Co to jest nietolerancja histaminy?

Definicja

Nietolerancja histaminy jest spowodowana jest reakcją organizmu na dużą ilość histaminy w pożywieniu. Histamina jest substancją przekaźnikową w organizmie, która wywołuje między innymi ostre reakcje, takie jak wysypka skórna, świąd i dolegliwości trawienne w związku z reakcjami alergicznymi. Objawy nietolerancji histaminy są spowodowane reakcją nadwrażliwości na histaminę zawartą w pożywieniu. Nie dowiedziono jednak jeszcze w sposób jednoznaczny związku pomiędzy spożywaniem pokarmów zawierających histaminę a występowaniem dolegliwości.

Objawy

Czas od spożycia pokarmu do wystąpienia objawów może wynosić od kilku minut do 4 godzin. U większości osób objawy pojawiają się w ciągu 15–60 minut. Objawy obejmują: zaczerwienienie skóry, świąd, nudności, wymiotowanie, biegunkę, ból brzucha. W niektórych przypadkach mogą wystąpić zaburzenia oddychania (np. napady astmatyczne), alergiczny nieżyt nosa, spadek ciśnienia tętniczego, zawroty głowy i przyspieszone tętno. Objawy zwykle trwają krócej niż 6 godzin. Nie odnotowano przypadków zgonów.

Przyczyny

Histamina jest produkowana przez organizm z aminokwasu o nazwie histydyna i uwalniana między innymi podczas reakcji alergicznych. Wiąże się z różnymi receptorami w organizmie, które sterują wydzielaniem kwasu żołądkowego, rytmem snu i czuwania oraz elementami układu immunologicznego, rozszerzają naczynia krwionośne i zwężają drogi oddechowe. Za rozkład histaminy odpowiadają dwa enzymy. Alkohol może zaburzać ten rozkład.

Bardzo duże ilości histaminy, np. z zepsutej ryby, mogą być przyczyną zatruć.

Zawartość histaminy w żywności jest bardzo różna w zależności od czasu przechowywania i sposobu obróbki.

Czynniki wyzwalające

• Określone bakterie mogą wytwarzać histaminę. Dlatego niektóre produkty spożywcze ze względu na wytwarzanie histaminy mogą jej zawierać stosunkowo dużo. Należą do nich np. długo dojrzewające/długo przechowywane sery, czerwone wino (ocet z czerwonego wina) lub kiszona kapusta.
• Żywność zanieczyszczona tymi bakteriami również zawiera duże ilości histaminy. Jest to typowe zjawisko dla nieprawidłowo schłodzonych lub przetworzonych ryb w puszkach: tuńczyka, makreli, sardynek itp. Gotowanie ani smażenie nie niszczy histaminy. Zanieczyszczona może być również kiełbasa, salami czy szynka.
• Niektóre warzywa mają z natury wysoką zawartość histaminy: są to np. bakłażany i szpinak, a także ketchup.
• Podejrzewa się, że niektóre leki hamują enzymy rozkładające histaminę. Należą do nich acetylocysteina, metamizol, werapamil, metronidazol i metoklopramid. Na razie nie udało się jednak tego potwierdzić.

Częstotliwość występowania

Nie ma dokładnych danych na temat częstotliwości występowania nietolerancji histaminy.

Badania dodatkowe

• Najpierw należy wykluczyć inne przyczyny dolegliwości.
• Dobrze jest przez prowadzić dzienniczek żywieniowy i przez kilka dni albo tygodni dokładnie w nim zapisywać, co się jadło i kiedy wystąpiły jakie dolegliwości.
• W przypadku podejrzenia nietolerancji histaminy należy skonsultować się ze specjalistą w sprawie czasowej zmiany diety: początkowo przez około dwa tygodnie spożywa się wyłącznie pokarmy o niskiej zawartości histaminy, a następnie stopniowo rozszerza się jadłospis. W miarę upływu czasu często udaje się ustalić, jakich pokarmów należy unikać w przyszłości.
• Należy przy tym zwrócić uwagę również na leki oraz inne czynniki wyzwalające (stres, menstruacja itp.).
• Testy laboratoryjne nie dostarczają dodatkowych informacji i nie są zalecane.

Leczenie

• Terapia z reguły nie jest konieczna. Dolegliwości mijają samoistnie.
• Na cięższe dolegliwości pomagają leki przeciwhistaminowe, stosowane także w leczeniu kataru siennego lub innych reakcji alergicznych. Zwykle zaczynają one działać w ciągu 30 minut.
• Warto skonsultować się z dietetykiem, aby uniknąć niepotrzebnych ograniczeń w jadłospisie.

Zapobieganie

• Wpływ diety niskohistaminowej jest bliżej nieznany.
• W tej sprawie należy skonsultować się z dietetykiem. Chodzi o to, by z lęku czy niewiedzy nie unikać stale określonych produktów.
• Jeśli przez jakiś czas (np. w czasie urlopu) nie można dokładnie kontrolować diety, można profilaktycznie przyjmować leki przeciwhistaminowe.

Rokowania

Dolegliwości zazwyczaj przechodzą same w ciągu kilku godzin.

Dodatkowe informacje

• Nietolerancja histaminy — informacje dla lekarzy

Autor

• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden