Posiłki odgrywają ważną rolę w naszym życiu, a dobry apetyt często kojarzony jest ze zdrowiem. Kiedy osoby umierające nie chcą już przyjmować posiłków, myśl o zgonie staje się bliższa i bardziej realistyczna. Jest to normalne zjawisko towarzyszące umieraniu, że pragnienie jedzenia i picia zmniejsza się. Nie jest to łatwe doświadczenie dla bliskich. Wiele osób stykających się z tym problemem stwierdza, że pacjenci odczuwają ulgę, gdy o jedzeniu już się nie mówi. Chorzy często czują się wyczerpani i odczuwają ulgę, gdy znika wysiłek związany z zadowalaniem bliskich poprzez zjedzenie czegoś.

Brak konieczności jedzenia i picia

Zdania typu „Musisz coś zjeść“ czy „Zjedz ze względu na mnie“ często nie są żadną motywacją, takimi sformułowaniami wyraża się raczej własną troskę. Ale właśnie wtedy, gdy człowiek w miarę umierania coraz bardziej oddala się od swojej fizyczności, pragnienie jedzenia i picia może się zmniejszyć. Jest to krok w kierunku oderwania się od życia, w kierunku umierania.

To, co jest konieczne i możliwe dla chorego z żywieniowego punktu widzenia, zależy od stopnia zaawansowania choroby. Bliscy lub sami pacjenci martwią się czasami, że mogliby umrzeć w wyniku braku jedzenia lub przyjmowania płynów. Ważne jest, aby te, a także inne pytania związane z jedzeniem i piciem kierować do personelu pielęgniarskiego lub lekarzy, którzy potrafią prawidłowo ocenić sytuację.

Niektórzy umierający chcą coś jeść, inni zadowalają się piciem, a jeszcze inni w ogóle nie chcą nic przyjmować. Należy zawsze pamiętać, że przyjmowanie pokarmów i płynów nie musi zaspokajać potrzeb żywieniowych umierających pacjentów. Ważne jest, aby zrobić wszystko, co możliwe, aby ułatwić sytuację chorych. Jeśli z medycznego punktu widzenia wskazane jest, aby pacjent otrzymał leczenie dożylne (podawanie płynów poprzez krwiobieg), może ono być podawane przez personel medyczny w warunkach domowych.

Prawidłowa pozycja podczas karmienia

Prawidłowa pozycja podczas posiłku jest warunkiem, aby chory mógł coś zjeść. Dla pacjentów obłożnie chorych pomocne mogą być na przykład dwie duże poduszki podłożone pod plecy i jedna mniejsza podłożona za szyją. W przypadku specjalnych łóżek szpitalnych można podnieść zagłówek. Istnieją również elektrycznie sterowane podpórki, które można wykorzystać do podniesienia materaca na wysokości wezgłowia we własnym łóżku.

Pacjentów, którzy nie mogą siedzieć w pozycji pionowej, należy ułożyć na boku. Opiekun może wtedy podać pacjentowi płyn za pomocą łyżki. Jest to ważne, aby zapobiec przedostaniu się płynu do tchawicy pacjenta.

Co możemy zaoferować?

Kiedy chorzy wyrażają chęć jedzenia i picia, należy im zaoferować małe porcje, łatwe do przeżucia i połknięcia. Osoba umierająca może mieć trudności z przełykaniem napojów o rzadkiej konsystencji, takich jak sok czy woda. Takie napoje można zagęszczać za pomocą zagęszczaczy. Czasami przyjemne okazuje się ssanie zamrożonych owoców. Przymusowe karmienie pacjentów, którzy właściwie nie potrafią przyjmować pokarmu, może mieć niekorzystne skutki.
Ważne jest, aby osoby umierające określiły się, co jest dla nich dobre, na przykład:

• Zwilżanie warg i jamy ustnej pacjenta wilgotną gąbką
• Delikatne masaże
• Czytanie na głos
• Przyjemna muzyka
• Odpowiadanie na inne indywidualne życzenia osoby umierającej

 Autorzy

• Marie-Christine Fritzsche, lekarz, Freiburg
• Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (edytor/recenzent)