Serce, system przewodnictwa elektrycznego

Serce, system przewodnictwa elektrycznego

Serce to potężny mięsień, który kurczy się rytmicznie. Aktywność serca jest kontrolowana przez sygnały elektryczne (impulsy). Tak zwany układ przewodzący serca (patrz rysunek) zapewnia, że impulsy te docierają do całego mięśnia. Głównym ośrodkiem jest mały obszar w prawym przedsionku serca, zwanym węzłem zatokowym (zatokowo-przedsionkowym), który kontroluje impulsy elektryczne. W spoczynku węzeł zatokowy emituje około 60-70 impulsów elektrycznych na minutę, które są przewodzone przez serce. Z węzła zatokowego impulsy wędrują najpierw do obu przedsionków oraz do obszaru na styku przedsionków i komór zwanego węzłem przedsionkowo-komorowym (AV-atrioventricular). Z węzła AV impuls jest przekazywany przez przegrodę (septum) znajdującą się między prawą a lewą komorą. Pierwsza część tej ścieżki nazywa się pęczkiem Hisa. Rozdziela się na prawą i lewą odnogę. Z tych odnóg impuls rozchodzi się do mięśni prawej lub lewej komory serca.

Bicie serca

Bicie serca składa się z dwóch skurczów mięśnia sercowego. Najpierw kurczą się przedsionki, aby wypchnąć krew z przedsionków do komór. A następnie kurczą się komory. Powoduje to zamknięcie zastawek serca w przedsionkach, aby zapobiec cofaniu się krwi do przedsionków. W tym samym czasie zastawki serca prawej i lewej komory otwierają się, pompując krew do małego obiegu (krążenie płucne) i dużego obiegu (krążenie ogólnoustrojowe). Bicie serca jest kontrolowane przez impulsy elektryczne. Jeśli impuls rozchodzi się z węzła zatokowego do przedsionków, mięśnie przedsionków kurczą się. Gdy impuls dociera do ścian komory, mięśnie komory kurczą się.

Czym są dodatkowe skurcze?

Czasami mogą być odczuwalne chwilowe dodatkowe uderzenia. Zwykle pojedyncze skurcze nie są niczym niepokojącym. Uważa się, że jest to zjawisko w dużej mierze normalne.

Dodatkowe skurcze to nadmiarowe uderzenia serca, które występują między dwoma regularnymi skurczami serca. Często są one odczuwane jako kołatanie serca. Te nadmiarowe skurcze mają miejsce przed pełnym ponownym wypełnieniem komór serca krwią po standardowym skurczu serca. Wraz z tym uderzeniem serca wypompowywana jest niewielka ilość krwi. Bicie serca jest słabe, jeśli w ogóle można je wyczuć. Po dodatkowym uderzeniu serca następuje pauza (przerwa wyrównawcza). Tymczasem komory serca wypełniają się większą ilością krwi niż zwykle. Z powodu wypompowywania krwi z komór serca, następujące bicie serca odczuwa się silniej niż normalnie. To silniejsze uderzenie serca jest odbierane jako kołatanie serca.

Jak powstają dodatkowe skurcze?

Tak zwane dodatkowe skurcze występują, gdy inny obszar niż węzeł zatokowy wyzwala impuls elektryczny. Obszar ten może znajdować się w przedsionku serca. Są to tzw. dodatkowe skurcze nadkomorowe (pojedyncze dodatkowe pobudzenia nadkomorowe). Jeśli dodatkowy skurcz jest wyzwalany w komorach serca, nazywa się to dodatkowym skurczem komorowym (komorowe pobudzenia ektopowe). Co jakiś czas może zostać wywołanych kilka szybkich dodatkowych uderzeń występujących po sobie.

Jeśli takie dodatkowe pobudzenie zostanie zarejestrowane w EKG, można szybko określić, czy są to dodatkowe skurcze nadkomorowe czy komorowe.

Postępowanie

Dodatkowe pobudzenia, zwłasza komorowe wymagają diagnostyki. Dalsze postępowanie często uwarunkowane jest ilością dodatkowych skurczów na dobę zweryfikowanych w badaniu 24-godzinnym Holter EKG. W przypadku niewielkiej ilości dodatkowych skurczów lekarz może zalecić obserwację lub leczenie farmakologiczne. W przypadku dużej ilości dodatkowych pobudzeń na dobę wskazane jest dalsze wykonanie badań w celu ustalenia ich przyczyny.

Dodatkowe informacje

• Tachykardia (szybki puls)
• Częstoskurcz nadkomorowy – Informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)
• Joanna Rogozik, lekarz, w trakcie specjalizacji z kardiologii