Ogólne informacje na temat leczenia raka piersi

Terapia raka piersi posiada wiele aspektów. Zawsze jest to indywidualny plan leczenia. Pod uwagę bierze się wielkość i rozległość guza, cechy biologiczne, wiek i osobiste preferencje pacjentki. W zależności od stadium, rak piersi może być operowany, napromieniany lub leczony farmakologicznie. Interdyscyplinarny zespół ginekologów, radioterapeutów i onkologów omawia najlepszy sposób leczenia w ramach tak zwanego konsylium ds. nowotworów. Po zakończeniu terapii wykonuje się badania kontrolne, zwykle przez co najmniej 10 lat. Są one bardzo ważne, aby monitorować dalszy przebieg i w razie potrzeby nie przegapić wczesnych sygnałów ostrzegawczych nawrotu choroby.

Leczenie chirurgiczne

Celem leczenia chirurgicznego jest całkowite usunięcie guza lub - jeśli nie jest to możliwe - wycięcie go w jak największym stopniu. Operacja jest ważną częścią terapii, a techniki chirurgiczne znacznie się poprawiły w ciągu ostatnich dziesięciu lat. Zabiegi są obecnie mniej inwazyjne niż jeszcze kilka lat temu.

Istnieją jednak formy raka piersi, w których usunięcie całej piersi jest jedynym sposobem na całkowite usunięcie raka. Nazywa się to mastektomią. W takim przypadku pierś zostaje zrekonstruowana (rekonstrukcja plastyczna) podczas tej samej operacji lub późniejszej. Aby osiągnąć jak najlepszy efekt estetyczny, rekonstrukcja jest przeprowadzana przez chirurgów specjalnie przeszkolonych w zakresie chirurgii plastycznej.

W terapii oszczędzającej w piersi usuwa się guz i część otaczającej go zdrowej tkanki (margines bezpieczeństwa). Zazwyczaj wycinane są również węzły chłonne w dole pachowym. Czasami może to powodować zastój (obrzęk limfatyczny) w ramieniu. Działania fizjoterapeutyczne mogą złagodzić towarzyszący temu dyskomfort. Terapia oszczędzająca pierś jest zwykle łączona z radioterapią. To, czy wskazana jest terapia skojarzona, czy całkowite usunięcie całej piersi, zależy od indywidualnego przypadku. W badaniach obie opcje przyniosły podobnie dobre wyniki w odniesieniu do prawdopodobieństwa nawrotu i przeżycia. Przed taką interwencją trzeba wziąć pod uwagę wiele czynników. Najważniejszymi czynnikami są rodzaj i sposób rozprzestrzeniania się guza. Lekarz podejmie decyzję wspólnie z pacjentką po szczegółowym poinformowaniu jej o zaletach i wadach poszczególnych procedur.

Radioterapia

Radioterapia jest tzw. miejscową formą leczenia, gdyż działa tylko na komórki, do których dociera promieniowanie (w przeciwieństwie do chemioterapii lekami cytostatycznymi, która oddziałuje na cały organizm). Radioterapia nie jest bolesna i ma niewiele działań niepożądanych. Skóra nad napromienianym obszarem może zostać podrażniona i reagować jak przy oparzeniu słonecznym. Bardzo rzadko dochodzi do tzw. popromiennego zapalenia płuc, czyli reakcji zapalnej tkanki płucnej.

Radioterapia może być stosowana zarówno przed, jak i po operacji raka piersi. W wyjątkowych przypadkach radioterapia może być stosowana jako jedyna terapia, ale rzadko jest to wystarczające lub wskazane. Radioterapia jest zwykle wykonywana po leczeniu operacjnym i poprawia długoterminowe rokowanie w zakresie szans na przeżycie i prawdopodobieństwa nawrotu. Po operacji komórki nowotworowe mogą pozostać w piersi mimo wszystkich podjętych środków ostrożności. Można je zwalczać za pomocą późniejszej radioterapii. Radioterapia jest zwykle podawana po terapii oszczędzającej pierś.

Radioterapia zwykle rozpoczyna się sześć do ośmiu tygodni po operacji, jeśli pacjentka nie otrzymuje chemioterapii. W przypadku chemioterapii, radioterapia rozpoczyna się trzech do czterech tygodni po ostatnim cyklu leczenia.

