Oparzenia termiczne skóry mogą wahać się od łagodnego zaczerwienienia do poważnych uszkodzeń, nawet głębokich warstw skóry i leżącej pod nią tkanki.
Informacje ogólne
- Oparzenie suche lub wilgotne skóry może prowadzić do zakażeń.
- Poważne oparzenia termiczne wiążą się z utratą płynów, co może prowadzić do wstrząsu.
- Oparzenia wilgotne to oparzenia spowodowane gorącym płynem, takim jak wrząca woda lub para.
- W przypadku oparzenia należy działać szybko, aby ograniczyć ekspozycję skóry na ciepło i zapobiec zakażeniu oparzonego obszaru przez mikroorganizmy.
- W przypadku poważnych oparzeń konieczne jest natychmiastowe leczenie w szpitalu, aby w miarę możliwości zapobiec dalszym uszkodzeniom.
Stopień ciężkości oparzenia

- Aby odróżnić niewielkie oparzenia od ciężkich, należy ocenić ciężkość i zakres uszkodzenia tkanek. Zakres można wyrazić jako procent całkowitej powierzchni ciała, a proporcje poszczególnych regionów u dorosłych z grubsza odpowiadają „regule dziewiątek”, jak pokazano na rysunku po prawej stronie.
- Oparzenia dzielą się na trzy stopnie ciężkości. Poniższe opisy odnoszą się do osób dorosłych. U dzieci procent powierzchni skóry rozkłada się inaczej, ponieważ np. głowa zajmuje stosunkowo większą powierzchnię. Ponadto dzieci poniżej 2. roku życia z oparzeniami powinny być zawsze badane przez lekarza.
Oparzenia pierwszego stopnia
- W przypadku tych niewielkich oparzeń uszkodzeniu ulega jedynie wierzchnia warstwa skóry.
- Skóra jest zaczerwieniona, opuchnięta i bolesna.
- Oparzenie nie dociera do głębszych warstw skóry.
- Oparzenie pierwszego stopnia jest traktowane jako niewielkie krwawienie, jeśli nie obejmuje większych obszarów na dłoniach, stopach, pachwinach, pośladkach lub nad większymi stawami.
Oparzenia drugiego stopnia
- Jeśli górna warstwa skóry zostanie spenetrowana przez oparzenie, a kolejna warstwa skóry również zostanie dotknięta, nazywa się to oparzeniem drugiego stopnia.
- Tworzą się pęcherze, skóra staje się intensywnie czerwona i plamista.
- Oparzenia drugiego stopnia wiążą się z silnym bólem i opuchlizną.
- Jeśli oparzenie drugiego stopnia ma średnicę nie większą niż 5–7 cm, jest traktowane jako oparzenie pierwszego stopnia.
- Jeśli oparzony obszar jest większy lub rozciąga się na twarz, dłonie, stopy, pachwiny, pośladki lub obszar powyżej dużego stawu, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.
Oparzenia trzeciego stopnia
- Najpoważniejsze oparzenia są bezbolesne, ponieważ zakończenia nerwowe są zniszczone i wpływają na wszystkie warstwy skóry.
- Może to dotyczyć tkanki tłuszczowej, mięśni, a nawet kości.
- Spalone obszary mogą być zwęglone lub suche i białe.
- Trudności z oddychaniem wskazują, że osoba poszkodowana wdychała dużo dymu (tlenku węgla).
Leczenie
Lżejsze oparzenia termiczne
- Lżejsze oparzenia termiczne, w tym oparzenia drugiego stopnia, których średnica nie przekracza 5–7 cm, leczy się w następujący sposób:
- Schłodzić ranę po oparzeniu (wyjątki — patrz sekcja Uwaga!). Trzymać oparzone miejsce pod bieżącą wodą z kranu (letnią, około 20°C) przez co najmniej 15 minut. Jeśli nie jest to możliwe, zanurzyć oparzenie w wodzie lub schłodzić je chłodnymi okładami. Schłodzenie oparzenia i odprowadzenie ciepła z oparzonego obszaru zmniejsza powstającą opuchliznę. Oparzeń termicznych nigdy nie wolno okładać lodem.
- Trzymać ręce/nogi wysoko, aby zmniejszyć opuchliznę.
- Zdjąć biżuterię lub ubrania, które mogą stać się za ciasne, kiedy tkanka zacznie puchnąć.
