Sygnały i objawy alarmujące oraz odwracalny niebezpieczny przebieg choroby
Sygnały i objawy alarmujące |
Niebezpieczna choroba wymagająca leczenia |
Gorączka >38,5°C, dreszcze, czasem ostry stan splątania Stan po naruszeniu torebki stawowej, operacje stawu skokowego |
|
Uraz, któremu towarzyszą:
|
Złamanie, krwawienie w przestrzeni stawowej, wysięki, uszkodzenie naczyń, uszkodzenie nerwu lub ucisk nerwu |
Objawy zapalenia:
|
Septyczne zapalenie stawów, zapalenie kości i szpiku, nowotwór |
Ograniczenia ruchowe, blokada stawu |
Hemartroza (krwawienie, gromadzenie się krwi w stawie), wysięk, rozwarstwiające zapalenie kości i chrząstki |
Narkotyki podawane drogą dożylną |
|
Hemofilia |
Hemartroza |
Informacje ogólne
- Niniejszy artykuł dotyczy bólu w stawie skokowym, który często jest spowodowany przeciążeniem.1
- Przyczyny bólu stawów stopy i kostki obejmują uszkodzenie kości (złamanie), więzadeł (naciągnięcie, zerwanie), mięśni, ścięgien (tendinopatie) lub powięzi.
- Informacje na temat bólu stawu skokowego po urazie można znaleźć w artykule Ostry uraz stawu skokowego.
Anatomia kliniczna
- Staw skokowy górny:
- staw skokowo-goleniowy (articulatio talocrurialis)
- połączenie kostne między „widełkami kostki” (z dystalnej części kości strzałkowej i piszczelowej) a kością skokową
- mobilność
- zgięcie podeszwowe i zgięcie grzbietowe.
- Staw skokowy dolny:
- składa się z 2 komór:
- staw skokowy przedni dolny
- staw skokowy dolny (skokowo-piętowo-łódkowy, articulatio talocalcaneonavicularis)
- staw skokowy tylny dolny
- staw skokowo-piętowy (articulatio talocalcanea)/skokowo-piętowo-łódkowy
- staw skokowy przedni dolny
- komory są oddzielone od siebie więzadłem międzykostnym skokowo-piętowym
- mobilność
- ewersja (unoszenie bocznej krawędzi stopy) i inwersja (unoszenie przyśrodkowej krawędzi stopy).
- składa się z 2 komór:
- Mięśnie:
- mięśnie poruszające stawem skokowym przebiegają nad kością skokową, ale żadne ze ścięgien nie jest do niej przyczepione
- podział na zginacze, prostowniki i mięśnie strzałkowe (ewersja).
- Pochewki ścięgniste:
- ze względu na długie ścięgna, z których niektóre przeplatają się poprzecznie, wokół stawu skokowego znajdują się liczne pochewki ścięgien i kaletki
- predysponowane do zapalenia ścięgien i zapalenia pochewki ścięgnistej.
- Miejsca cieśni nerwów:
- głowa kości strzałkowej, gdzie powierzchownie przebiega nerw podkolanowy boczny
- kanał stępu, który biegnie za i pod wewnętrzną kostką, z nerwem piszczelowym.
Epidemiologia
- Współczynnik chorobowości bólu stawu skokowego u dorosłych wynosi 12%.2
Czynniki ryzyka3
- Niedopasowane obuwie.
- Zaawansowany wiek.
- Wysoki wskaźnik BMI.
- Wysoki poziom stresu zawodowego.
Rozważania diagnostyczne
- Najczęstsze przyczyny:
- uraz
- przeciążenie — nowa aktywność sportowa, zwiększenie liczby treningów.
- Wcześniejsze skręcenie stawu skokowego: przewlekła niestabilność.
- Głęboki ból w stawie skokowym: patologia wewnątrzstawowa:
- choroba zwyrodnieniowa stawów
- uszkodzenie chrząstki.
- Obrzęk niezależny od urazu:
- choroba reumatyczna
- dna moczanowa
- choroba zwyrodnieniowa stawów.
Niebezpieczne choroby wymagające leczenia
ICD-10
- M65 Zapalenie błony maziowej i pochewki ścięgnistej.
