niektórych rozwija się choroba przewlekła. Ból mięśni szyi jest częstą przyczyną absencji w wielu grupach zawodowych.

Wpływ czynników środowiskowych i psychicznych może spowodować, że choroba staje się schorzeniem przewlekłym. Ból szyi przechodzi w stan przewlekły w 10% przypadków, a w 5% schorzenie to prowadzi do długotrwałej niezdolności do wykonywania zawodu. Na podstawie wyników z pewnego badania stwierdzono, że 46% osób cierpiących na ból szyi przez co najmniej 6 miesięcy odczuwa poprawę po roku leczenia.

Występujący uraz typu „smagnięcia biczem“ pogarsza rokowania.

Jeśli ból wynika z przeciążenia, rokowania dotyczące możliwości łagodzenia dolegliwości są dobre.

Dodatkowe informacje

• Napięciowy ból głowy
• Mięśnioból (mialgia) szyi – Informacje dla personelu medycznego

Ilustracje

Mięśnie grzbietu i szyi

Autorzy

• Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)
• Marie-Christine Fritzsche, lekarz, Freiburg