- Przykryć ranę po oparzeniu jałowym kompresem. Nie używać bawełny, gdyż może ona prowadzić do podrażnień skóry. Kompres należy nakładać luźno, aby uniknąć ucisku na poparzoną skórę. Opatrunek szczelnie zamyka obszar, łagodzi ból i chroni skórę w przypadku wystąpienia pęcherzy spowodowanych oparzeniem.
- Podać łagodny lek przeciwbólowy, np. paracetamol, ibuprofen, ASA.
Uwaga!
- Absolutnie nie używać lodu! Stosowanie lodu bezpośrednio na oparzenia może spowodować odmrożenia i dalsze uszkodzenia skóry.
- Nie przekłuwać pęcherzy spowodowanych oparzeniem! Wypełnione płynem pęcherze chronią przed zakażeniami. Jeśli pęcherze pękną, należy oczyścić dotknięty obszar łagodnym mydłem i wodą, zastosować maść dezynfekującą i nałożyć opatrunek z gazy. Opatrunek należy zmieniać codziennie.
- Nie należy chłodzić oparzeń termicznych u małych dzieci, osób z rozległymi obrażeniami i osób nieprzytomnych, ponieważ w przeciwnym razie może dojść do nadmiernego wychłodzenia.
W ciągu najbliższych kilku dni należy obserwować dalszy rozwój sytuacji.
- Bez dalszego leczenia lżejsze oparzenia termiczne zagoją się w okresie od jednego do dwóch tygodni.
- Gojeniu mogą towarzyszyć zmiany pigmentowe, co oznacza, że zagojony obszar przybiera inne zabarwienie skóry niż otaczający go obszar.
- Należy bardzo uważnie obserwować objawy zakażenia, takie jak nasilający się ból, zaczerwienienie, gorączka, opuchlizna lub zwiększone wydzielanie płynu. Jeśli dojdzie do zakażenia, należy zwrócić się o pomoc medyczną.
- Należy chronić dotknięty obszar przed dalszymi obrażeniami i światłem słonecznym przez co najmniej rok po oparzeniu, w przeciwnym razie zmiany pigmentu mogą stać się jeszcze bardziej wyraźne. Używać kremów przeciwsłonecznych o wysokim współczynniku ochrony przeciwsłonecznej i zakrywać dotknięty obszar przez co najmniej rok, gdy wychodzimy na słońce.
Poważne oparzenia termiczne
- W przypadku poważnych oparzeń termicznych należy jak najszybciej zorganizować pomoc medyczną, w razie potrzeby dzwoniąc pod numer alarmowy.
- Do czasu przybycia lekarza pogotowia ratunkowego obowiązują następujące środki pierwszej pomocy:
- Pod żadnym pozorem nie usuwać spalonej odzieży! Należy jednak usunąć wszelkie żarzące się resztki odzieży lub tlący się materiał i upewnić się, że poszkodowana osoba nie jest narażona na działanie dymu lub ciepła.
- Należy sprawdzić, czy poszkodowany oddycha. W przypadku zatrzymania oddechu należy sprawdzić drożność dróg oddechowych i w razie potrzeby rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową.
- Przykryć oparzone miejsce sterylnym opatrunkiem lub czystą szmatką. Trzymać poszkodowanego w cieple, np. przy użyciu koca.
- Należy uważać na oznaki wstrząsu i, jeśli to możliwe, unieść nogi poszkodowanego.
- Regularnie sprawdzać funkcje życiowe, takie jak przytomność, tętno i oddech, aż do przybycia pomocy medycznej.
Dodatkowe informacje
- Oparzenia elektryczne
- Oparzenia chemiczne skóry
- Ocena oparzenia, stopień i zakres
- Pierwsza pomoc w przypadku oparzeń termicznych
- Oparzenia termiczne twarzy i głowy
- Leczenie oparzeń termicznych
- Oparzenia termiczne leczenie doraźne — informacje dla lekarzy
Autor
- Susanne Meinrenken, dr n. med., Brema
Link lists
Authors
Previous authors
Updates
Gallery
Snomed
References
Based on professional document Oparzenia termiczne, leczenie stanu ostrego. References are shown below.
- Janiak F, Ettmüller K, Hentsch S, et al. Prehospital Treatment of Severe Burn Injury and Thermomechanical Combination Injuries. Notarzt 2022; 38(4): 211-24. www.thieme-connect.com