Udo

Kość udowa jest najdłuższą kością w ciele i jest typową kością długą. Najwyższa część, szyjka kości udowej, jest ustawiona pod kątem, a główka stawu tworzy połączenie z panewką kości biodrowej (krętarzem). Środkowa część kości udowej, trzon, przechodzi w szerszą część w dolnej części, która wraz z kośćmi podudzia tworzy staw kolanowy.

Różne złamania trzonu kości udowej

Złamanie trzonu kości udowej obejmuje szeroki zakres złamań, od złamań zmęczeniowych bez przemieszczenia do ciężkich złamań z przemieszczeniem i uszkodzeniem tkanek miękkich. Rozróżnia się złamania poprzeczne, skośne, spiralne i złamania wieloodłamowe.

Mechanizmy uszkodzeń

Złamanie trzonu kości udowej jest zwykle spowodowane uszkodzeniem wysokoenergetycznym (np. w wyniku wypadku drogowego) i często jest częścią urazu wielonarządowego, tj. jednocześnie występuje kilka urazów, z których jeden lub kombinacja kilku urazów zagraża życiu.

Ponieważ kość udowa jest silnie ukrwiona, może dojść do szybkiej utraty dużej ilości krwi. Ponadto końce złamania mogą powodować przecięcia tętnicy (udowej/podkolanowej). Schemat złamania zależy od kierunku i siły sił uszkadzających. Siły działające bezpośrednio z boku mogą powodować złamania poprzeczne. Siły w kierunku podłużnym mogą uszkodzić kolano lub biodro. Siły rotacyjne mogą powodować złamania spiralne i złamania skośne. Stopień rozdrobnienia (złamania wieloodłamowe) zależy od ilości energii, na jaką narażona jest kość udowa w momencie uszkodzenia.

Diagnoza

Zwykle jest to gwałtowny wypadek i często jednocześnie występuje szereg innych urazów. Złamanie jest bardzo bolesne, a poszkodowany nie może wspierać się na kości.

W badaniu występuje znaczny obrzęk, a złamania te są zwykle bardzo niestabilne. Jednocześnie lekarz szuka innych urazów, bada palpacyjnie miednicę, biodra i kolana. Należy ocenić krążenie, siłę i czucie w nodze poniżej miejsca urazu.

W szpitalu wykonywane są zdjęcia rentgenowskie stawów udowych, biodrowych i kolanowych. Jeśli istnieje podejrzenie dalszych obrażeń, wykonuje się również zdjęcia (w razie potrzeby tomografię komputerową) klatki piersiowej, kręgosłupa i miednicy.

Terapia

Celem terapii złamania trzonu kości udowej jest zapobieganie ewentualnemu dużemu krwawieniu, jego zatrzymanie w razie potrzeby oraz zapewnienie dobrego ustawienia złamania, tak aby w dłuższej perspektywie czasu przywrócić prawidłową funkcję kości.

Przed transportem do szpitala należy ustabilizować ranną nogę, aby zapobiec rozerwaniu dużych naczyń krwionośnych i uciśnięciu nerwów oraz aby uniknąć bólu podczas transportu. Do naczynia krwionośnego wprowadza się igłę i podaje dożylnie płyny, aby zapobiec wstrząsowi. Jeśli ból jest silny, podaje się środki przeciwbólowe.

Operowani są wszyscy pacjenci ze złamaniami trzonu kości udowej. Często operacja wykonywana jest w tym samym dniu co uraz. Złamanie nastawia się i unieruchamia na różne sposoby - od wewnątrz gwoździem do jamy szpikowej lub płytą i śrubami. Złamanie można również unieruchomić zewnętrznie. Po operacji pacjent powinien obciążyć złamanie tak szybko, jak tylko pozwoli na to ból. Jednak nie wszyscy pacjenci mogą w pełni obciążać złamanie trzonu kości udowej po jego zoperowaniu. Złamania unieruchomione płytkami mogą być obciążane tylko w niewielkim stopniu (ok. 20 kg). Złamania unieruchomione stabilnym/gwoździem śródszpikowym z blokadą mogą być w pełni obciążone. Prowadzona jest terapia zapobiegająca powstawaniu zakrzepów krwi.

Kontrole są zwykle przeprowadzane po dwóch do trzech tygodniach w celu usunięcia szwów, a następnie co sześć tygodni, aż do wygojenia złamania. U dzieci przydatne może być badanie kontrolne po roku, aby sprawdzić, czy nastąpił zwiększony wzrost podłużny złamanej kości. W przypadku podejrzenia niestabilnego złamania, pacjent musi przychodzić na częstsze badania kontrolne.

Rokowanie

Mogą wystąpić liczne powikłania, takie jak krwawienie, uszkodzenie nerwów, powikłania płucne, zakrzepy krwi, zapalenie kości, brak gojenia, gojenie z nieprawidłowym ułożeniem i opóźnione gojenie. Złamanie trzonu kości udowej u 95% pacjentów dobrze goi się po zastosowaniu gwoździ śródszpikowych. U dzieci złamana kość często się wydłuża, dlatego zawsze po roku należy przeprowadzić kontrolę.

Dodatkowe informacje

• Złamanie kości udowej, diafaza – Informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Marie-Christine Fritzsche, lekarka, Freiburg