Funkcja nerek

Nerki usuwają z krwi różne, toksyczne substancje. W tym celu krew jest filtrowana, a następnie wytwarzany jest mocz, z którym substancje są wydalane w postaci płynnej.

Co to są torbiele nerkowe?

Torbiel nerkowa to wypełniona płynem jama, która może występować w różnych częściach nerki i mieć różną wielkość. Torbiele zwykle nie są oznaką choroby, w większości przypadków są łagodne.

Ponadto większość torbieli nerkowych nie powoduje żadnych dolegliwości. Jeśli jednak są zlokalizowane w niekorzystnym miejscu lub są bardzo duże, mogą powodować ból w okolicy boku ciała, problemy z oddawaniem moczu lub wystąpienie krwi w moczu. Torbiele są zazwyczaj małymi, owalnymi lub okrągłymi, cienkościennymi pęcherzami wypełnionymi płynem. Torbiele nerek występują bardzo często: 50% wszystkich osób w wieku powyżej 40 lat ma torbiele. Często takie torbiele nie są wykrywane lub wykrywa się je przypadkowo podczas badania ultrasonograficznego wykonywanego z powodu innych dolegliwości. Częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem.

Przyczyny

Torbiele mogą tworzyć się w dowolnym miejscu, ale szczególnie często występują w nerkach. Przyczyna torbieli nerkowych nie jest znana. Torbiele nerek występują stosunkowo często u osób z cukrzycą, wysokim ciśnieniem tętniczym lub zaburzeniami czynności nerek (niewydolność nerek).

Od pojedynczych torbieli nerkowych należy odróżnić zaburzenia dziedziczne: wielotorbielowatość nerek, w której powstają bardzo liczne torbiele nerkowe.

Diagnostyka

Torbiele nerkowe są zwykle wykrywane przypadkowo, np. w badaniu ultrasonograficznym lub badaniu rentgenowskim. Natomiast podczas badania palpacyjnego brzucha w ramach badania fizykalnego można wykryć torbiele nerkowe tylko wtedy, gdy są one bardzo duże i/lub powodują ból przy uciskaniu.

Na podstawie badania ultrasonograficznego, w razie potrzeby również z użyciem kontrastu, można najczęściej wiarygodnie określić, czy wykryta torbiel jest łagodna czy złośliwa. Przy braku pewności lekarz może dodatkowo zlecić tomografię komputerową, aby potwierdzić, że nie ma oznak guza (nowotworu) złośliwego lub zakażenia torbieli. Jednak u osoby zupełnie zdrowej, gdy wynik badania ultrasonograficznego wskazuje jednoznacznie na zmianę łagodną, takie badanie nie jest konieczne. 

Przeprowadzane jest również rutynowe badanie krwi w celu wykluczenia innych chorób. Jeśli torbiel jest łagodna, morfologia krwi nie wykazuje zmian. Na podstawie badania krwi i badania moczu można stwierdzić, czy występują zaburzenia czynności nerek.

Leczenie

W większości przypadków torbiel jest łagodna i pacjenci nie mają żadnych dolegliwości. W tych przypadkach leczenie nie jest konieczne. Jeśli jednak u pacjentów występują dolegliwości, konieczny może być zabieg chirurgiczny w celu zmniejszenia rozmiaru torbieli lub jej całkowitego usunięcia. Umożliwi on również sprawdzenie, czy torbiel jest łagodna.

W przypadku zakażenia torbieli konieczne jest leczenie antybiotykami.

Jeśli badanie ultrasonograficzne wykaże, że jest to najprawdopodobniej nowotwór, przeprowadzona zostanie operacja, radioterapia i/lub chemoterapia.

Rokowanie

Jak już wspomniano, większość torbieli nerkowych jest łagodna i nie powoduje żadnych objawów, a rokowania są dobre. W niektórych przypadkach lekarz zaleci wykonanie kontrolnego badania ultrasonograficznego po upływie kilku miesięcy. Jeśli w międzyczasie u pacjenta pojawią się dolegliwości, badanie to należy przeprowadzić odpowiednio wcześniej. 

W większości przypadków aspiracja zawartości torbieli nerkowej lub usunięcie całej torbieli jest niepotrzebne. Czasami jednak rozwija się zakażenie lub krwawienie z torbieli. W rzadkich przypadkach następstwem torbieli może być również powikłanie w postaci tzw. wodonercza. W tym przypadku w nerce i drogach odprowadzających mocz gromadzi się płyn, który wywiera ucisk tkanki nerkowej i powoduje jej uszkodzenie. W niektórych przypadkach może być konieczne opróżnienie lub usunięcie płynu z torbieli, jeśli powoduje ona dyskomfort lub ból, lub jeśli nie jest jasne, czy jest łagodna. Zazwyczaj torbiel można opróżnić używając igły. W rzadkich przypadkach może być konieczny zabieg chirurgiczny.

Dodatkowe informacje

• Wodonercze
• Torbiele nerkowe — informacje dla personelu medycznego

Ilustracje

Przekrój nerki

Autorzy

• Tomasz Tomasik (recenzent)
• Susanne Meinrenken, dr n. m., Brema
• Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny MSSW (edytor)