- M67 Inne choroby błony maziowej i ścięgien.
- M70 Choroby tkanek miękkich związane z ich używaniem, przemęczeniem i przeciążeniem.
- M79.97 Choroba tkanek miękkich, nieokreślona: kostka i stopa.
- S82 Złamanie podudzia, łącznie ze stawem skokowym.
Diagnostyka różnicowa
Przewlekła niestabilność stawu skokowego
- Patrz artykuł Niestabilność stawu skokowego.
- Przyczyny:
- nawracające skręcenia
- czynnościowe: osłabiona propriocepcja
- słabsza kontrola grupy strzałkowej (boczne stabilizatory mięśniowe stawu skokowego)
- mechaniczne: niewygojone lub nadmiernie rozciągnięte więzadła poboczne.
- czynnościowe: osłabiona propriocepcja
- nawracające skręcenia
- Częstość występowania:
- stosunkowo powszechne, zwłaszcza wśród sportowców.
- Objawy i dolegliwości:
- poczucie niestabilności
- powtarzające się potknięcia lub urazy
- ból.
- Obraz kliniczny:
- niestabilność mechaniczna:
- dodatni test szuflady przedniej (wysunięcie kości skokowej)
- dodatnie przechylenie boczne (przechylenie kości skokowej)
- niestabilność czynnościowa:
- test równowagi, ćwiczenia równowagi na chybotliwej desce.
- niestabilność mechaniczna:
- Inne badania:
- w razie potrzeby RTG:
- objaw niestabilności mechanicznej
- w razie potrzeby RM:
- obrazowanie aparatu więzadłowego.
- w razie potrzeby RTG:
Urazy kostno-chrzęstne
- Patrz artykuł Uraz chrząstki w stawie skokowym.
- Przyczyny:
- wcześniejsze lub nawracające skręcenia kostki
- zwłaszcza w przypadku urazów o wysokiej energii
- szybki bieg lub lądowanie po wysokim skoku.
- Częstość występowania:
- 6% wszystkich skręceń kostki.4
- Objawy i dolegliwości:
- utrzymujący się lub nawracający ból, który pojawia się jakiś czas po właściwym urazie kostki.
- Obraz kliniczny:
- potencjalnie sztywność i blokada stawu (przy wolnym korpusie stawu).
- Inne badania:
- obrazowanie metodą TK (układ kostny) lub RM (chrząstka, więzadła).
Martwica oddzielająca chrzęstno-kostna (osteochondritis dissecans - OCD)
- Oderwanie fragmentu chrząstki stawowej od podłoża.
- Przyczyny:
- czynniki genetyczne, niedokrwienie i uraz.5
- Częstość występowania:
- względnie rzadkie.
- Objawy i dolegliwości:
- ból, sztywność, objawy uwięźnięcia („klikanie”, zablokowanie).
- Obraz kliniczny:
- w niektórych przypadkach nad uszkodzonym obszarem może występować bolesność uciskowa
- często dotyczy przyśrodkowej okolicy kości skokowej i jest bardziej wyczuwalny w zgięciu podeszwowym.
- w niektórych przypadkach nad uszkodzonym obszarem może występować bolesność uciskowa
- Inne badania:
- RTG:
- u 1/3 wszystkich pacjentów zdjęcie RTG początkowo może nie wykazywać zmian.
- RM.
- RTG:
- Leczenie:
- próba leczenia zachowawczego
- artroskopia, jeśli objawy nie ustępują.
Zapalenie błony maziowej stawu skokowego
- Przyczyny:
- powikłania po krwawieniu
- niestabilność więzadeł.
- Częstość występowania:
- stosunkowo częste.
- Objawy i dolegliwości:
- ból obciążeniowy, który może występować bocznie, przyśrodkowo, brzusznie lub grzbietowo.
- Obraz kliniczny:
- ból przy palpacji w chorym miejscu
- obrzęk, miejscowe ucieplenie, ograniczenie ruchomości.
- Inne badania:
- ew. RM i artroskopia.
Zapalenie stawów
- Przyczyny:
- konsekwencje chorób ogólnoustrojowych, np. reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS).
- Częstość występowania:
- rzadko w stawie skokowym.
- Objawy i dolegliwości:
- ból, obrzęk, ograniczenie ruchomości
- często rozpoznana choroba podstawowa.
