Ogólne informacje o leczeniu

• Zobacz także artykuł Napad astmatyczny u dzieci i młodzieży.
• Napad astmatyczny (zaostrzenie astmy) jest często sytuacją warunkowaną przez lęk.
  • Należy uspokoić pacjenta i umieścić go w cichym, odseparowanym otoczeniu. 
• Leczenie podstawowe
  1. Pozycja ciała ułatwiająca oddychanie (siedząca, z podpartymi ramionami)
  2. Metoda oddychania przez „zasznurowane” usta
  3. 2–4 dawki szybko działającego beta-2-sympatykomimetyku (SABA)
• W szczególności małe dzieci mają ograniczoną zdolność do współpracy, co może prowadzić do problemów podczas inhalacji.
• Nasilenie napadu astmatycznego powinno być oceniane równolegle z początkowym leczeniem.

Stopień nasilenia napadu astmy (zaostrzenia astmy)

Napad łagodny do umiarkowanego

• Objawy
  • Niemożność dokończenia dłuższego zdania na jednym wdechu
• Objawy kliniczne
  • częstość oddechów <30 min
  • wzorzec oddechowy
    • przedłużony wydech
    • oznaki duszności: wciąganie międzyżebrzy, rozszerzanie się nozdrzy
    • przy wydechu: świsty i furczenia
• Parametry oceniane przy użyciu aparatury
• ciśnienie tętnicze prawidłowe
• wskaźnik szczytowego przepływu wydechowego (peak expiratory flow — PEF) (mierzony przez przeszkolony personel)
  • <80% i >50% najlepszej odnotowanej wartości dla pacjenta
• pulsoksymetria SaO₂ ≥92%

Ciężki napad

• Objawy
  • Niemożność dokończenia dłuższego zdania na jednym wdechu
• Objawy kliniczne
  • częstość oddechów
    • >5 lat: >30/min
    • od 2 do 5 lat: >40/min
  • wzorzec oddechowy
    • przedłużony wydech
    • oznaki duszności: wciąganie międzyżebrzy, rozszerzanie się nozdrzy
    • przy wydechu: świsty i furczenia
• Parametry oceniane przy użyciu aparatury
• ciśnienie tętnicze prawidłowe
• wskaźnik szczytowego przepływu wydechowego (peak expiratory flow — PEF) (mierzony przez przeszkolony personel)
  • <50% najlepszej odnotowanej wartości dla pacjenta
• pulsoksymetria SaO₂ <92% (sinica)

Napad zagrażający życiu

• Objawy
  • wyczerpanie, dezorientacja
• Objawy kliniczne
  • częstość oddechów
    • >5 lat: >30/min
    • od 2 do 5 lat: >40/min
    • Możliwe są również spowolnienie oddechu lub bezdech.
  • wzorzec oddechowy
  • oznaki duszności: wciąganie międzyżebrzy,  rozszerzanie się nozdrzy
  • przy wydechu: świsty i furczenia
  • Może też wystąpić brak szmerów oddechowych („ciche płuco”).
• Parametry oceniane przy użyciu aparatury
• ciśnienie tętnicze obniżone
• wskaźnik szczytowego przepływu wydechowego (peak expiratory flow — PEF) (mierzony przez przeszkolony personel)
  • ewentualnie niewykrywalny
• pulsoksymetria SaO₂ <92% (sinica)

Zalecenia dotyczące leczenia

Leczenie początkowe

• Leczenie początkowe zawsze obejmuje ułatwiającą oddychanie pozycję ciała (siedzącą, z podpartymi ramionami), metodę oddychania przez „zasznurowane” usta i 2–4 dawki SABA.
  • Liczba dawek nie jest dozowana zgodnie z masą ciała.
• W przypadku ciężkiego lub zagrażającego życiu napadu astmatycznego po leczeniu wstępnym należy zorganizować natychmiastową hospitalizację wzywając Zespół Ratownictwa Medycznego.
• W doraźnym leczeniu napadu astmatycznego u dzieci i młodzieży nie należy stosować wziewnych glikokortykosteroidów (wGKS) w dużych dawkach.

