Co to jest uszkodzenie nerwu udowego?

Jest to uszkodzenie nerwu, który aktywuje mięśnie i skórę przedniej części uda oraz mięśnie w okolicy miednicy i uda, zwłaszcza mięsień czworogłowy uda. Mający początek w rdzeniu kręgowym nerw wychodzi między krążkami międzykręgowymi kręgosłupa lędźwiowego, a następnie biegnie przez miednicę w kierunku uda. Typowe objawy uszkodzenia nerwu udowego to zmniejszony wyprost stawu kolanowego i osłabiony odruch ścięgna rzepki (odruch kolanowy) z powodu osłabienia mięśnia czworogłowego. Chorzy skarżą się również na mrowienie i drętwienie w przedniej części uda i wewnętrznej części podudzia (obszar skóry zaopatrywany przez nerw pochodzący z nerwu udowego). Takie uszkodzenie nerwu jest dość rzadkie.

Przyczyny

Nerw udowy biegnie głęboko w tkance i jest dobrze chroniony przed uciskiem zewnętrznym. Może jednak ulec uszkodzeniu w wyniku złamania miednicy, złamania kości udowej oraz urazów prowadzących do zwichnięcia stawu biodrowego. Innymi słowy, uszkodzenie tego nerwu jest często wynikiem ciężkiego urazu. Stan ten może również wystąpić w wyniku powikłań podczas porodu i wszczepienia protezy stawu biodrowego, operacji jamy brzusznej lub miednicy lub laparoskopii w tym obszarze, biopsji węzłów chłonnych w pachwinie, nieprawidłowo wykonanej blokady nerwu udowego (np. podczas znieczulenia) i nakłucia tętnicy udowej (podczas cewnikowania serca).

Diagnostyka

Historia choroby zasugeruje rozpoznanie. Podczas badania lekarz zauważy zmniejszenie siły, zwłaszcza mięśnia czworogłowego uda: pacjent nie może już silnie wyprostować stawu kolanowego po uszkodzonej stronie, odruch ścięgna podkolanowego jest wyraźnie ograniczony lub nieobecny. Jeśli uszkodzenie nerwu trwa od dłuższego czasu, może być również widoczny zanik mięśni. Lekarz zauważy również zmniejszenie wrażliwości skóry na przedniej części uda i wewnętrznej stronie podudzia. Jeśli nerw został uszkodzony dość wysoko w swoim przebiegu, chory może również mieć trudności ze zginaniem stawu biodrowego.

Jeśli podejrzewane jest złamanie lub zwichnięcie, pomocne może być badanie USG, RTG lub RM. Czasami przydatne jest zbadanie prędkości przewodzenia nerwowego (elektroneurografia) lub funkcji mięśni (elektromiografia).

Leczenie

Leczenie zależy od mechanizmu, który spowodował uraz, i jego stopnia. Jeśli w tkance występuje krwawienie (krwiak), co może spowodować zakleszczenie nerwu, przydatny może być drenaż lub usunięcie zakrzepłej krwi. W przypadku zwichnięcia stawu biodrowego lub złamania jest ono leczone chirurgicznie. Jeśli części nerwu udowego zostały przerwane w wyniku urazu lub interwencji medycznej, w razie potrzeby można je zszyć z powrotem. 

W przypadku silnego bólu mogą zostać zalecone leki przeciwbólowe. Jeśli długotrwałe uszkodzenie spowodowało tak zwany ból neuropatyczny, wskazane są bardziej specjalistyczne leki.

Oprócz zaopatrzenia doraźnego ewentualnych urazów ważny jest regularny trening mięśni w ramach fizjoterapii. Mięśnie uda szybko ulegają zanikowi i ważne jest, aby zminimalizować zakres tego procesu.

Rokowanie

W przypadku uszkodzenia nerwu w wyniku ucisku, tj. jeśli nie doszło do przerwania włókien nerwowych, rokowanie jest często dobre. Natomiast urazy z oderwaniem mają gorsze rokowanie niż urazy uciskowe. Zasadniczo rokowanie zależy od ciężkości i rodzaju urazu, wieku pacjenta oraz czasu, jaki upłynął od uszkodzenia nerwu do rozpoczęcia leczenia.

Dodatkowe informacje

• Uszkodzenie nerwu udowego — informacje dla lekarzy

Ilustracje

Nerw udowy

Autorzy

• Susanne Meinrenken, dr n. med., Brema