- Obraz kliniczny:
- ból, obrzęk, miejscowe ucieplenie, ograniczenie ruchomości.
- Inne badania:
- badania krwi
- aspiracja płynu maziowego do badań mikroskopowych
- RTG.
Złamanie przeciążeniowe/zmęczeniowe
- Patrz artykuł Złamanie przeciążeniowe.
- Przyczyny:
- uszkodzenia spowodowane przeciążeniem.
- Częstość występowania:
- raczej rzadkie; bardziej powszechne w sportach z dużym obciążeniem stóp (biegi i skoki)
- złamania kości łódkowatej są częstsze niż złamania kości skokowej.
- Objawy i dolegliwości:
- ból związany z obciążeniem.
- Obraz kliniczny:
- miejscowy ból przy palpacji.
- Inne badania:
- RM lub scyntygrafia.
Zespol zatoki stępu (sinus tarsi syndrome)
- Patrz artykuł Zespół zatoki stępu.
- Zwężenie zatoki stępu (kanał kostny między kością skokową i piętową z więzadłem międzykostnym skokowo-piętowym, które prowadzi naczynia krwionośne do kości skokowej).
- Przyczyny:
- zapalenie błony maziowej w bocznych obszarach przedniego stawu skokowego-piętowego
- powikłanie po wcześniejszym urazie stawu skokowego z zajęciem więzadeł skokowo-piętowych
- urazy związane z nadmiernym obciążeniem spowodowane zwiększoną tendencją do pronacji
- zapalenie stawów, np. w przebiegu RZS.
- Częstość występowania:
- do 14% wszystkich pacjentów z przewlekłą niestabilnością stawu skokowego.6
- Objawy i dolegliwości:
- uporczywy ból po zewnętrznej stronie stawu skokowego
- często silny ból rano, który zmniejsza się po rozgrzaniu
- nasilenie dolegliwości podczas biegania po miękkim podłożu, np. trawie.
- Obraz kliniczny:
- miejscowy ból i ból przy palpacji nad zatoką stępu
- ból często występuje przy pełnej supinacji/pronacji
- potwierdzenie rozpoznania poprzez brak bólu po wstrzyknięciu miejscowych środków znieczulających.
- Inne badania:
- w razie potrzeby RM (diagnostyka zmian zapalnych w zatoce stępu).
Uraz więzozrostu
- Przyczyny — typowy mechanizm urazu:
- rotacja zewnętrzna stawu skokowego w pozycji neutralnej lub zgiętej (np. w przypadku skręcenia stopy w bucie narciarskim)
- urazy współistniejące w złamaniach Webera B i C stawu skokowego.
- Częstość występowania:
- rzadko, ale należy rozważyć, jeśli ból utrzymuje się po urazie kostki.
- Objawy i dolegliwości:
- ból więzozrostu przedniego podczas obciążania stawu skokowego.
- Obraz kliniczny:
- dodatni wynik testu ściskania
- ucisk podudzia w środkowej jednej trzeciej prowadzi do bólu dystalnej części podudzia w okolicy więzozrostu.
- ból podczas palpacji.
- dodatni wynik testu ściskania
- Inne badania:
- RTG.
- Leczenie:
- przy stabilnym stawie: leczenie zachowawcze z unieruchomieniem na 6 tygodni
- przy niestabilnym stawie: leczenie chirurgiczne.
Konflikt tylny stawu skokowego, zespół brzusznego uwięźnięcia stawu stawu skokowego górnego
- Patrz artykuł Konflikt tylny stawu skokowego.
- Przyczyny:
- powtarzające się silne zgięcie podeszwowe podczas kopania piłki lub podłoża
- tworzenie się osteofitów brzusznych.
- powtarzające się silne zgięcie podeszwowe podczas kopania piłki lub podłoża
- Częstość występowania:
- typowe urazy u sportowców uprawiających piłkę nożną.
- Objawy i dolegliwości:
- przewlekły ból i ograniczenie funkcji stawu skokowego
- ból, zwłaszcza przy maksymalnym wyprostowaniu grzbietowym i w związku z rozpoczynaniem lub zatrzymywaniem ruchów.
