Co to jest odpływ pęcherzowo-moczowodowy?

Definicja

Refluks pęcherzowo-moczowodowy to cofanie się moczu z pęcherza moczowego do moczowodów, które często występuje u niemowląt.

Refluks moczowy może być wrodzony (pierwotny refluks moczowy) lub rozwinąć się w trakcie życia (wtórny refluks moczowy).

Objawy

Sam refluks moczowy nie powoduje żadnych objawów, ale prowadzi do zapalenia pęcherza moczowego(infekcji dróg moczowych) u niemowlęcia. Zapaleniu towarzyszy gorączka. U starszych dzieci głównym objawem może być również nietrzymanie moczu.

Refluks z czasem przechodzi przez pięć stopni nasilenia:

• Stopień I oznacza, że mocz cofa się do moczowodu.
• W stopniu II mocz cofa się do nerki.
• W stopniu III cofanie się moczu rozciąga moczowód i miedniczkę nerkową.
• W stopniach IV i V zmiany te nasilają się, a moczowód zaczyna meandrować.

Przyczyny

Moczowód odprowadza mocz z nerki do pęcherza moczowego (łac. Vesica urinaria). Koniec moczowodu działa jak zastawka. Normalnie mocz nie może przepłynąć z powrotem. W przypadku refluksu moczowego nie działa to prawidłowo: mocz cofa się, bakterie nie są prawidłowo wypłukiwane, co prowadzi do zapalenia pęcherza moczowego.

• Pierwotny refluks moczowy jest wrodzony. Jest spowodowany budową moczowodu: jego otwór do pęcherza jest anatomicznie wadliwy i nie jest prawidłowo zakotwiczony w pęcherzu.
• Wtórny refluks moczowy występuje po urodzeniu. Może mieć kilka przyczyn, np. zaburzenie opróżniania pęcherza z powodu rozszczepu kręgosłupa ("otwarte plecy") lub tworzenie się zastawek w moczowodzie. Inną przyczyną jest nadmierne napięcie mięśni ściany pęcherza moczowego (dysfunkcja pęcherzowo-jelitowa). Konsekwencją wszystkich tych zaburzeń jest nadmierne ciśnienie w pęcherzu i/lub moczowodzie.

Częstość występowania

Refluks moczowy jest częstym schorzeniem w dzieciństwie i powoduje objawy u 1-2% dzieci. Ponieważ refluks często nie jest zauważany, dokładne dane nie są znane.

W przypadku wrodzonego refluksu moczowego choroba często dotyka również krewnych. Około 30% rodzeństwa bez objawów ma refluks moczowy.

Badania

Refluks moczowy często prowadzi do gorączkowego zapalenia pęcherza moczowego u niemowląt. Próbka moczu może dostarczyć informacji na temat infekcji. Badanie ultrasonograficzne nerek i moczowodów może potwierdzić diagnozę. Aby potwierdzić diagnozę, pęcherz jest wypełniany środkiem kontrastowym i prześwietlany. Badanie rentgenowskie podczas oddawania moczu (MCUG) może wykazać, że mocz płynie w niewłaściwym kierunku. Środek kontrastowy jest podawany przez cewnik wprowadzany do cewki moczowej. Państwa dziecko zostanie skierowane do gabinetu urologii dziecięcej w celu przeprowadzenia badania i leczenia.

Leczenie

Łagodny refluks moczowy prawie nie wymaga leczenia. Stopnie I i II zwykle nie wymagają żadnego leczenia. W przypadku refluksu wtórnego najpierw leczy się przyczynę.

Antybiotyki

Ostre infekcje dróg moczowych leczy się antybiotykami. W niektórych przypadkach konieczne może być długotrwałe leczenie antybiotykami jako środek zapobiegawczy. Przed podjęciem decyzji o profilaktycznym stosowaniu antybiotyków należy dokładnie ocenić ryzyko uszkodzenia nerek.

Operacja

Leczenie chirurgiczne można rozważyć, jeśli pomimo leczenia występują częste infekcje. Dostęp przez cewkę moczową za pomocą rurki jest często wystarczający. Substancja wypełniająca przestrzeń jest wstrzykiwana bezpośrednio pod obszar, w którym moczowody otwierają się do pęcherza. Tworzy to sztuczny mięsień zwieracza. Alternatywą jest operacja otwarta, podczas której moczowody są nieznacznie przemieszczane i tworzony jest działający zwieracz.

Rokowanie

Wiele dzieci dotkniętych chorobą nie zauważa żadnych objawów. Do 80% przypadków goi się samoistnie przed ukończeniem 10 roku życia. Wskaźnik powodzenia operacji wynosi ponad 95%. Możliwe są nawracające infekcje pęcherza i odmiedniczkowe zapalenie nerek. Może to prowadzić do bliznowacenia nerek i upośledzenia ich czynności.

Więcej informacji

• Zakażenie układu moczowego u dzieci
• Antybiotykoterapia
• Odpływ pęcherzowo-moczowodowy - informacje dla personelu medycznego

Autor

• Vincent Kranz, Cand. med., Hamburg