Co to jest ciało obce w oku?

Ciało obce to substancja, którz dostaje się do oka z zewnątrz i zwykle tkwi powierzchownie na rogówce lub spojówce. Ciała obce to często piasek, kurz, wióry drzewne lub owady. Ponadto istnieje zwiększone ryzyko urazu oka przez ciała obce podczas wykonywania niektórych rodzajów prac, np. spawania lub szlifowania. Żarzące się lub metalowe cząstki mogą zniszczyć zewnętrzne warstwy oka, a czasem wniknąć głębiej do oka, gdzie może dojść do niebezpiecznych urazów.

Objawy

Ciało obce w oku oprócz uczucia, że „coś jest w oku”, często powoduje ból, zaczerwienienie oka i nadmierne łzawienie. Ta zwiększona produkcja gruczołów łzowych to próba wypłukania ciała obcego przez organizm. Objawy mogą mieć różne nasilenie w zależności od ciężkości urazu. Ponadto ciało obce może powodować zwiększoną wrażliwość na światło. W niektórych przypadkach, po urazie spowodowanym przez ciało obce, mogą rozwinąć się zaburzenia widzenia spowodowane bliznowaceniem.

Diagnostyka

W większości przypadków osoba poszkodowana pamięta zdarzenie, w którym ciało obce dostało się do oka. Szczególne znaczenie ma kwestia, z jakiego materiału wykonane jest ciało obce (pył, metal, szkło, drewno itp.). Często ciało obce jest już łatwo rozpoznawalne w trakcie zwykłego badania lub można je zobaczyć za pomocą lupy o dużym powiększeniu. Nierzadko zdarza się, że podczas badania nie można znaleźć ciała obcego, ponieważ zostało ono już wyprowadzone na zewnątrz wraz ze łzami lub przez nasilone mruganie. W niektórych ciężkich przypadkach lub gdy nie można usunąć ciała obcego, konieczne jest skierowanie do specjalisty w celu przeprowadzenia szczegółowego badania okulistycznego. Do badania rogówki pod kątem uszkodzeń służy specjalny barwnik - np. fluoresceina. Jeśli dojdzie do uszkodzenia rogówki, będzie on widoczny dzięki barwnikowi. Jeśli ciało obce wniknęło głębiej do oka, może być konieczne wykonanie badania obrazowego, np. tomografii komputerowej oka.

Terapia

Celem leczenia jest usunięcie ciała obcego i zapobieganie kolejnym uszkodzeniom. W bardzo wielu przypadkach organizmowi udaje się samodzielnie wyprowadzić ciało obce z oka poprzez mechanizmy ochronne, takie jak odruch mrugania i zwiększony przepływ łez. Jeśli to nie wystarczy, ciało obce może zostać usunięte przez lekarza za pomocą płukania lub patyczka kosmetycznego. Bardziej skomplikowane przypadki są zwykle leczone przez okulistę. Przed zabiegiem oko może być miejscowo znieczulone kroplami do oczu. Konieczne może być zeskrobanie części rogówki. Aby zapobiec zapaleniu oka, po zabiegu często stosuje się krople do oczu lub maść do oczu zawierające antybiotyk.

Niezwykle ważnym środkiem jest zapobieganie poważnym urazom oczu spowodowanym przez ciała obce w szczególnie niebezpiecznych sytuacjach, np. podczas spawania przez założenie okularów ochronnych.

Rokowanie

W większości sytuacji ciało obce w oku może być usunięte bez problemu i nie pozostawia żadnych szkód następczych. Jednak w rzadkich, ciężkich przypadkach oraz przy penetrujących ciałach obcych mogą wystąpić powikłania. Może to prowadzić do zapalenia oka, na przykład zapalenia spojówek. Jeśli rogówka została uszkodzona przez ciało obce, w tym miejscu może dojść do powstania blizny i w dłużej perspektywie do zaburzeń widzenia. Głębsza penetracja ciała obcego do oka prowadzi do perforującego urazu oka. Szczególnie w takich przypadkach wskazana jest kontrolna wizyta u okulisty.

Dodatkowe informacje

• Perforujący uraz oka
• Zakaźne zapalenie spojówek (zapalenie spojówek)
• Badanie oczu
• Ciało obce na rogówce lub spojówce – informacje dla lekarzy

Autorzy

• Jonas Klaus, lekarz, Fryburg Br.
• Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny MSSW (edytor)