Co to jest złamanie kompresyjne kręgów?

Złamanie trzonu kręgu medycznie nazywane również złamaniem kompresyjnym kręgów, opisuje zapadnięcie, załamanie lub kompresję trzonu kręgu. Jest to częste powikłanie osteoporozy i bardzo częsta choroba w starszym wieku, która ma znaczący negatywny wpływ na ruchomość kręgosłupa i jakość życia pacjentów. Tylko w 1/3 wszystkich złamań trzonów kręgowych złamanie jest rozpoznawane jako takie, ponieważ bóle pleców są często postrzegane jako część normalnego procesu starzenia się.

Częstość występowania złamania trzonu kręgu wzrasta z wiekiem i wynosi 40% u kobiet w wieku 80 lat.

Przyczyny

Złamania kompresyjne kręgów są najczęściej spowodowane osteoporozą. Wiele z czynników ryzyka osteoporozy odgrywa również rolę w złamaniach kompresyjnych, np. :

• Postępujący wiek
• Płeć żeńska: kobiety są bardziej narażone na rozwój osteoporozy po menopauzie i mają większe ryzyko złamań kości niż mężczyźni.
• Występowanie złamań w rodzinie
• Zwiększone spożycie alkoholu i tytoniu
• Niedobór estrogenów
• Zmniejszona aktywność fizyczna
• Niska masa ciała
• Niedobór wapnia lub witaminy D
• Choroby złośliwe
• Zwiększona skłonność do upadków
• Leki

Przy osteoporozie kości stają się porowate, tracą strukturę, a tym samym stabilność. Jeśli osteoporoza jest rozwinięta, do złamań może dojść już podczas codziennych ruchów bez konieczności zadziałania dużej siły. Te tzw. złamania samoistne występują, gdy ciężar górnej części ciała przekracza granicę obciążenia kręgu. W mniej rozwiniętej osteoporozie złamania trzonów kręgów występują tylko przy większym obciążeniu lub zadziałaniu większej siły.

Objawy

Ponad 2/3 złamań kompresyjnych kręgów nie powoduje żadnych objawów i jest wykrywane przypadkowo. Jednak złamanie może również prowadzić do ostrego bólu i ograniczenia ruchów. Odpoczynek w łóżku łagodzi ból. Przy staniu i chodzeniu ból się zwiększa.

Złamanie następuje zazwyczaj w przedniej części kręgu, natomiast część tylna jest nienaruszona. Powoduje to utratę wysokości w płaszczyźnie przedniej, ale nie w płaszczyźnie tylnej kręgosłupa. Wielokrotne złamania na przestrzeni kilku kręgów powodują zwiększenie krzywizny górnej części pleców, co nazywamy kifozą. Zmniejsza się również wysokość ciała. Utracie wysokości kręgosłupa towarzyszy skrócenie mięśni przykręgosłupowych. To bardziej obciąża mięśnie, które mają za zadanie wyprostować kręgosłup. Ból pleców może pojawić się w wyniku zmęczenia mięśni. Może on utrzymywać się długo po wygojeniu się samoistnego złamania. Klatka piersiowa może zostać wypchnięta w kierunku miednicy, co powoduje zmniejszenie objętości klatki piersiowej i jamy brzusznej. W ciężkich przypadkach może to prowadzić do zmniejszenia czynności płuc i wystającego brzucha. Istnieje niewielkie ryzyko uszkodzenia nerwów.

Diagnostyka

Oprócz historii choroby z opisanymi objawami, lekarze w badaniu fizykalnym mogą znaleźć ewentualne ograniczenia ruchowe i ból podczas opukiwania kręgosłupa. Jeśli doszło już do kilku złamań kręgów, może być zauważalna zwiększona krzywizna pleców i zmniejszenie wzrostu. Złamanie można potwierdzić za pomocą badania RTG, a w przypadku bardziej szczegółowych pytań również za pomocą TK lub MRI. W przypadku podejrzenia osteoporozy można wykonać densytometrię kostną.

Terapia

Celem terapii jest łagodzenie bólu i przywrócenie ruchomości w jak największym stopniu. Należy również podjąć środki zapobiegające kolejnym upadkom. Można to zrobić np. poprzez odstawienie leków sprzyjających upadkom, wzmocnienie mięśni czy ćwiczenia równowagi poprzez fizjoterapię. Ważne jest utrzymanie aktywności fizycznej i unikanie rozwoju lęku przed upadkiem. Pomaga to również uniknąć powikłań, takich jak rozwój zapalenia płuc, odleżyn lub zakrzepów w nogach (zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych).

Złamania kompresyjne są zazwyczaj stabilne i rzadko wymagają operacji. Dlatego też najczęściej leczy się je zachowawczo, czyli objawowo. W porozumieniu z lekarzem prowadzącym ból można leczyć lekami.

Środki zapobiegawcze (zapobieganie)

Wykazano, że aktywność fizyczna zmniejsza występowanie utraty gęstości kości, a tym samym ryzyko złamania kompresyjnego kręgów. Oprócz tego należy także rzucić palenie i ograniczyć spożywanie alkoholu. Jeśli występuje niestabilność chodu, pomocne może być dostosowanie sytuacji mieszkaniowej tak, aby istniało mniejsze ryzyko upadku w domu. Jeśli występuje osteoporoza, należy ją odpowiednio leczyć.

Dodatkowe informacje

• Osteoporoza
• Upadki i ryzyko ich wystąpienia u osób starszych
• Zapobieganie upadkom
• Złamania kompresyjne kręgów u osób starszych – Informacje dla lekarzy
• Osteoporoza – informacje dla lekarzy

Autorzy

• Marleen Mayer, lekarz, Mannheim