- przewlekły ból i ograniczenie funkcji stawu skokowego
- Obraz kliniczny:
- ból podczas palpacji
- ból przy wymuszonym prostowaniu grzbietowym.
- Inne badania:
- na zdjęciu rentgenowskim (w projekcji bocznej) często widoczne są kostne przyczepy na szyjce kości skokowej lub brzegu kości piszczelowej.
„Zespół wklinowania przedniego”, zespół uwięźnięcia w stawie skokowym, grzbietowy
- Patrz artykuł Zespół uwięźnięcia w stawie skokowym, grzbietowy.
- Przyczyny:
- zakleszczenie struktur kostnych i/lub tkanek miękkich między kością skokową a tylną dolną powierzchnią stawową kości piszczelowej.
- Częstość występowania:
- szczególnie u tancerzy baletowych, ale także gimnastyków i piłkarzy.
- Objawy i dolegliwości:
- ból podczas zgięcia podeszwowego.
- Obraz kliniczny:
- prowokacja bólu poprzez wymuszone zgięcie podeszwowe
- często bolesny jest obszar tylno-boczny za ścięgnami strzałkowymi.
- Inne badania:
- na zdjęciu rentgenowskim (w projekcji bocznej) często widoczne są mocowania kostne nad guzkiem tylnym lub kostką trójkątną (os trigonum).
Uraz ścięgien strzałkowych
- Umiejscowienie:
- w bocznym przedziale podudzia.
- Funkcja:
- wsparcie dla ewersji i zgięcia podeszwowego
- aktywna stabilizacja górnego stawu skokowego.
- Przyczyny:
- często niewystarczająca rehabilitacja skręcenia stawu skokowego.
- Objawy i dolegliwości:
- Obraz kliniczny:
- nasilenie bólu przy biernej inwersji/zgięciu podeszwowym
- ból podczas palpacji.
- Inne badania:
- badanie rentgenowskie w celu wykluczenia nieprawidłowości kości
- w razie potrzeby USG lub rezonans magnetyczny (RM) do precyzyjnej oceny ścięgien.
- Leczenie:
- zwykle zachowawcze poprzez fizyczne oszczędzanie kończyny dolnej
- leczenie chirurgiczne może być wskazane w przypadku częściowych zerwań lub uporczywych, bolesnych, nawracających zwichnięć.
Dysfunkcja/zerwanie ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego
- Patrz artykuł Tendopatia ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego.
- Przyczyny:
- przeciążenie
- zerwanie jest często spowodowane ostrym urazem.
- wymuszony ruch pronacji z rotacją na zewnątrz i prostowaniem grzbietowym (np. podczas zrobienia kroku w dołek).
- Częstość występowania:
- zerwania występują bardzo rzadko.
- bolesne dysfunkcje są bardziej powszechne.
- Objawy i dolegliwości:
- długotrwały, tępy ból pod kostką przyśrodkową, czasami w okolicy przyśrodkowo-podeszwowej stopy
- przy całkowitym zerwaniu ból w dotkniętym obszarze ścięgna.
- Obraz kliniczny:
- przy całkowitym zerwaniu wyczuwalny palpacyjnie defekt
- trudności w staniu na palcach stóp:
- tylna część stopy w pozycji koślawej
- „ostre płaskostopie”.
- Inne badania:
- zdjęcie rentgenowskie w celu wykluczenia współistniejącego urazu kości
- RM w celu potwierdzenia rozpoznania w przypadku całkowitego pęknięcia (ale nie w przypadku dysfunkcji)
- możliwa alternatywna diagnostyka ultrasonograficzna.
Zespół kanału stępu
- Patrz artykuł Zespół kanału stępu.
- Ucisk nerwu piszczelowego pod troczkiem zginaczy po wewnętrznej stronie stawu skokowego.
- Przyczyny:
- bezpośrednie uszkodzenie nerwu
- uwięźnięcie, np. z powodu krwiaka lub ganglionu.
- Częstość występowania:
- stosunkowo rzadkie
- częstsze u sportowców lub osób z cukrzycą (neuropatią obwodową).
- stosunkowo rzadkie
- Objawy i dolegliwości:
- ból, parestezje, pieczenie
- przy zaangażowaniu gałęzi motorycznych - niedowład mięśni stopy.
