Jakie są choroby i urazy małżowiny usznej?

Małżowina uszna jest chrząstką pokrytą skórą i stanowi część ucha zewnętrznego. Tylko płatek ucha jest pozbawiony chrząstki; składa się z tkanki tłuszczowej, która jest dobrze ukrwiona. Choroby małżowiny usznej obejmują stany zapalne, wady rozwojowe i nowotwory. Różne czynniki zewnętrzne moga powodować urazy lub odmrożenia.

Co może być przyczyną?

Zmiany wrodzone

Wady rozwojowe małżowiny usznej mogą występować samodzielnie lub w połączeniu z innymi wadami rozwojowymi. Zakres tych nieprawidłowości jest bardzo szeroki: może obejmować takie umiarkowane zmiany jak odstające uszy lub zmniejszone i powiększone małżowiny uszne. Może dotyczyc też całej twarzy, a małżowiny uszne mogą być znacznie zniekształcone lub może ich nawet całkowicie brakować. Główne opcje leczenia to interwencja chirurgiczna lub zmiana kształtu małżowiny poprzez szynowanie.

Urazy

Urazy mogą być bardzo różnego rodzaju, na przykład wypadki samochodowe lub urazy spowodowane ugryzieniem mogą spowodować rozerwanie lub nawet odcięcie/oderwanie małżowiny usznej. W niektórych przypadkach małżowine uszną można ponownie wszczepić. Urazy są również często spowodowane uderzeniami w ucho (tępy uraz). Często prowadzi to do powstania krwiaka. Jeśli zdarza się to częściej, chrząstka ucha może zostać uszkodzona, a małżowina może zostać trwale zdeformowana, co skutkuje tak zwanym "kalafiorowatym uchem".

Aby zapobiec trwałym uszkodzeniom, ważne jest jak najszybsze leczenie krwiaka, ewakuacja krwi, na przykład poprzez nakłucie. Ponieważ uszy bez ochrony są często narażone na zimno, może dochodzić do odmrożeń lub oparzeń w ekstremalnych temperaturach i pod wpływem działania słońca. .

Wysypka

Niewielkie uszkodzenia skóry mogą prowadzić do infekcji bakteryjnej małżowiny usznej na przykład paciorkowcami. Następnie rozwija się zakaźna choroba skóry - róża (erysipelas). Skóra na dotkniętym obszarze staje się czerwona i błyszcząca, pojawia się obrzęk połączony z bólem. Infekcja czasami powoduje gorączkę i dreszcze oraz obrzęk węzłów chłonnych. Bez leczenia może ona postępować i prowadzić do posocznicy. W leczeniu róży ucha antybiotyki są zwykle podawane we wlewie dożylnym.

Zapalenie przewodu słuchowego

Grzyby, alergeny, bakterie lub toksyny mogą powodować zapalenie skóry przewodu słuchowego zewnętrznego (otitis externa), czasami wpływając również na błonę bębenkową i małżowinę uszną. Ostre stany zapalne trwające do 6 tygodni są zwykle wywoływane przez bakterie. Przewlekłe stany zapalne trwające dłużej niż 3 miesiące, które są raczej rzadkie, i nawracające stany zapalne są zwykle spowodowane infekcją grzybiczą lub neurodermitem (alergiczne, atopowe zapalenie skóry).

Szczególną formą zapalenia ucha zewnetrzego jest stan, który rozprzestrzenia się on na otaczające kości i powoduje obumieranie tkanek; osoby z cukrzycą i osłabionym układem odpornościowym są szczególnie narażone na ryzyko tej patologii.

Zapalenie chrząstki ucha

Jest to zapalenie chrząstki ucha (perichondritis), zwykle wywoływane przez bakterie. Często nie jest możliwe określenie dokładnej przyczyny. Może rozwijać się w przebiegu drobnych urazów, ale także piercingu, odmrożenia lub oparzenia. Także zakażenie krwiaka w uchu może rozprzestrzeniać się na chrząstkę. Zapalenie charakteryzuje się obrzękiem i zaczerwienieniem małżowiny usznej, podczas gdy płatek ucha nie jest dotknięty procesem chorobowym. Czasami występuje również ogólne zmęczenie, powiekszenie i bolesność węzłów chłonnych oraz gorączka. W przypadku braku leczenia istnieje ryzyko powstania ropnia i zniszczenia chrząstki. Najczęściej antybiotyki są konieczne do leczenia infekcji.

Półpasiec

W przebiegu półpaśca może dojść również do zapalenia ucha (zoster oticus). Przyczyną choroby jest wirus półpaśca - VZV (Varicella-Zoster Virus). Typowo  pojawiają się wówczas bolesne pęcherze/pęcherzyki na zaczerwienionej skórze w okolicy małżowiny usznej. W tym przypadku przebieg półpaśca może być dość ciężki; występują zawroty głowy, szum w uszach, a w najgorszym przypadku nawet utrata słuchu lub paraliż twarzy. W ciężkich przypadkach podaje się dożylnie lek przeciwwirusowy, a także hormony przeciwzapalne (kortyzon) i środki przeciwbólowe. Leczenie jest zwykle konsultowane ze specjalistami - otolaryngologami oraz neurologami.

Nowotwory

Istnieje wiele łagodnych nowotworów małżowiny usznej. Brodawki związane z wiekiem mogą być również zlokalizowane na uchu. Ze względu na lokalizację narażoną na działanie promieni słonecznych, uszy powinny być zawsze sprawdzane podczas badań przesiewowych w kierunku raka skóry. Nowotwory i ich prekursory (zwłaszcza rogowacenie słoneczne) można lepiej wykryć palpacyjnie niż przez obserwację. Na uchu może również występować rak podstawnokomórky, które nie jest bardzo agresywne, ale może wrastać w otaczające tkanki. Jednak bardzo rzadko dają one przerzuty. Innym nowotworem jest rak kolczystokomórkowy, który jest uważany za bardziej agresywny niż rak podstawnokomórkowy, zwłaszcza gdy występuje na uchu.

Kiedy należy szukać pomocy medycznej?

Jeśli odczuwa Pan(i) ból w uchu zewnętrznym lub zauważa Pan(i) zmiany podczas jego dotykania lub oglądania. Obrzęk, silny ból i gorączka lub towarzyszące zawroty głowy, paraliż twarzy, a także utrata słuchu stanowią nagły przypadek i wymagają najczęściej pilnej konsultacji lekarskiej.

Badania

Lekarze rozpoznają większość chorób i urazów uszu poprzez oglądanie i dotykanie. Czasami może być konieczne pobranie próbki tkanki i poddanie jej analizie. Alternatywnie można wykonać badanie bakteriologiczne i antybiogram, aby dowiedzieć się, który antybiotyk jest skuteczny przeciwko infekcji.

Więcej informacji

• Małżowina uszna, choroby i urazy - informacje dla personelu medycznego
• Wydzielina z ucha

Dodatkowe informacje

• Ugryzienie przez zwierzę i ugryzienie przez człowieka
• Miejscowe odmrożenia i uszkodzenia spowodowane zimnem
• Sączące się ucho, wypływ wydzieliny z ucha 
• Zapalenie lub wyprysk w przewodzie słuchowym (zapalenie ucha zewnętrznego)
• Antybiotykoterapia
• Róża
• Czyrak przewodu słuchowego
• Gorączka u dzieci

Autorzy

• Tomasz Tomasik (recenzent)
• Claus Peter Simon (redaktor/recenzent)