Co to jest przełyk Barretta?

Definicja

Mianem przełyku Barretta określa się chorobę, która polega na zmianach zachodzących w błonie śluzowej przełyku, co sprawia, że staje się ona podatna na rozwój nowotworu złośliwego.

Papka pokarmowa przechodzi przez gardło do przełyku i dalej do żołądka. Tutaj wydzielane są enzymy i kwas żołądkowy, które umożliwiają trawienie. Okrężny mięsień znajdujący się przy wpuście żołądka zapobiega wstecznemu przedostawaniu się kwasu do przełyku. Jednak z różnych powodów u niektórych osób ochrona ta nie jest skuteczna; tacy pacjenci cierpią na chorobę refluksową (zgagę).

Jeśli choroba refluksowa utrzymuje się przez dłuższy czas, ciągłe działanie kwasu żołądkowego prowadzi do uszkodzenia delikatnej błony śluzowej przełyku w odcinku tuż przed żołądkiem. Komórki błony śluzowej przekształcają się komórki innego typu, zwykle występujące w jelitach. Jeśli dojdzie do takiej przemiany komórek, mówimy o przełyku Barretta.

Objawy

Przełyk Barretta daje takie same objawy jak choroba refluksowa. Są to: zgaga, odbijanie kwasem lub piekący ból w okolicy żołądka, czasami promieniujący aż do mostka. Objawy nasilają się niekiedy pod wpływem posiłku i przyjmowania niektórych pozycji (leżenie na płasko, pochylanie się do przodu). Jeśli przełyk Barretta jest bardzo zaawansowany, pacjent może również cierpieć na zaburzenia połykania. Może dochodzić do krwawień i znacznej utraty masy ciała. Są to objawy ostrzegawcze, które wymagają szybkiej diagnostyki.

Przyczyny

Mechanizm powstawania przełyku Barretta nie został jeszcze dokładnie poznany. Do rozwoju choroby przyczynia się prawdopodobnie kilka czynników, w tym predyspozycje genetyczne, funkcjonowanie układu odpornościowego oraz procesy chemiczne i strukturalne zachodzące w przełyku.

Znane są następujące czynniki ryzyka rozwoju przełyku Barretta:

• Regularne objawy choroby refluksowej
• Podeszły wiek
• Płeć męska
• Nadwaga
• Palenie tytoniu
• Występowanie przełyku Barretta w rodzinie

Znane są również czynniki chroniące przed rozwojem przełyku Barretta:

• Dieta bogata w owoce i warzywa
• Zakażenie żołądka bakterią Helicobacter (prawdopodobnie z powodu zmniejszonej produkcji kwasu w żołądku)
• Określone leki (statyny i NLPZ)

Częstość występowania

W ostatnich latach obserwuje się wzrost częstości występowania przełyku Barretta. U ok. 3–12% osób z uporczywymi objawami refluksu występuje przełyk Barretta. Oznacza to ok. 1–2 przypadków na 100 dorosłych osób. Częstość występowania rośnie z wiekiem; u dzieci przełyk Barretta występuje rzadko. U mężczyzn choroba ta występuje 2–3 razy częściej niż u kobiet. U mieszkańców Afryki lub Azji występuje rzadko.

Badania

• Choroba często jest rozpoznawana w trakcie gastroskopii wykonywanej ze względu na zgagę i odbijanie.
• Już na podstawie wyglądu błony śluzowej w endoskopii przełyku można podejrzewać rozpoznanie przełyku Barretta.
• Wykonanie badania mikroskopowego większej liczby próbek tkanki z przełyku umożliwia ostateczne rozpoznanie i ocenę stopnia zaawansowania. W próbkach można stwierdzić ewentualne zmiany w obrębie komórek mogące świadczyć o stadium przednowotworowym.

Gastroskopia: badanie umożliwiające ocenę wzrokową przełyku, żołądka i dwunastnicy. Polega ono na wprowadzeniu fiberoskopu wyposażonego w kamerę (czerwona rurka na zdjęciu). Umożliwia obejrzenie błony śluzowej, a w razie potrzeby — także pobranie próbek.

Leczenie

• Rzucenie palenia
• Należy jeść dużo owoców i warzyw.
• Przyjmowanie leków, które ograniczają produkcję kwasu w żołądku, tzw. inhibitorów pompy protonowej (IPP), np. 1 tabletki pantoprazolu raz na dobę.
• Jeśli choroba jest mocno zaawansowana, zmienione chorobowo fragmenty błony śluzowej usuwa się podczas endoskopii.
• Jeśli potwierdzono obecność komórek nowotworowych umiejscowionych głęboko w błonie śluzowej, zmieniony chorobowo odcinek przełyku można w całości usunąć podczas operacji.

Rokowanie

• Z reguły trzeba wykonać kolejne badania endoskopowe przełyku, aby śledzić przebieg choroby.
• W rzadkich przypadkach z choroby tej rozwija się nowotwór.
  • Według badań nowotwór złośliwy rozwija się rocznie średnio u mniej niż 0,1–2% chorych.
  • W przypadku bardziej zaawansowanego przełyku Barretta ryzyko jest jednak większe (prawdopodobieństwo do 10% na rok).

Dodatkowe informacje

• Choroba refluksowa (zgaga)
• Rak przełyku
• Palenie szkodzi zdrowiu
• Dlaczego warto rzucić palenie i jak to zrobić?
• Przełyk Barretta — informacje dla personelu medycznego