- Obraz kliniczny:
- możliwy dodatni objaw Tinela-Hoffmanna, opukiwanie pnia nerwu za kostką wewnętrzną
- deficyty neurologiczne mięśni stopy są trudne do rozpoznania.
- Inne badania:
- EMG i ENG
- RM.
Choroba zwyrodnieniowa stawu skokowego
- Patrz artykuł Choroba zwyrodnieniowa stawu skokowego.
- Przyczyny:
- często po złamaniach lub poważnych urazach więzadeł stawu skokowego.
- Częstość występowania:
- zwiększa się wraz z wiekiem.
- Objawy i dolegliwości:
- ból
- ograniczenie ruchomości
- obrzęk.
- Obraz kliniczny:
- ograniczenie ruchomości, szczególnie podczas wyprostu grzbietowego.
- Inne badania:
- RTG w celu potwierdzenia rozpoznania.
Kompleksowy zespół bólu regionalnego, dystrofia odruchowa
- Patrz artykuł Zespół wieloobjawowego bólu miejscowego (complex regional pain syndrome – CRPS).
- Przyczyny:
- pourazowe
- pooperacyjne
- idiopatyczna.
- Częstość występowania:
- rzadko.
- Objawy i dolegliwości:
- zazwyczaj po urazie następuje początkowa poprawa, po czym objawy nagle nasilają się po kilku tygodniach lub miesiącach
- nasilający się ból, obrzęk, uczucie ciepła lub zimna na skórze
- ból promieniuje poza rzeczywisty obszar zaopatrzenia nerwów i czasami może obejmować całą kończynę dolną.
- Obraz kliniczny:
- zmiany dystroficzne (np. miejscowe pocenie się, zmiany koloru i temperatury skóry).
- Inne badania:
- badanie rentgenowskie w celu wykrycia demineralizacji (w zaawansowanym stadium).
Wywiad lekarski
- Czas.
- Kiedy i jak rozpoczęły się dolegliwości?
- Jak rozwijał się istniejący stan?
- Wcześniejsze urazy stawu skokowego.
- Poprzednie wyniki badań?
- Działania terapeutyczne?
- Aktywność sportowa.
- Biegacze są szczególnie podatni na złamania przeciążeniowe i zespół mięśnia piszczelowego tylnego.
- Predyspozycje do zespołów uwięźnięcia: piłkarze, tancerze baletowi i gimnastycy.
- Obciążenia specjalne.
- W pracy, w wolnym czasie, podczas uprawiania sportu?
- Częste chodzenie lub bieganie po twardych podłożach?
- Powtarzające się i długotrwałe obciążenie, zwłaszcza na twardych powierzchniach, predysponuje do złamań przeciążeniowych?
- Obuwie.
- Czy dolegliwości mogą być związane z niektórymi butami używanymi do pracy, rekreacji lub sportu?
- Umiejscowienie bólu.
- Może wskazywać na rozważane stany chorobowe.
Badanie fizykalne
Informacje ogólne
- Wszystkie badania stawu skokowego powinny być rozszerzone na całą kończynę.
Badanie
- Nieprawidłowe ułożenia:
- kolano szpotawe lub koślawe
- łuk stopy
- szpotawość czy koślawość kości piętowej?
- Wysięk do stawu:
- możliwy obrzęk zarówno okolicy podeszwowej, jak i grzbietowej
- wskazuje raczej na patologię wewnątrzstawową niż tendinopatię.
- Atrofia mięśni.
Ocena czynnościowa
- Chodzenie i bieganie (szczególnie u sportowców):
- asymetrie we wzorcu chodu?
- Stanie na czubkach palców stóp:
- prostowanie łuku stopy przy aktywacji mięśni
- osłabienie przy porównaniu stron?
- Przysiad bez podnoszenia pięt z podłogi (głęboki przysiad):
- ocena symetrii mobilności przy wyproście grzbietowym
- ograniczenia wskazują na skrócenie mięśnia trójgłowego łydki/ścięgna Achillesa lub ciasnotę.
- ocena symetrii mobilności przy wyproście grzbietowym
Diagnostyka czynnościowa
- Każdorazowo należy udokumentować zakres ruchu w porównaniu ze stroną przeciwną.
