Co to jest dysplazja stawu biodrowego?

Dysplazja stawu biodrowego jest ogólnym terminem określającym różne wady rozwojowe stawu biodrowego i obejmuje zarówno niestabilność, jak i zwichnięcie stawu biodrowego u niemowląt. Wada rozwojowa jest zwykle wrodzona, ale może też rozwinąć się po urodzeniu. Staw biodrowy jest stawem kulistym: Kulista głowa kości udowej (caput femoris) leży w zagłębieniu w miednicy zwanym panewką. U dzieci z dysplazją stawu biodrowego to zagłębienie jest zbyt płytkie, a torebka stawowa zbyt miękka. Powoduje to niestabilność stawu, a głowa kości udowej może wysunąć się z panewki (zwichnięcie).

Na każde 1000 urodzeń, około 1 dziecko rodzi się z dysplazją stawu biodrowego. W niektórych przypadkach wada rozwojowa rozwija się dopiero po urodzeniu, tak że dotyczy 1,7 na 1000 dzieci. Dysplazja stawu biodrowego występuje 4 razy częściej u dziewczynek niż u chłopców.

Przyczyna

Dysplazja stawu biodrowego to najczęściej wrodzona deformacja biodra, która występuje rodzinnie i jest dziedziczona. Częściej dotyczy lewego stawu biodrowego.

Ponadto wada ta częściej występuje u dzieci urodzonych w ułożeniu pośladkowym. Fakt, czy poród pośladkowy odbył się drogą pochwową, czy przez cesarskie cięcie, nie wpływa jednak na podatność na wystąpienie deformacji stawu. Częstość występowania jest większa u wcześniaków i dzieci pierworodnych. Dziewczynki chorują znacznie częściej niż chłopcy. Inne czynniki ryzyka to niedobór płynu owodniowego w czasie trwania ciąży i duża masa urodzeniowa.

Diagnostyka

Wszystkie noworodki są badane przez lekarza w pierwszych dniach po urodzeniu. Badanie to obejmuje również sprawdzenie, czy staw biodrowy dziecka jest stabilny i czy może łatwo ulec zwichnięciu. W 4–6. tygodniu życia staw biodrowy jest badany za pomocą USG w ramach badania przesiewowego dzieci. Badanie ultrasonograficzne wykaże, jeśli staw biodrowy jest niestabilny lub ma odchylenia anatomiczne.

W rzadkich przypadkach dysplazja stawu biodrowego jest wykrywana dopiero w późniejszym stadium. Dzieci dotknięte chorobą często mają trudności z chodzeniem. Aby to w miarę możliwości wykluczyć, stawy biodrowe są rutynowo kilkakrotnie badane w ramach bilansowych badań pediatrycznych. Najważniejszą oznaką dysplazji stawu biodrowego jest ograniczenie jego ruchomości. Od 9. miesiąca życia badanie rentgenowskie stawu biodrowego jest najlepszą metodą wykrycia wady biodra.

Terapia

Celem terapii jest stabilizacja stawu biodrowego, tak aby rozwijał się on normalnie. W tym celu należy jak najwcześniej rozpocząć leczenie.

Jeśli schorzenie zostanie wykryte w pierwszych tygodniach życia, zwykle leczy się je przez 6–12 tygodni za pomocą specjalnej szyny lub ortezy stawu biodrowego, która utrzymuje nogi w pozycji rozłożonej. Ma to na celu wyśrodkowanie głowy kości udowej daleko wewnątrz panewki. Następnie panewka dopasowuje się do głowy kości udowej w miarę jej wzrostu, korygując dysplazję stawu biodrowego. Szyna powinna być noszona do czasu, gdy kontrolne badanie USG nie wykaże już oznak niestabilności. W prawie wszystkich przypadkach stawy biodrowe normalizują się dzięki temu leczeniu.

Jeśli dysplazja stawów biodrowych została zdiagnozowana dopiero między 6. a 18. miesiącem życia, konieczna jest korekta małymi krokami. Skrócone mięśnie można rozciągać za pomocą bandaża elastycznego przez 2–3 tygodnie. Następnie biodro jest unieruchamiane w gipsie na 4 do 6 miesięcy. Gips jest zmieniany co 6 tygodni. Im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym bardziej jest ono skuteczne.

U niektórych dzieci konieczna jest operacja w celu skorygowania dysplazji stawu biodrowego. Dotyczy to zwłaszcza późnego rozpoznania w wieku powyżej 24 miesięcy.

Rokowanie

Jeśli niestabilność lub zwichnięcie stawu biodrowego zostanie wykryte w pierwszych tygodniach życia i wcześnie zostanie wprowadzone leczenie, rokowanie jest bardzo dobre. W tym przypadku można założyć, że normalny stan biodra może zostać przywrócony i utrzymany przez całe życie.

W przypadkach wykrytych później rokowanie zależy od czasu, który upłynął do postawienia diagnozy lub rozpoczęcia terapii. Im później wada zostanie wykryta, tym większe ryzyko trwałej dysplazji stawu biodrowego, która powoduje również dolegliwości w wieku dorosłym, w tym przedwczesne zużycie stawów biodrowych (choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego).

Dodatkowe informacje

• Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego
• Wrodzona dysplazja stawu biodrowego (DDH) – informacje dla lekarzy

Ilustracje

Staw biodrowy

 

Autorzy

• Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden
• Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (edytor/recenzent)