Co to jest przełyk Barretta?

Definicja

Mianem przełyku Barretta określa się chorobę, która polega na zmianach zachodzących w błonie śluzowej przełyku, co sprawia, że staje się ona podatna na rozwój nowotworu złośliwego.

Papka pokarmowa przechodzi przez gardło do przełyku i dalej do żołądka. Tutaj powstaje kwas żołądkowy, który wspomaga trawienie. Okrężny mięsień znajdujący się przy wpuście żołądka zapobiega przedostawaniu się kwasu do przełyku. Jednak z różnych powodów u niektórych osób ochrona ta nie jest skuteczna; tacy pacjenci cierpią na chorobę refluksową (zgagę).

Jeśli choroba refluksowa utrzymuje się przez dłuższy czas, ciągłe działanie kwasu żołądkowego prowadzi do uszkodzenia delikatnej błony śluzowej przełyku w odcinku tuż przed żołądkiem. Komórki błony śluzowej przekształcają się komórki innego typu, zwykle występujące w jelitach. Jeśli dojdzie do takiej przemiany komórek, mówimy o przełyku Barretta.

Objawy

Przełyk Barretta daje takie same objawy jak choroba refluksowa: zgaga, odbijanie kwasem lub piekący ból w okolicy żołądka, czasami promieniujący aż do mostka. Objawy nasilają się niekiedy pod wpływem posiłku i przyjmowania niektórych pozycji (leżenie na płasko, pochylanie się do przodu). Jeśli przełyk Barretta jest bardzo zaawansowany, pacjent może również cierpieć na zaburzenia połykania, a nawet na krwotoki lub znaczną utratę masy ciała. Są to objawy ostrzegawcze, które wymagają szybkiej diagnostyki.

Przyczyny

Mechanizm powstawania przełyku Barretta nie został jeszcze dokładnie poznany. Do rozwoju choroby przyczynia się prawdopodobnie kilka czynników, w tym predyspozycje genetyczne, funkcjonowanie układu odpornościowego oraz procesy chemiczne i strukturalne zachodzące w przełyku.

Znane są następujące czynniki ryzyka rozwoju przełyku Barretta:

• Regularne objawy choroby refluksowej
• Podeszły wiek
• Płeć męska
• Nadwaga
• Palenie tytoniu
• Występowanie przełyku Barretta w rodzinie

Znane są również czynniki chroniące przed rozwojem przełyku Barretta:

• Dieta bogata w owoce i warzywa
• Zakażenie żołądka bakterią Helicobacter (prawdopodobnie z powodu zmniejszonej produkcji kwasu w żołądku)
• Określone leki (statyny i NLPZ)

Częstość występowania

W ostatnich latach obserwuje się wzrost częstości występowania przełyku Barretta. U ok. 3–12% osób z uporczywymi objawami refluksu występuje przełyk Barretta. Oznacza to ok. 1–2 przypadków na 100 dorosłych osób. Częstość występowania rośnie z wiekiem; u dzieci przełyk Barretta występuje rzadko. U mężczyzn choroba ta występuje 2–3 razy częściej niż u kobiet. U mieszkańców Afryki lub Azji występuje rzadko.

Badania

• Często jest rozpoznawana w trakcie gastroskopii wykonywanej ze względu na zgagę i odbijanie.
• Już na podstawie wyglądu błony śluzowej w endoskopii przełyku można podejrzewać rozpoznanie przełyku Barretta.
• Wykonanie badania mikroskopowego większej liczby próbek tkanki z przełyku umożliwia ostateczne rozpoznanie i ocenę stopnia zaawansowania. W próbkach można stwierdzić ewentualne zmiany w obrębie komórek mogące świadczyć o stadium przednowotworowym.

Gastroskopia: badanie umożliwiające ocenę wzrokową przełyku, żołądka i dwunastnicy. Polega ono na wprowadzeniu fiberoskopu wyposażonego w kamerę (czerwona rurka na zdjęciu). Umożliwia obejrzenie błony śluzowej, a w razie potrzeby — także pobranie próbek.

Leczenie

• Rzucenie palenia
• Należy jeść dużo owoców i warzyw.
• Przyjmowanie leków, które ograniczają produkcję kwasu w żołądku, tzw. inhibitorów pompy protonowej (IPP), np. 1 tabletki pantoprazolu raz na dobę.
• Jeśli choroba jest mocno zaawansowana, zmienione chorobowo fragmenty błony śluzowej usuwa się podczas endoskopii.
• Jeśli potwierdzono obecność komórek nowotworowych umiejscowionych głęboko w błonie śluzowej, zmieniony chorobowo odcinek przełyku można w całości usunąć podczas operacji.

Rokowanie

• Z reguły trzeba wykonać kolejne badania endoskopowe przełyku, aby śledzić przebieg choroby.
• W rzadkich przypadkach z choroby tej rozwija się nowotwór.
  • Według badań nowotwór złośliwy rozwija się rocznie średnio u mniej niż 0,1–2% chorych.
  • W przypadku bardziej zaawansowanego przełyku Barretta ryzyko jest jednak większe (prawdopodobieństwo do 10% na rok).

Dodatkowe informacje

• Choroba refluksowa (zgaga)
• Rak przełyku
• Palenie szkodzi zdrowiu
• Dlaczego warto rzucić palenie i jak to zrobić?
• Przełyk Barretta — informacje dla personelu medycznego