Co to jest suchość pochwy?
Jeśli błona śluzowa pochwy nie wytwarza wystarczającej ilości wilgoci, może być sucha i podrażniona. Stan ten może powodować dyskomfort podczas niektórych codziennych czynności oraz w szczególności podczas stosunku płciowego. Po osiągnięciu menopauzy suchość pochwy jest najczęstszą przyczyną bólu podczas stosunku płciowego (dyspareunia).
Suchość pochwy jest częstą dolegliwością u kobiet w każdym wieku. Około 50% wszystkich kobiet skarży się na suchość pochwy po menopauzie. Objawy mogą być następujące:
- Suchość
- Swędzenie
- Uczucie pieczenia
- Wypływ wydzieliny (żółtawej lub zabarwionej krwią)
- Ból lub niewielkie krwawienie po stosunku płciowym
- Objawy ze strony układu moczowego, takie jak nietrzymanie moczu i zakażenia układu moczowego.
Przyczyna
Niedobór estrogenu
Niedobór estrogenu jest najczęstszą przyczyną suchości pochwy. Żeński hormon płciowy estrogen jest niezbędny do utrzymania wilgotności i elastyczności błon śluzowych pochwy. Gdy poziom estrogenu spada, zmienia się również flora bakteryjna pochwy. Zmniejsza się liczba pałeczek kwasu mlekowego, wzrasta pH i zwiększa się podatność na zakażenia.
Następujące czynniki powodują niski poziom estrogenu:
- Najczęściej poziom estrogenu powoli spada w okresie menopauzy, aż do całkowitego zatrzymania miesiączkowania (menopauza). Średni wiek menopauzy wynosi ok. 52 lata. U kobiet palących tytoń menopauza może wystąpić wcześniej.
- Chirurgiczne usunięcie jajników przed menopauzą
- Tymczasowy niedobór estrogenów po porodzie i podczas karmienia piersią
- Ograniczona funkcja jajników w wyniku radioterapii lub chemioterapii
- Leczenie antyestrogenami, na przykład tamoksyfenem w przypadku raka piersi.
Higiena
Nadmierne mycie okolic intymnych wysusza skórę i błony śluzowe.
Irygacja pochwy może zaburzać prawidłową florę bakteryjną. Może to również prowadzić do uczucia suchości w pochwie.
Zespół Sjögrena
Zespół Sjögrena jest chorobą autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy atakuje zdrowe tkanki organizmu. Oprócz objawów takich jak suchość oczu i jamy ustnej, choroba ta może również powodować suchość pochwy.
Inne choroby
Suchość błon śluzowych pochwy może być również spowodowana przez:
Diagnostyka
Lekarz stawia rozpoznanie na podstawie badania ginekologicznego. Lekarz często bada wydzielinę z pochwy pod mikroskopem i w razie potrzeby pobiera próbki na posiew laboratoryjny, aby wykluczyć zakażenie jako przyczynę.
Leczenie
Terapia estrogenowa
Jeśli przyczyną suchości pochwy okaże się niedobór estrogenu, terapia estrogenowa będzie najskuteczniejszym sposobem leczenia. Jeśli objawy są ograniczone do pochwy, można przeprowadzić leczenie miejscowe maściami lub globulkami. Nie należy prowadzić leczenia ogólnoustrojowego, jeśli suchość pochwy jest jedynym objawem menopauzy.
Miejscowe leczenie maściami lub globulkami estrogenowymi: początkowo maść globulki wprowadza się do pochwy raz dziennie wieczorem przez kilka tygodni; następnie dwa razy w tygodniu. Preparaty te są dostępne w aptekach bez recepty.
W przypadku suchości pochwy z reguły nie zaleca się stosowania plastrów ani tabletek, ponieważ wpływają na cały organizm. Jednak w przypadku dodatkowych poważnych objawów menopauzy, np.: uciążliwych uderzeń gorąca i pocenia się, można rozważyć tę formę leczenia. Lekarz prowadzący określi odpowiednie postępowanie po wnikliwej konsultacji.
Miejscowe leczenie maściami lub globulkami estrogenowymi może początkowo wywoływać pieczenie, a wyraźną poprawę często odczuwa się dopiero po 4–6 tygodniach.
W przypadku leczenia raka piersi nie zaleca się jednoczesnej terapii estrogenowej, nawet w postaci miejscowej. To, czy leczenie miejscowe może być brane pod uwagę, stanowi obecnie przedmiot badań. Ważne jest jednak, aby porozmawiać o suchości pochwy z lekarzem prowadzącym. Również inne choroby, np.: zakrzepica lub zatorowość płucna, przemawiają przeciwko stosowaniu terapii estrogenowej. Lekarz prowadzący powinien zostać poinformowany o wszystkich przeszłych i obecnych chorobach.
Co można zrobić we własnym zakresie?
Używaj specjalnego płynu do mycia okolic intymnych. Unikaj stosowania mydła. W drogeriach i aptekach dostępne są różne przebadane ginekologicznie płyny do mycia okolic intymnych.
Lubrykanty/środki nawilżające. Stosowanie lubrykantów jest przydatne, gdy suchość przeszkadza w odbyciu stosunku płciowego. Środki te utrzymują wilgotność pochwy przez kilka godzin. Lubrykant wprowadza się do pochwy przed stosunkiem płciowym. Korzystne jest również smarowanie penisa lubrykantem.
Środek nawilżający utrzymuje wilgoć w pochwie dłużej niż lubrykant. Środek nawilżający pomaga utrzymać kwaśne pH pochwy i zmniejszyć ryzyko zakażeń. Lubrykanty i środki nawilżające nie zawierają estrogenu. Są one dostępne w aptekach.
Pojedyncze przypadki suchości pochwy podczas stosunku płciowego mogą również oznaczać, że kobieta nie jest wystarczająco podniecona. Dlatego przed stosunkiem płciowym należy poświęcić dużo czasu na intymność, aby pochwa sama stała się wilgotna. Regularne stosunki płciowe pomagają stymulować gruczoły, które zapewniają nawilżenie błon śluzowych pochwy.
Należy unikać niektórych produktów. Należy unikać domowych kuracji, takich jak ocet, jogurt, kwas mlekowy lub inne formy miejscowego samoleczenia w okolicy pochwy.
Dodatkowe informacje
- Zespół Sjögrena
- Przewlekłe zakażenie grzybicze
- Zakażenie bakteryjne pochwy
- Zakażenie wywołane przez rzęsistka pochwowego
- Pytania i odpowiedzi dotyczące leczenia hormonalnego w okresie przekwitania
- Zanikowe zapalenie pochwy — informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Susanne Meinrenken, dr n. med., Brema
- Julia Trifyllis, dr n. med., specjalistka w dziedzinie ginekologii i położnictwa, Münster/W.