- Ocena zakresu ruchu stawu skokowego podczas zgięcia stawu kolanowego.
- Bierne prostowanie grzbietowe i zgięcie podeszwowe stawu skokowego.
- Ból w pronacji stopy z wymuszonym zgięciem podeszwowym lub wyprostem grzbietowym może wskazywać na ciasnotę tylną (zespół wklinowania przedniego) lub przednią (zespół wklinowania tylnego).
- Bierna inwersja i ewersja.
- Inwersja pozwala ocenić stabilność aparatu więzadłowego bocznego, podczas gdy ewersja pozwala ocenić stabilność aparatu więzadłowego przyśrodkowego.
- Prawidłowy zakres ruchu:
- wyprost grzbietowy: 20o
- zgięcie podeszwowe: 30–50o
- pronacja (nawracanie): 15–30o
- supinacja (odwracanie): 45–60o.
- Bierne zgięcie-wyprost, inwersja-ewersja i odwodzenie-przywodzenie stawów śródstopia (przodostopia):
- dna moczanowa, dawniej podagra, może prowadzić do bólu i ograniczonej mobilności.
Palpacja
- Struktury do zbadania:
- powierzchnia zewnętrzna i wewnętrzna kości skokowej, kość łódkowata, kości śródstopia, zatoka stępu, ścięgna mięśni strzałkowych oraz ścięgna mięśnia piszczelowego przedniego i tylnego.
- Dodatni objaw Tinela-Hoffmanna:
- parestezje wywołane lekkim uderzeniem powyżej nerwu piszczelowego tylnego
- Wskazuje na zespół cieśni stępu.
Diagnostyka specjalistyczna
Diagnostyka obrazowa
- Zastosowanie zasad Ottawa Ankle Rules do oceny konieczności wykonania badania RTG po urazie stawu skokowego:
- algorytm redukcji liczby zdjęć rentgenowskich.
- Ostrożne badanie lekarskie może z dużą dozą pewności wykluczyć złamanie na podstawie określonych kryteriów, z pominięciem badania rentgenowskiego:
- brak bólu uciskowego w okolicy kostki bocznej i przyśrodkowej
- brak bólu w okolicy śródstopia
- badanie palpacyjne kości śródstopia, podstawa kości V (basis os metatarsale V)
- badanie palpacyjne kości łódkowatej (os naviculare)
- co najmniej 4 bezbolesne kroki.
- W przypadku bólu w okolicy kostki:
- RTG przednio-tylne i boczne stawu skokowego górnego (rotacja do wewnątrz o 20o = projekcja mortise view).
- W przypadku bólu w okolicy śródstopia:
- RTG śródstopia w 2 płaszczyznach.
- Szacunkowe ograniczenie narażenia na promieniowanie rentgenowskie przy użyciu kryteriów ottawskich: 15–40%.
Próba wysiłkowa
- Porównanie z drugą stroną.
- Test szuflady przedniej (wysunięcie kości skokowej):
- stabilizacja dolnej części kończyny (goleni) od przodu
- chwycenie pięty, ocena wysunięcia przedniego
- przy zerwaniu więzadła skokowo-strzałkowego przedniego: wysunięcie zwiększone.
- Pochylenie boczne (pochylenie kości skokowej):
- ustawienie stopy pacjenta w zgięciu podeszwowym 20–30o
- stopa w pozycji lekko supinującej/odwróconej
- przy jednoczesnym uszkodzeniu więzadła piętowo-strzałkowego: zwiększona supinacja w porównaniu bocznym.
Test równowagi
- Ocena umiejętności proprioceptywnych.
- Pacjent stoi na jednej nodze, z drugą nogą zgiętą w kolanie pod kątem 90o, ze skrzyżowanymi ramionami i patrząc przed siebie.
- Wynik prawidłowy:
- pacjent stoi na jednej nodze przez jedną minutę
- do korekcji postawy używana jest tylko stopa na której stoi.
- Wynik lekko nieprawidłowy:
- pacjent stoi na jednej nodze przez minutę i tylko od czasu do czasu podnosi drugą nogę
- postawa jest korygowana kilka razy za pomocą ruchów okrężnych
- należy również skorygować pozycję stawu skokowego.
