Stopa

Stopa składa się ze stępu, śródstopia i pięciu palców. Powszechny jest podział na tyłostopie, śródstopie i przodostopie.

Badanie stóp jest niezbędnym elementem badania noworodków. Wrodzone deformacje stóp są stosunkowo częste.

Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?

Wady rozwojowe są zwykle wykrywane podczas badania noworodka na oddziale położniczym lub podczas późniejszych badań kontrolnych przeprowadzanych przez pediatrę. Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko ma chorobę, która wymaga leczenia, powinieneś najpierw omówić to ze swoim pediatrą. Nie zawsze łatwo jest podjąć decyzję, czy dane ustawienie stopy wymaga leczenia. Można też zasięgnąć porady u ortopedów i fizjoterapeutów.

Możliwe choroby

Stopa sierpowata (pes adductus/metatarsus varus)

Stopa sierpowata jest jedną z najczęstszych wrodzonych deformacji stóp. W tym przypadku zewnętrzna krawędź stopy wydaje się tworzyć literę C, a palce zakrzywiają się do wewnątrz. Jeśli deformacja może być skorygowana bez większego wysiłku, zwykle ustępuje samoistnie (elastyczna stopa sierpowata, metatarsus adductus). Jeśli deformacji nie można skorygować lub nie cofnęła się ona nawet po długim czasie, stopę należy w razie potrzeby zagipsować (sztywna stopa sierpowata, metatarsus varus).

Stopa końsko-szpotawa (pes equinovarus)

Stopa końsko-szpotawa występuje średnio u 1–2 na 1000 noworodków. W tym przypadku przodostopie jest mocno skręcone w dół i do wewnątrz. Pięta jest często wyjątkowo mała i skręcona do wewnątrz; stopa i staw skokowy są ruchome tylko w ograniczonym zakresie. Deformacja często jest już widoczna w badaniu USG nienarodzonego dziecka lub jest wykrywana zaraz po urodzeniu. Należy ją leczyć jak najszybciej po urodzeniu poprzez gipsowanie. Po leczeniu gipsowym często następuje niewielka operacja wydłużenia ścięgna Achillesa, a na koniec leczenie szyną.

Stopa piętowa (pes calcaneovalgus)

Stopa piętowa to stosunkowo często występująca deformacja, w której stopa jest wygięta ku górze. Z powodu skróconych mięśni tył stopy jest skierowany w stronę kości piszczelowej. Deformacja ta zwykle ustępuje samoistnie w ciągu kilku miesięcy. Aby jednak przyspieszyć proces powrotu do prawidłowego stanu, rodzicom często zaleca się rozciąganie stopy. W rzadkich przypadkach zalecane jest jej gipsowanie.

Wrodzone płaskostopie (talus verticalis)

Płaskostopie rzadko występuje jako deformacja wrodzona. W tym przypadku część stopy jest wygięta do góry i tylko z trudem można ją doprowadzić do normalnej pozycji. Podeszwa stopy jest zakrzywiona na zewnątrz lub w dół (wypukła). Jest to rzadka deformacja, która zwykle występuje razem z innymi chorobami. Płaskostopie leczy się zazwyczaj operacyjnie lub za pomocą gipsowania.

Nadliczbowe palce (polidaktylia)

Nadliczbowe palce u stóp mają prawdopodobnie przyczynę dziedziczną. Częściej występują u osób pochodzenia afrykańskiego. Termin polidaktylia składa się z przedrostka „poly-“ (wiele) i greckiego słowa „dáktylos“ (palec). Nadliczbowe palce u stóp (lub rąk) mogą być z kośćmi lub bez nich. Jeśli dziecko rodzi się z nadliczbowymi palcami u stóp (lub rąk), są one zazwyczaj usuwane chirurgicznie. Taka operacja zwykle ma miejsce w wieku 6–9 miesięcy.

Zrost palców u stóp (syndaktylia)

W przypadku tej wady rozwojowej palce stóp (lub palce rąk) są ze sobą zrośnięte w różnym stopniu. Na przykład palce mogą być oddzielone od siebie tylko cienką skórą przypominającą pajęczynę lub też mogą być całkowicie zrośnięte. Wada ta ma podłoże genetyczne, nie powoduje żadnych objawów i zwykle nie jest leczona. Chirurgiczne rozdzielenie palców często prowadzi do powikłań, takich jak ból, sztywność i problemy z gojeniem.

Zachodzące na siebie palce stóp

Zachodzące na siebie palce stóp są w większości przypadków dziedziczną wadą rozwojową. Najczęściej 5. palec wsuwa się pod sąsiednie palce. Palec jest odwrócony lekko na zewnątrz, a paznokieć jest mniejszy niż normalnie. Deformacja może ustąpić samoistnie lub zostać skorygowana za pomocą tapingu. Jeśli deformacja powoduje znaczne problemy, ścięgno zginacza palucha może być podzielone w ramach niewielkiego zabiegu chirurgicznego.

Pasma owodniowe

Rzadko w czasie ciąży w worku owodniowym tworzą się pasma łącznotkankowe. W nielicznych przypadkach mogą one owijać się wokół rąk, nóg, palców u rąk lub stóp i uciskać je. Zazwyczaj jest to jedynie niewielki problem kosmetyczny; tylko w wyjątkowych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna.

Dodatkowe informacje

• Stopa sierpowata, przodostopie skierowane do wewnątrz
• Stopa końsko-szpotawa
• Wrodzone deformacje stóp – informacje dla lekarzy
• Stopa sierpowata (pes adductus) – informacje dla lekarzy
• Stopa końsko-szpotawa – informacje dla lekarzy
• Stopa płasko-koślawa (płaskostopie) – informacje dla lekarzy

Autorzy

• Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden