Co to jest przykurcz szyi?

Przykurcz szyi jest stosunkowo powszechny, szczególnie dotyka osoby w wieku od 15 do 30 lat. Obraz kliniczny określany jest również ostrym kręczem szyi, co po łacinie nazywa się torticollis. Typowe objawy to ból w okolicy szyi i obręczy barkowej, szyja ustawiona jest w skrzywionej pozycji i nie można nią poruszać w normalnym zakresie.

Obok nabytego ostrego kręczu szyi, który jest zazwyczaj niegroźny (o nim właśnie będzie mowa w tym artykule), istnieją inne rodzaje kręczów szyi, między innymi wrodzone, które nie będą tutaj omawiane

Przyczyna

Osoby z kręczem szyi opowiadają często, że po obudzeniu rano poczuły sztywny, bolący kark, ponieważ w nocy spały z krzywo ułożoną głową. Czasami przykurcz szyi może pojawić się również w związku z nadwyrężeniem podczas uprawiania sportu lub urazami szyi. Nie jest jeszcze jasne, jaki jest dokładnie mechanizm powstawania tej choroby, prawdopodobną przyczyną jest pewien rodzaj skurczu lub napięcia mięśni w obrębie szyi. W niektórych przypadkach dolegliwości wynikają z wypadnięcia krążka międzykręgowego w odcinku szyjnym kręgosłupa: wówczas część krążka międzykręgowego, który działa jak „amortyzator“ pomiędzy kręgami szyjnymi, przemieszcza się na zewnątrz i uciska sąsiednie struktury, między innymi nerwy i mięśnie.

Przyczyną nabytego kręczu szyi może być także na przykład choroba kości, wada wzroku czy dystonia (zaburzenie neurologiczne, charakteryzujące się występowaniem ruchów mimowolnych) związana z ośrodkowym układem nerwowym (choroba neurodegeneracyjna).

U dzieci do kręczu szyi może dojść na przykład w następstwie infekcji z obrzękiem węzłów chłonnych.

Diagnostyka

Diagnozę stawia się zwykle na podstawie wywiadu lekarskiego i typowych objawów, takich jak ból w okolicy szyi i problemy z poruszaniem głową. Pacjent stara się przyjąć takie ustawienie głowy, w którym nie będzie odczuwał bólu. Często ból jest szczególnie silny przy próbie przechylenia głowy w bok lub obrócenia jej na druga stronę.

Leczenie

Leczenie zależy od przyczyny przykurczu szyi. W większości przypadków przykurcz szyi jest niegroźny, a dolegliwości zwykle ustępuje samoistnie. Aby przyspieszyć powrót do zdrowia i możliwie szybko pozbyć się objawów, należy odciążyć kręgosłup szyjny i podeprzeć szyję. Jako odciążenie można zastosować specjalną poduszka pod głowę, która zapewnia dodatkowe podparcie kręgosłupa. W niektórych przypadkach wskazane jest noszenie przez jeden lub dwa dni kołnierza ortopedycznego. W razie potrzeby ból można łagodzić lekami przeciwbólowymi, takimi jak ibuprofen lub paracetamol.

Regularne ćwiczenia, w miarę możliwości, mogą przeciwdziałać przykurczowi szyi. W niektórych przypadkach może być zalecana fizjoterapia.

Jeśli w ciągu dwóch tygodni nie nastąpi poprawa, co zdarza się niezwykle rzadko, kręgosłup powinien obejrzeć lekarz specjalista, który w razie potrzeby zleci dalsze badania.

U dzieci z ostrym kręczem szyi należy bezzwłocznie ustalić, czy jest to stan ostry, zagrażający życiu i wymagający podjęcia natychmiastowego działania.

Rokowanie

Rokowanie jest na ogół bardzo dobre. Większość osób z ostrym przykurczem szyi czuje się znacznie lepiej już po 2–3 dniach, a prawie u wszystkich dolegliwości ustępują całkowicie w ciągu 7–10 dni.

Dodatkowe informacje

• Ostry kręcz szyi – Informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)
• Marie-Christine Fritzsche, lekarz, Freiburg