- Wynik nieprawidłowy:
- pacjent stoi na jednej nodze przez minutę i tylko od czasu do czasu podnosi drugą nogę
- obie stopy nie mogą być używane do korekcji postawy, zamiast tego należy używać całego ciała.
- Wynik wysoce nieprawidłowy:
- pacjent nie może stać na jednej nodze dłużej niż kilka sekund.
Badania uzupełniające
W ramach podstawowej opieki zdrowotne
- Przy podejrzeniu zaburzenia reumatycznego OB, CRP, mocznik i RF (czynnik reumatoidalny).
Diagnostyka u specjalisty
- RTG:
- m.in. przy podejrzeniu złamania lub choroby zwyrodnieniowej stawów
- jeśli podejrzewa się uderzenie przednie lub tylne, należy wykonać zdjęcie rentgenowskie w projekcji bocznej.
- Scyntygrafia kości:
- w przypadku podejrzenia choroby nowotworowej.
- Badanie USG:
- do wizualizacji więzadeł i ścięgien.
- TK lub RM:
- wskazany w szczególności w przypadku głębokiego bólu w stawie skokowym (np. zmiany osteochondralne).
Postępowanie i zalecenia
Wskazania do skierowania do specjalisty
- W przypadku poważnych obrażeń lub braku możliwości udzielenia odpowiedniej pomocy, należy skierować pacjenta do specjalisty.
Działania
- Środki pierwszej pomocy: schemat RICE:
- Rest (odpoczynek), Ice (lód), Compression (ucisk), Elevation (uniesienie).
- W razie potrzeby NLPZ.
- W przypadku urazu z nasilonym obrzękiem, ponowne badanie po 5 dniach:
- uszkodzenia więzadeł można łatwiej rozpoznać po ustąpieniu obrzęku.9
- Profilaktyka:
Informacje dla pacjentów
Materiały edukacyjne dla pacjentów
Ilustracje



Źródła
Piśmiennictwo
- Simpson MR, Howard TM. Tendinopathies of the foot and ankle. Am Fam Physician 2009; 80: 1107-14. American Family Physician
- Murray C, Marshall M, Rathod T, et al. Population prevalence and distribution of ankle pain and symptomatic radiographic ankle osteoarthritis in community dwelling older adults: A systematic review and cross-sectional study. PLoS One 2018; 13(4): ePub. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Tojo M, Yamaguchi S, Amano N, et al. Prevalence and associated factors of foot and ankle pain among nurses at a university hospital in Japan: A cross-sectional study. J Occup Health 2018; 60(2): 132-9. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Flick AB, Gould N. Osteochondritis dissecans of the talus (transchondral fractures of the talus): review of the literature and new surgical approach for medial dome lesions. Foot Ankle Clin Int 1985; 5(4): 165-85. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Higuera J, Laguna R, Peral M, Aranda E, Soleto J. Osteochondritis dissecans of the talus during childhood and adolescence. J Pediatr Orthop 1998; 18: 382-32. PubMed
- Fallat L, Grimm DJ, Saracco JA. Sprained ankle syndrome: prevalence and analysis of 639 acute injuries. J Foot Ankle Surg 1998; 37: 280-5. PubMed
- Sobel M, Geppert MJ, Warren RF. Chronic ankle instability as a cause of peroneal tendon injury. Clin Orthop Relat Res 1993; 296: 187-91. PubMed
- Clarke HD, Kitaoka HB, Ehman RL. Peroneal tendon injuries. Foot Ankle Int 1998; 19: 280-8. PubMed
- Tiemstra JD. Update on acute ankle sprains. Am Fam Physician 2012; 85(12): 1170-6. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Olsen O-E, Myklebust G, Engebretsen L, Holme I, Bahr R. Exercises to prevent lower limb injuries in youth sports: cluster randomised controlled trial. BMJ 2005; 330: 449. PubMed
- McGuine TA, Keene JS. The effect of a balance training program on the risk of ankle sprains in high school athletes. Am J Sports Med 2006; 34: 1103-11. PubMed
Opracowanie
- Wiesława Fabian (recenzent)
- Tomasz Tomasik (redaktor)
- Lino Witte (recenzent/redaktor)