Co to jest wytrzewienie jelit?

Wytrzewienie jelit to wada wrodzona występująca u noworodków. Na skutek zaburzenia rozwoju w życiu płodowym i niecałkowtiym zamknięciu powłok jamy brzusznej, części jelita wypadają na zewnątrz przez otwór w ścianie brzusznej dziecka.

Na wczesnym etapie rozwoju płodu zawiązki jelita powstają w oddzielnej jamie poza jamą brzuszną. Podczas prawidłowego rozwoju płodu jelito jest stopniowo wciągane do jamy brzusznej, a jama brzuszna zamyka się około 11–12 tygodnia ciąży. Jeśli proces ten zostanie zaburzony, ściana brzucha może nie zamknąć się całkowicie, pozostawiając pętle jelita na zewnątrz. W prawie wszystkich przypadkach pozostaje tylko stosunkowo niewielki otwór, zwykle znajdujący się nieco na prawo od pępka.

Częstość występowania

Wytrzewienie jelit to rzadka wada, na którą zwrócono szczególną uwagę w ciągu ostatnich 10–20 lat, ponieważ wydaje się być bardziej powszechna w krajach rozwiniętych. Wcześniej zgłaszano występowanie około jednego przypadku na 10 000 urodzeń. Jednak od 1985 roku liczba ta wzrosła niemal czterokrotnie i obecnie uważa się, że wynosi ona około czterech przypadków na 10 000 urodzeń. Badania pokazują również, że ryzyko wzrasta zwłaszcza u młodych matek.

Przyczyna

Ponieważ liczba przypadków wzrosła tak znacząco w krajach uprzemysłowionych, podejrzewa się, że przyczyn należy szukać we współczesnym środowisku życia. Pod uwagę brane są czynniki środowiskowe, choroby zakaźne, leki lub choroby u matki, a także ewentualne wady genetyczne. Do tej pory nie znaleziono jednak jednoznacznych czynników, które można by uznać za przyczynę tego zjawiska.

Diagnostyka

U matki w czasie ciąży nie ma żadnych oznak obecności wady rozwojowej. Wytrzewienie jelit jest zwykle wykrywane podczas rutynowego badania ultrasonograficznego w drugim trymestrze ciąży. Bez USG rozpoznanie przed porodem nie jest możliwe.

Leczenie

Jeśli zdiagnozowano wytrzewienie jelit podczas USG wykonywanego w ciąży, najpierw oferowane są indywidualne konsultacje w specjalistycznej klinice. Następnie przeprowadza się badania ultrasonograficzne – co 2-3 tygodnie, a począwszy od 33. tygodnia ciąży - co tydzień. W ten sposób można wcześnie wykryć oznaki ewentualnych powikłań, takich jak uwięźnięcie jelita. Zazwyczaj cesarskie cięcie planowane jest na 36. tydzień ciąży, a operacja u dziecka na ten sam dzień. W przypadku niedotlenienia noworodka lub istniejącego ryzyko uwięźnięcia jelita, poród należy wywołać wcześniej.

Operacja wytrzewienia jelita wykonywana jest w ośrodku specjalizującym się w chirurgii dziecięcej. Podczas operacji jelito zostaje umiejscowione w jamie brzusznej, a otwór w ścianie brzucha zostaje zamknięty. Czasami konieczne jest przeprowadzenie operacji w kilku etapach, zwłaszcza gdy jednoczasowe wykonanie wszystkich procedur chirurgicznych nie jest możliwe. W tym czasie dziecko zwykle wymaga wentylacji mechanicznej (respiratora), leży w inkubatorze i jest karmione pozajelitowo. Może upłynąć kilka tygodni, zanim jelita będą funkcjonować na tyle dobrze, by dziecko mogło przyjmować pokarm w normalny sposób.

Rokowanie

Długoterminowe rokowanie w przypadku wytrzewienia jelit jest obecnie bardzo dobre dzięki nowoczesnym metodom leczenia chirurgicznego. Najważniejsze, aby choroba została wcześnie zdiagnozowana, a poród odbył się w ośrodku specjalizującym się w chirurgii dziecięcej. Podczas gdy w latach 60. XX wieku śmiertelność wynosiła jeszcze ponad 90%, dziś ponad 90% wszystkich dzieci z wytrzewieniem jelit zostaje wyleczonych i rozwija się prawidłowo.

Więcej informacji

• USG w ciąży.
• Wytrzewienie jelit –informacje dla lekarzy.

Autorzy

• Joanna Dąbrowska-Juszczak, lekarz (redaktor)
• Marcin Major, lekarz (recenzent)
• Jonas Klaus, lekarz (recenzent)
• Günter Ollenschläger, prof. dr n. med. (recenzent)