Czym jest waginoza bakteryjna?

Definicja

Błona śluzowa pochwy jest skolonizowana przez różnego rodzaju bakterie, które zapewniają zdrowe środowisko: naturalną florę bakteryjną. Jeśli dojdzie do zachwiania równowagi w wyniku zmniejszenia liczby typowych bakterii kwasu mlekowego i zwiększenia liczby bakterii z innych szczepów, wówczas mamy do czynienia z waginozą bakteryjną. Często towarzyszy temu nieprzyjemnie pachnąca wydzielina.

Bakteryjna waginoza jest początkowo niegroźna, ale zwiększa ryzyko wystąpienia różnych chorób i powikłań.

Objawy

Rzadko kiedy występuje ciężki przebieg choroby. U około połowy dotkniętych chorobą kobiet nie występują żadne dolegliwości.

Typowa jest biało-szara, rzadka, czasem pienista i nieprzyjemnie pachnąca wydzielina z pochwy. Często nasila się podczas miesiączki lub po stosunku seksualnym, często pojawia się rybi zapach. Czasami występuje świąd.

Z reguły nie dochodzi do zapalenia błony śluzowej w okolicy pochwy.

Przyczyny

Przyczyna występowania waginozy bakteryjnej nie jest ostatecznie niewyjaśniona. Choroba spowodowana jest niedoborem bakterii kwasu mlekowego oraz nadmiernym wzrostem pozostałych bakterii (m.in. Gardnerella vaginalis), które normalnie występują w pochwie tylko w ograniczonej liczbie. Za nieprzyjemny zapach odpowiada zmiana flory bakteryjnej oraz pH (kwasowość) w pochwie. Jednak nie u wszystkich kobiet wraz z kolonizacją pochwy bakteriami Gardnerella vaginalis, rozwija się waginoza bakteryjna.

Czynniki sprzyjające

• Częste stosunki seksualne
• (Częsta) zmiana partnera
• Aktywność seksualna między kobietami
• Menstruacja
• Stres psychospołeczny
• Predyspozycje genetyczne

Hormonalne środki antykoncepcyjne wydają się przeciwdziałać występowaniu bakteryjnej waginozy.

Częstość występowania

Waginoza bakteryjna jest najczęstszą przyczyną nieprawidłowej wydzieliny z pochwy. W Europie Środkowej problem ten dotyczy nawet 10% kobiet.

Badania dodatkowe

• Podczas badania ginekologicznego mierzona jest wartość pH pochwy, która w przypadku waginozy bakteryjnej wynosi powyżej 4,5.
• Wymaz z wydzieliny bada się pod mikroskopem. Można w nim wykryć komórki nabłonka pokryte bakteriami (tzw. komórki jeżowe).
• Po dodaniu 10-procentowego roztworu wodorotlenku potasu do wydzieliny pojawia się typowy rybi zapach.

Leczenie

• Z reguły waginoza bakteryjna ustępuje bez leczenia. Jeśli waginoza występuje u kobiety nie powodując żadnych objawów, nie wymaga leczenia.
• Leczenie jest zalecane w czasie ciąży i przed zabiegami chirurgicznymi, nawet jeśli doszło do bezobjawowej waginozy.
• Leczenie partnerów nie jest konieczne.

Leki

• Jeśli objawy utrzymują się lub jeśli terapia jest konieczna ze względów profilaktycznych, zaleca się leczenie antybiotykami.
• Substancje czynne metronidazol lub klindamycyna mogą być podawane w postaci tabletek doustnych lub w postaci kremu dopochwowego. Leczenie trwa 7 dni.
• Podczas terapii metronidazolem należy unikać alkoholu, ponieważ może on wywołać nieprzyjemne działania niepożądane, takie jak nudności.
• Nawroty są częste, więc może być konieczne ponowe leczenie.
• Osoby dotknięte chorobą powinny powstrzymać się od stosunków seksualnych do czasu ustąpienia objawów.
• Stosowanie probiotyków (bakterii kwasu mlekowego) w formie doustnej lub dopochwowej może pomóc w zapobieganiu waginozie bakteryjnej. W szczególności probiotyki mogą zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby.

Rokowanie

Rokowanie jest dobre. Wyzdrowienie często następuje nawet bez leczenia. Stan ten jest zwykle nieszkodliwy, o ile nie jest zaplanowany zabieg operacyjny lub kobieta nie jest w ciąża.

Może być konieczne powtarzanie cykli leczenia, ponieważ u 50% chorych dochodzi do nawrotu choroby w ciągu roku.

Powikłania

Ponieważ w waginozie bakteryjnej bakterie inne niż ochronne bakterie kwasu mlekowego są obecne w zwiększonej liczbie, funkcja ochronna pochwy przed infekcjami może ulec pogorszeniu. Dotyczy to w szczególności zabiegów chirurgicznych w okolicy narządów płciowych. Po założeniu wkładki wewnątrzmacicznej istnieje również pewne ryzyko, że waginoza bakteryjna może doprowadzić do zakażenia macicy i jajowodów. Dlatego przed zastosowaniem wkładki wewnątrzmacicznej lub poddaniem się zabiegowi chirurgicznemu należy sprawdzić, czy nie występuje bezobjawowe zakażenie. Zakażenia dróg moczowych także są dość częstsze.

Ponadto stwierdzono, że waginoza bakteryjna może być przyczyną poronienia, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych i przedwczesnego porodu u kobiet w ciąży. Dlatego wszelkie objawy waginozy bakteryjnej powinny być dokładnie wyjaśnione przez lekarza, przede wszystkim w odniesieniu do istniejącej ciąży.

Dodatkowe informacje

• Antybiotyki
• Waginoza bakteryjna – Informacje dla lekarzy

Autorzy

• Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)
• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden