Zapalenie nagłośni — co to jest?

Nagłośnia to ruchoma chrząstka, leżąca u wejścia do krtani, która zamyka drogi oddechowe podczas połykania. Zapalenie nagłośni jest infekcją bakteryjną i zwykle dotyczy dzieci. Jest to ciężka choroba, która nagle może stać się groźna. U dzieci zazwyczaj występuje bardzo szybko rozwijająca się gorączka i ogólne osłabienie oraz złe samopoczucie. Typowy jest ciężki i utrudniony oddech. Przełykanie często powoduje ból, a chore dzieci zazwyczaj siedzą w pozycji pochylonej do przodu, gdyż ułatwia im to oddychanie. Bez leczenia oddychanie może być tak poważnie upośledzone przez stan zapalny, że istnieje poważne ryzyko uduszenia.

Przyczyny

Zapalenie nagłośni jest najczęściej wywoływane przez bakterię Haemophilus influenzae typu B (Hib). W wyniku zapalenia bakteryjnego w dolnej części gardła i nagłośni dochodzi do obrzęku błony śluzowej, co może powodować zwężenie dróg oddechowych. Taka opuchlizna nagłośni może całkowicie zablokować drogi oddechowe, prowadząc do uduszenia.

Obecnie jest to rzadka choroba, ponieważ szczepienie przeciwko tej bakterii jest jednym ze standardowych szczepień. Częstość występowania zapalenia nagłośni wynosi nadal około 1 osoby na 100 000 w krajach, w których prowadzone są powszechne szczepienia.

Diagnostyka

W większości przypadków wstępne rozpoznanie stawia się na podstawie opisanych objawów i przebiegu choroby. W przypadku podejrzenia zapalenia nagłośni jest to stan nagły i zawsze następuje hospitalizacja. Badanie przedmiotowe powinno zatem odbywać się dopiero w kontrolowanych warunkach w szpitalu. Personel medyczny jest przy tym bardzo ostrożny, gdyż badanie gardła może wywołać atak duszności. Krew jest badana pod kątem markerów stanu zapalnego i wszelkich patogenów obecnych w krwiobiegu.

Leczenie

Najważniejszym działaniem jest najpierw utrzymanie drożności dróg oddechowych, aby zapobiec zagrażającemu życiu atakowi duszności. Może to pójść tak daleko, że dziecko musi zostać dla bezpieczeństwa zaintubowane, czyli wentylowane przez rurkę założoną do dróg oddechowych. Ponadto w szpitalu można podjąć dalsze działania wspomagające, takie jak dożylne podawanie płynów.

Natomiast zakażenie przyczynowe leczy się jak najszybciej za pomocą antybiotyków. Czasami to leczenie można rozpocząć już poza szpitalem.

Zapobieganie/szczepienie

Najważniejszym środkiem zapobiegawczym jest szczepienie. Zdrowe noworodki powinny zostać zaszczepione 3 dawkami szczepienia podstawowego, które podaje się w 1 roku życia w odstępie 6-8 tygodni, a następnie 1 dawką uzupełniającą między 16 a 18 miesiącem życia. 

Wcześniaki przed 37. tygodniem ciąży otrzymują cztery dawki szczepionki w 2, 3, 4 i 11 miesiącu życia, ponieważ ich układ odpornościowy nie jest jeszcze dojrzały. W przypadku dzieci w wieku 1–4 lat wystarczy jedno szczepienie.

W przypadku zakażenia Haemophilus influenzae typu B zaleca się profilaktyczne leczenie antybiotykami wszystkim osobom pozostającym we wspólnym gospodarstwie domowym od 1. miesiąca życia (z wyjątkiem kobiet w ciąży), jeśli w gospodarstwie domowym znajduje się niezaszczepione dziecko do 5. roku życia lub osoba z niedoborem odporności. Nawet jeśli w danej społeczności występuje więcej niż jeden przypadek, a pod opieką są nieodpowiednio chronione dzieci, wszystkie dzieci i opiekunowie powinni otrzymać profilaktykę bez względu na status szczepień.

Rokowanie

Zapalenie nagłośni to rzadki, ale poważny stan, który wymaga hospitalizacji. Stan dzieci często bardzo szybko pogarsza się i występują poważne trudności w oddychaniu, które w najgorszym przypadku mogą doprowadzić do uduszenia. Wczesne leczenie ma ogromne znaczenie. W przypadku zablokowania dróg oddechowych należy podjąć środki pierwszej pomocy. Zapalenie nagłośni można bardzo skutecznie leczyć za pomocą antybiotyków. Przy prawidłowym i wczesnym leczeniu w szpitalu rokowanie jest bardzo dobre.

Dodatkowe informacje

• Gorączka u dzieci
• Duszność u dzieci
• Antybiotykoterapia
• Zapalenie nagłośni – informacje dla personelu lekarskiego

Autorzy

• Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)
• Markus Plank, MSc BSc, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń
• Jonas Klaus, lekarz w trakcie specjalizacji, neurologia, Fryburg