Chemioterapia (cytostatyki)

Istnieją różne rodzaje leków (cytostatyków) stosowanych w chemioterapii. W zależności od rodzaju raka piersi i stadium choroby, wybrane leki cytostatyczne, dawkowanie i czas trwania leczenia mogą się różnić. Wybór najlepszego schematu leczenia może ulec zmianie w miarę postępu choroby. Kluczowe znaczenie dla rodzaju terapii ma również to, jak Ty i Twój organizm reagujecie na leki.

Leki cytostatyczne mają na celu zniszczenie komórek nowotworowych lub powstrzymanie ich wzrostu. Komórki nowotworowe przypominają prawidłowe komórki organizmu, dlatego też cytostatyki obciążają również zdrowe i prawidłowe komórki organizmu. Przez terapię atakowane są w szczególności komórki często dzielące się. Oprócz komórek nowotworowych są to przede wszystkim komórki krwi, na które składają się białe i czerwone krwinki, a także płytki krwi. Działania niepożądane chemioterapii to zatem często zwiększone ryzyko infekcji (białe krwinki są ważną częścią układu odpornościowego), anemia (obniżone stężenie erytrocytów) i zmniejszone krzepnięcie krwi (z powodu małej liczby płytek krwi). W rezultacie chemioterapia zwykle powoduje nudności i wymioty, utratę apetytu, osłabienie oraz zmęczenie fizyczne i psychiczne. W ostatnich latach leczenie tych objawów znacznie sie poprawiło. Dolegliwości są łatwiejsze do zniesienia, jeśli znana jest ich przyczyna i posiada się świadomość, że są one częścią procesu zdrowienia.

Większość leków cytostatycznych podawana jest bezpośrednio do krwiobiegu, ale istnieją również takie w postaci tabletek. Terapie są zwykle podawane w cyklach. Podaje się je w dużych dawkach przez kilka dni, aby umożliwić organizmowi regenerację po leczeniu w kolejnych tygodniach. Cykl ten jest powtarzany z różną częstotliwością; wiele popularnych schematów leczenia obejmuje sześć powtórzeń.

Chirurgia i radioterapia działają miejscowo, ale nie mogą zapobiec powstawaniu przerzutów poza piersią. Chemioterapia działa w dużej części organizmu i dlatego może atakować również komórki rakowe znajdujące się poza piersią, na przykład w wątrobie lub w kościach. Terapia ta jest szczególnie skuteczna w przypadku małych przerzutów, które nie powodują żadnych objawów i dlatego nie zostały jeszcze wykryte. Chemioterapia może być zatem stosowana jako leczenie dodatkowe (adjuwantowe) obok radioterapii i zabiegu chirurgicznego. W niektórych przypadkach leki cytostatyczne mogą być również podawane przed zabiegiem chirurgicznym (neoadjuwantowym) w celu zmniejszenia guza i zwiększenia szans na jego całkowite usunięcie podczas operacji.

Farmakoterapia

Istnieją również specjalne leki, które stosuje się po zabiegach chirurgicznych i radioterapii, a które nie są zaliczane do leków cytostatycznych. To, który z tych leków ma szansę powodzenia, zależy od cech biologicznych komórek nowotworowych. W wielu przypadkach istnieją na przykład przesłanki do leczenia antyhormonalnego. Stosowane w tym celu leki mają znacznie mniej działań niepożądanych niż cytostatyki i są zwykle stosowane przez co najmniej pięć lat po usunięciu guza. Terapia jest zazwyczaj przyjmowana w formie tabletek. Po klimakterium mogą być wskazane tzw. inhibitory aromatazy. Może to zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby.

W fazie testów znajduje się wiele leków, które w przyszłości mogą jeszcze bardziej poprawić terapię raka. Rak piersi jest też obecnie wykrywany znacznie wcześniej, dzięki czemu można go skuteczniej leczyć.

Dodatkowe informacje

• Rak piersi
• Rak piersi, kilka faktów i informacji
• Rak piersi, przyczyny
• Rak piersi, sygnaly alarmowe
• rak piersi, przerzuty
• rak piersi, wczesne stadium
• Samobadanie piersi
• Badanie piersi za pomocą mammografii
• Rak piersi (rak sutka) – Informacje dla lekarzy

Autorzy

• Thomas M. Heim, dr n. med., dziennikarz naukowy, Freiburg
• Natalia Anasiewicz, lekarz, Fryburg Bryzgowijski
• Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny, Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie (edytor)