Napad łagodny do umiarkowanego¹

• Techniki samodzielnego zarządzania chorobą
  • pozycja ciała ułatwiająca oddychanie i metoda oddychania przez „zasznurowane” usta
• SABA wziewnie
  
  • 2 dawki  SABA – 100 µg salbutamolu  z pMDI + KI (komora inhalacyjna) oddzielone kilkoma oddechami. Powtarzać co 20 minut przez 1 godzinę.
    Alternatywa: salbutamol w nebulizacji w dawce 2,5 mg. 
  • tlen o przepływie 4–6 l/min przez maskę twarzową
• Brak poprawy po 1 godzinie - zaostrzenie ciężkie skieruj do szpitala
• Jeżeli poprawa to monitoruj - w razie nawrotu objawów dodatkowe 2-3 dawki salbutamolu na godzinę + glikokortykoidy doustnie
  •  prednizolon
    •  prednizon/prednizolon doustnie  w dawce 1–2 mg/kg m.c. na dobę przez 3–5 dni (maksymalnie do 20 mg na dobę u dzieci w wieku <2. roku życia i do 30 mg na dobę u dzieci w wieku 2.–5. rok życia) i następnie odstawić lek bez konieczności stopniowego zmniejszania jego dawki.¹

Napad ciężki i zagrażający życiu¹

• Techniki samodzielnego zarządzania chorobą
  • pozycja ciała ułatwiająca oddychanie i metoda oddychania przez „zasznurowane” usta
• Wezwij karetkę, a w międzyczasie:
  • Salbutamol
    6 dawek z pMDI + KI co 20 minut do czasu przyjazdu karetki,

  • Bromek ipratropium z pMDI + KI– wstępna inhalacja u dzieci ≤5 lat 4 dawki (po 20 μg), u dzieci starszych do 8 dawek, powtarzane co 15–20 min, a w ciężkim napadzie u dzieci >12. roku życia nawet łącznie 20 dawek w ciągu 10–20 min

  • Tlen o przepływie 4–6 l/min przez maskę twarzową jeżeli dostepny

  • Glikokorytkosteroidy
    1 dawka prednizonu/prednizolonu p.o. (1–2 mg/kg m.c)

Wskazania do skierowania do szpitala

• Jeśli nie ma trwałej poprawy po 30–60 minutach od wstępnego postępowania w przypadku łagodnego lub umiarkowanego napadu astmatycznego, zaleca się natychmiastową hospitalizację lub dalsze leczenie na oddziale ratunkowym.
• Ciężkie i zagrażające życiu napady powinny być zawsze leczone w szpitalu pod odpowiednim nadzorem.

Opieka po ataku astmy

• Po zakończeniu leczenia stanu ostrego lub (intensywnego) leczenia szpitalnego oprócz opieki kontrolnej kluczowe znaczenie ma zapobieganie kolejnym napadom astmatycznym.
• Należy podjąć następujące środki:
  • rozpoznanie czynników ryzyka pogorszenia kontroli astmy
  • opracowanie lub weryfikacja planu działania w przypadku astmy
  • zorganizowanie instruktażu albo szkoleń uzupełniających
  • rozważenie potrzeby intensyfikacji leczenia długoterminowego
  • sprawdzenie wskazania do rehabilitacji
• Wytyczne GINA zalecają również postępowanie po ostrym napadzie astmatycznym: ²
  
  • sprawdzenie techniki inhalacji i przestrzegania zaleceń
  • W przypadku podania prednizolonu należy kontynuować jego podawanie przez 3–5 dni.
  • kontrola przebiegu po upływie 1–2 dni
• Informacje na temat czynników ryzyka, instruktażu i długoterminowej terapii można znaleźć również w artykule Astma u dzieci i młodzieży.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Medibas

• Astma u dzieci
• Atak astmy u dzieci