Co to jest erozja rogówki?

Erozja rogówki określa powierzchowny uraz rogówki oka. Uszkodzeniu ulega jedynie najbardziej zewnętrzna warstwa komórek rogówki - nabłonek. Są to więc raczej drobne urazy, jak otarcia czy zadrapania. Ze względu na to, że erozja nazywana jest również ubytkiem, mówi się także o ubytku nabłonka rogówki. Jest to stosunkowo częsty uraz, ale w większości przypadków nie pozostawia trwałych uszkodzeń.

Rogówka (cornea)

Rogówka jest najbardziej zewnętrzną warstwą oka i składa się z wysoce wyspecjalizowanych komórek i białek. Pełni ona trzy ważne funkcje. Działa jako bariera ochronna dla czynników zewnętrznych, filtr dla promieniowania UV ze światła słonecznego i niezwykle ważny element refrakcji oka. Aby zapewnić optymalne załamanie światła, rogówka musi być całkowicie przezroczysta. Dlatego nie ma w niej żadnych naczyń krwionośnych. Rogówka ma średnicę około 1 cm i grubość w środku około 1/2 mm.

Przyczyny

Erozja rogówki powstaje w wyniku powierzchownych urazów, takich jak uderzenie gałązką w twarz czy szczoteczką od tuszu do rzęs. Do ubytku nabłonka rogówki może często doprowadzić przypadkowe zadrapanie paznokciem, np. podczas zabawy dzieci. Uszkodzenia rogówki mogą również powodować soczewki kontaktowe, jeśli są wkładane i wyjmowane niedbale lub noszone zbyt długo. Inne możliwe przyczyny to ciało obce w oku oraz uszkodzenia chemiczne lub fotoelektryczne. W wyniku urazu dochodzi do uszkodzenia zewnętrznej warstwy komórkowej rogówki. Oko reaguje podrażnieniem i zaczyna boleć.

Objawy

Erozja rogówki jest częstą przyczyną czerwonych oczu. Ponadto często występuje ból, zwiększona wrażliwość na światło i uczucie ciała obcego w oku. Jako reakcja na uszkodzenie występuje zwiększone łzawienie chorego oka.

Diagnostyka

W większości przypadków pacjenci pamiętają, jak doszło do uszkodzenia rogówki. Dzięki opisowi wypadku i badaniu oka lekarz może postawić rozpoznanie. Za pomocą barwnika fluoresceiny można wybarwić i wyraźnie uwidocznić uszkodzenia najbardziej zewnętrznej warstwy komórek rogówki. Ważne jest odróżnienie od zapalenia rogówki, które może powodować podobne objawy. Badanie wzroku często wykazuje początkowo nieznaczne osłabienie ostrości wzroku, ale całkowita utrata wzroku jest sygnałem ostrzegawczym poważniejszego uszkodzenia.

Terapia

Celem leczenia jest zapobieganie poważnym uszkodzeniom rogówki i łagodzenie objawów. Ze względu na to, że powierzchowna erozja rogówki w większości przypadków goi się samoistnie, często wystarcza leczenie łagodzące ból. Lek przeciwbólowy podawany jest w postaci kropli do oczu lub w formie tabletek. W przypadku dużej wrażliwości na światło wskazane może być stosowanie okularów przeciwsłonecznych. Profilaktyczne leczenie kroplami do oczu zawierającymi antybiotyk nie jest obecnie koniecznie zalecane, ponieważ ich skuteczność nie została jednoznacznie udowodniona. Należy unikać stosowania soczewek kontaktowych do czasu całkowitego wygojenia się urazu rogówki. W sytuacjach niebezpiecznych należy nosić okulary ochronne, aby zapobiec dalszym urazom.

Używanie soczewek kontaktowych

U pacjentów używających soczewek kontaktowych w oczach mogą pojawić się bakterie z rodzaju Pseudomonas aeruginosa oraz innymi drobnoustrojami gram-ujemnymi. Po urazie rogówki zakażenie bakteryjne może w najgorszym przypadku doprowadzić do perforacji rogówki, co wiąże się z trwałą utratą wzroku. Tacy pacjenci są więc często leczeni miejscowo antybiotykiem. Następnie przeprowadza się regularne kontrole przebiegu aż do całkowitego wygojenia się erozji rogówki.

Stare soczewki kontaktowe należy wyrzucić, a nowe założyć dopiero po całkowitym wygojeniu się urazów rogówki i ustąpieniu objawów u pacjenta. Staranne czyszczenie soczewek kontaktowych jest ważne, aby skutecznie zapobiegać dalszym urazom rogówki.

Rokowanie

Rokowanie w przypadku erozji rogówki jest na ogół dobre. Powierzchowne urazy zwykle goją się w ciągu 24 do 48 godzin. W przypadku rozległych lub głębszych uszkodzeń nadżerkowych rogówka potrzebuje nieco więcej czasu na regenerację, średnio około czterech do pięciu dni. Głębokie pęknięcia lub zadrapania mogą spowodować trwałe blizny i doprowadzić do ograniczenia widzenia. Ważnym, ale rzadkim powikłaniem nadżerki rogówki jest zakażenie urazu przez bakterie. Bardzo rzadko skutkiem jest długotrwałe uszkodzenie połączone z powtarzającymi się otarciami rogówki.

Dodatkowe informacje

• Uraz oka spowodowany ciałem obcym
• Powtarzające się otarcia rogówki oka
• Czerwone oczy
• Oparzenia chemiczne oka
• Opryszczkowe zapalenie rogówki (zapalenie rogówki)
• Zapalenie spojówek
• Badanie oczu
• Nadżerka rogówki – Informacje dla lekarzy
• Ciało obce na rogówce lub spojówce – informacje dla lekarzy

Autorzy

• Jonas Klaus, lekarz, Fryburg Br.
• Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny MSSW (edytor)