Co to jest zakażenie grzybicze pochwy?

Zakażenie grzybicze pochwy (kandydoza pochwy) jest spowodowane przez drożdżaki (grzyby), często Candida albicans. Zakażenie może rozprzestrzenić się również na zewnętrzny obszar łonowy.

Mimo że choroba zazwyczaj nie jest groźna, to jej objawy są bardzo nieprzyjemne dla dotkniętych nią kobiet i mogą znacznie obniżyć jakość ich życia.

Objawy

• Objawy obejmują pieczenie i swędzenie w pochwie, wokół wejścia do pochwy i na wargach sromowych oraz dyskomfort podczas oddawania moczu.
• Typowa jest bezwonna, biała, początkowo cienka, a później grudkowata wydzielina (upławy).
• Błona śluzowa jest zaczerwieniona, mogą występować pęknięcia i nadżerki.
• Dla wielu pacjentek stosunek płciowy wiąże się z bólem i wrażliwością.
• Objawy często nasilają się przed miesiączką.

Przyczyny

Grzyby drożdżopodobne (Candida) występują w pochwie wielu kobiet i nie wywołują objawów. Różne czynniki mogą doprowadzić do zakażenia z widocznymi i odczuwalnymi objawami.

Candida albicans to najczęstszy patogen odpowiedzialny za zakażenie grzybicze pochwy. Tylko około 10% przypadków jest spowodowanych przez inne gatunki Candida.

Czynniki sprzyjające

• Osłabiona odporność: Miejscowe osłabienie odporności oraz niekorzystny skład flory pochwy mogą sprzyjać zakażeniom grzybiczym.

• Czynniki hormonalne: Zakażenia grzybicze występują częściej w czasie ciąży oraz podczas stosowania estrogenów.

• Leczenie antybiotykami: Antybiotyki mogą prowadzić do grzybiczych infekcji, ponieważ hamują wzrost „dobrych bakterii“ flory pochwy, które naturalnie współżyją z grzybami. Ich eliminacja pozwala grzybom na szybkie rozmnażanie.

• Terapie immunosupresyjne: Stosowanie kortyzonu lub leków tłumiących układ odpornościowy również zwiększa ryzyko zakażeń grzybiczych.

• Stosunek płciowy: Może prowadzić do nasilenia objawów grzybicy.

• Choroby przewlekłe: Takie jak cukrzyca czy alergie, mogą sprzyjać wystąpieniu infekcji.

• Inne czynniki: Nadwaga, predyspozycje genetyczne oraz stres psychospołeczny mogą zwiększać ryzyko zakażeń.

• Dieta: Spożywanie dużych ilości węglowodanów, cukru i produktów mlecznych może również sprzyjać rozwojowi infekcji grzybiczych.

Częstość występowania

Zakażenie grzybicze pochwy to częsta dolegliwość. Większość kobiet (ok. 70–75%) zapada na nią raz lub kilka razy w życiu. U około 8% wszystkich kobiet rozwija się przewlekłe, nawracające zakażenie z więcej niż 4 epizodami w ciągu roku.

Badania dodatkowe

Diagnoza grzybicy pochwy stawiana jest na podstawie typowych objawów oraz wykrycia komórek grzybów w badaniu mikroskopowym. Podczas ginekologicznego badania lekarz pobiera wymaz z błony śluzowej pochwy, który następnie analizowany jest pod mikroskopem. W przypadku niejasnych objawów lub powtarzających się infekcji zaleca się wykonanie posiewu w celu wykrycia grzybów oraz wykluczenia innych możliwych patogenów.

Według jednego z badań, tylko jedna trzecia kobiet, które uważały, że mają infekcję grzybiczą, mogła potwierdzić tę diagnozę. Dlatego leczenie powinno być rozpoczęte dopiero po przeprowadzeniu odpowiednich badań lekarskich.

Leczenie

Leczenie zakażenia grzybiczego pochwy jest zwykle konieczne tylko wtedy, gdy występują objawy.

Leki

Leczenie grzybicy pochwy opiera się na stosowaniu środków przeciwgrzybiczych, które skutecznie eliminują grzyby. W zależności od przypadku, leki te mogą być stosowane miejscowo lub doustnie.

Leczenie miejscowe

W większości przypadków, przy pierwszym wystąpieniu choroby, wystarcza miejscowe leczenie imidazolami, takimi jak klotrimazol. Czopki dopochwowe lub tabletki podaje się zazwyczaj jednorazowo. W razie potrzeby można także zastosować krem na wargi sromowe i wejście do pochwy. Niektóre preparaty są dostępne bez recepty w aptekach, jednak zawsze warto przeczytać i stosować się do instrukcji zawartych w ulotce dołączonej do opakowania.

Tabletki

Jeśli leczenie miejscowe nie jest możliwe lub pożądane, można zastosować doustne tabletki, takie jak flukonazol. Zwykle stosuje się je przez jeden dzień, a są one dostępne wyłącznie na receptę.

Leczenie doustne jest również zalecane w przypadku przewlekłych, nawracających zakażeń grzybiczych. W przypadku częstych nawrotów, lekarz może zalecić długotrwałe leczenie, polegające na cotygodniowym, a następnie comiesięcznym przyjmowaniu tabletek flukonazolu. Terapia podtrzymująca trwa zazwyczaj kilka miesięcy.

Leczenie partnerów zaleca się tylko w przypadku wystąpienia dolegliwości lub nawracających infekcji.

Leczenie w okresie ciąży

• Zakażenie grzybicze pochwy może być leczone miejscowo klotrimazolem nawet podczas ciąży. W tym okresie istnieje zwiększone ryzyko zakażeń, a infekcja grzybami drożdżopodobnymi może być przeniesiona na dziecko podczas porodu, co może prowadzić do powikłań. Dlatego zaleca się leczenie nawet infekcji bezobjawowych, w ciągu ostatnich 6 tygodni ciąży.

Zapobieganie

• Aby zapobiegać zakażeniom grzybiczym, warto ograniczyć czynniki sprzyjające ich wystąpieniu. Oto kilka zalecanych działań:

  • Higiena intymna 
    Zamiast mydła, lepiej używać jedynie ciepłej wody lub specjalnych płynów do higieny intymnej. Zbyt częste mycie może wysuszać błony śluzowe i zwiększać ryzyko infekcji.

  • Bielizna 
    Unikaj noszenia obcisłej i syntetycznej bielizny, a także obcisłych spodni i rajstop. Zaleca się wybór bielizny bawełnianej, która pozwala skórze oddychać.

  • Probiotyki 
    Możesz rozważyć stosowanie probiotyków jako środka zapobiegawczego, chociaż brakuje jeszcze wystarczających dowodów na ich skuteczność w zapobieganiu infekcjom grzybiczym.

Rokowanie

Rokowanie jest dobre, a choroba jest zazwyczaj niegroźna. W czasie ciąży mogą wystąpić powikłania.

Ostra infekcja ustępuje samoistnie lub po zastosowaniu leków przeciwgrzybiczych w ciągu kilku dni. W przewlekłych zakażeniach grzybiczych częste są nawroty po zakończeniu terapii.

Dodatkowe informacje

• Kandydoza sromu i pochwy – Informacje dla lekarzy

Autorka

• Tomasz Tomasik (recenzent)
• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
• Lek. Kalina van der Bend, recenzent