Podłoże

W przypadku zawału serca część mięśnia sercowego wskutek zablokowania naczyń krwionośnych jest niedostatecznie zaopatrywana w krew. Jeśli naczynie nie zostanie na czas ponownie otwarte, uszkodzona część mięśnia sercowego obumiera i zostaje zastąpiona tkanką łączną. Tkanka łączna jest jednak w sercu bezużyteczna, ponieważ nie może się kurczyć (pompować krwi). W ostrej fazie zawału serca jednym z celów leczenia jest zatem jak najszybsze przywrócenie przepływu krwi i ograniczenie w ten sposób uszkodzeń serca. Chorego należy zatem natychmiast przewieźć do szpitala, gdzie zostanie przeprowadzona tak zwana przezskórna interwencja wieńcowa, dzięki której zwężone naczynie krwionośne zostanie otwarte.

Zawał serca spowodowany niedrożnością lewego naczynia wieńcowego

Tromboliza

Innym sposobem na ponowne otwarcie naczynia jest rozpuszczenie zakrzepu krwi blokującego naczynie za pomocą leków. Metodę tę nazywa się trombolizą. Obecnie jednak tromboliza jest zwykle przeprowadzana tylko wtedy, gdy osoba z zawałem serca nie może dotrzeć do szpitala z pracownią hemodynamiczną wystarczająco szybko (w ciągu mniej niż 2 godzin). Ponieważ zabieg z cewnikiem serca jest skuteczniejszy niż tromboliza, w miarę możliwości po wykonaniu trombolizy (w ciągu 24 godzin) i tak wykonuje się jeszcze cewnikowanie serca.

Na czym polega tromboliza?

Tromboliza to procedura, w której pacjentowi podaje się leki przez naczynie krwionośne w celu rozpuszczenia zakrzepów krwi. Jest to tym skuteczniejsze, im wcześniej leki zostaną podane. W idealnej sytuacji leczenie należy rozpocząć w ciągu kilka minut do maksymalnie 6 godzin po wystąpieniu pierwszych objawów. Po 12 godzinach i później tromboliza jest zwykle mało skuteczna — zajęty obszar tkanki mięśnia sercowego został już trwale uszkodzony.

Korzyści płynące z leczenia trombolitycznego muszą być zestawione z możliwymi reakcjami niepożądanymi i ryzykiem. Po trombolizie nasilają się krwawienia. Z tego powodu pacjenci, u których w przeszłości wystąpił krwotok do mózgu lub którzy niedawno przeszli operację, nie są leczeni trombolizą.

Leczenia trombolizą, tj. rozpuszczania istniejącego zakrzepu krwi (skrzepliny), nie należy mylić ze stosowaniem leków, które mają zapobiegać tworzeniu się zakrzepów krwi. Do trombolizy stosuje się inne leki niż do antykoagulacji (w tym drugim przypadku są to np. leki przeciwpłytkowe i inne antykoagulanty). Leki trombolityczne są obecnie stosowane raczej w leczeniu udaru lub zatorowości płucnej. 

Tromboliza u pacjentów z zawałem serca została natomiast w ostatnich latach, jak wspomniano powyżej, w dużej mierze zastąpiona przez cewnikowanie serca w trybie nagłym, ponieważ ponowne otwarcie zablokowanych naczyń częściej przynosi oczekiwany skutek, a reakcje niepożądane są mniej dotkliwe. W sytuacjach, w których nie można na czas dotrzeć do najbliższego szpitala, tromboliza jest nadal terapią z wyboru.

Dodatkowe informacje

• Zawał serca
• Tromboliza w zawale mięśnia sercowego — Informacje dla personelu medycznego

Autorka

• Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden