Wytyczne: Postępowanie praktyczne przy podstawowej resuscytacji wykonywanej przez osoby spoza personelu medycznego¹

• U każdej osoby nieprzytomnej z zaburzeniami oddychania podejrzenie zatrzymania krążenia 
• Rozpoznanie zatrzymania krążenia
  • Sprawdzić, czy osoba poszkodowana reaguje:
    • potrząsnąć lekko za ramiona
    • zapytać głośno: „Czy wszystko jest w porządku?“
• W przypadku braku reakcji należy położyć poszkodowanego na plecach i udrożnić mu drogi oddechowe.
• odchylenie głowy do tyłu i uniesienie podbródka
• Kontrola oddechu
  • za pomocą wzroku, słuchu, zmysłu dotyku: Maks. 10 sekund na ocenę
  • ważne: próby łapania powietrza, powolny i utrudnionych oddech oraz inne nietypowe wzorce należy traktować jako zatrzymanie akcji oddechowej! W takich przypadkach lub w razie wątpliwości należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową
  • Na początku zatrzymania krążenia mogą wystąpić (krótkotrwałe) drgawki, po ich ustąpieniu należy ocenić oddech
• W przypadku braku oddechu lub nieprawidłowego oddechu:
  • wezwać pogotowie (jeśli to możliwe przez inne osoby udzielające pierwszej pomocy, jeśli nie — samodzielnie, tak szybko jak to możliwe)
  • jeżeli w pobliżu znajduje się AED (automatyczny defibrylator zewnętrzny), poprosić inną osobę udzielającą pomocy, aby go przyniosła.
• Rozpoczęcie masażu serca:
  • najlepiej na twardym podłożu; nie przenosić z łóżka, miękkie podłoże kompensować głębszymi uciskami
  • odsłonić górną część tułowia
  • połóż nadgarstek jednej dłoni na dolnej połowie mostka („w środkowej części klatki piersiowej”); ułóż drugą dłoń na grzbiecie dłoni leżącej na klatce piersiowej
  • trzymaj ramiona prosto, ustaw barki pionowo nad klatką piersiową nieprzytomnej osoby
  • uciskać klatkę piersiową 100–120/min
    • głębokość ucisku 5–6 cm
    • po każdym ucisku całkowicie odciążyć klatkę piersiową, tak aby sie uniosła; nie wywierać nacisku na nią
  • dla doświadczonych pomocników: po każdych 30 uciśnięciach 2 wdechy usta-usta, przy tym przerwa w uciskaniu maks. 10 sekund
    • czas trwania każdego podania oddechu to 1 sekunda
    • celem jest widoczne uniesienie klatki piersiowej
  • Jeśli nie jest możliwa wentylacja mechaniczna przez osobę wykonującą resuscytację lub odmówiono jej wykonania, należy zastosować tylko ciągłe uciśnięcia klatki piersiowej z częstotliwością 100–120/min!
• Użycie AED, gdy tylko jest dostępny
  • niektóre AED włączają się automatycznie po otwarciu; jeśli nie, znajdź przycisk zasilania, włącz urządzenie i przyklej elektrody
    • jeśli jest obecna druga osoba udzielająca pomocy, kontynuować uciśnięcia klatki piersiowej podczas mocowania elektrod.
  • postępować zgodnie z instrukcjami głosowymi urządzenia 
    • w celu analizy rytmu za pomocą AED przerwać na krótko masaż klatki piersiowej (odsunąć ręce od pacjenta)
    • w przypadku wykrycia rytmu nadającego się do defibrylacji automatycznie dostarczana jest zaprogramowana energia wyładowania (czas ładowania wykorzystać do uciśnięć klatki piersiowej!).
    • gotowość do wyładowania jest wskazywana przez sygnał dźwiękowy, wstrząs jest podawany przez naciśnięcie przycisku lub automatycznie (ostrzeżenie głosowe: nie dotykać pacjenta!)
    • jeżeli wyładowanie nie zostało wyzwolone lub nie zalecono go (AED poinformuje o tym głosowo), kontynuować masaż serca (z wentylacją mechaniczną, jeśli jest to możliwe).
• krótka przerwa w uciskaniu klatki piersiowej co 2 minuty w celu analizy rytmu
• Jeśli AED jest niedostępny, należy kontynuować masaż klatki piersiowej (i wentylację mechaniczną, jeśli jest to możliwe) do czasu przybycia profesjonalnej pomocy.

Postępowanie w przypadku braku reakcji, ale przy zachowanym oddychaniu

• Ułożyć pacjenta w pozycji bocznej ustalonej
• Stała gotowość do rozpoczęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej w przypadku pogorszenia się stanu pacjenta
• W przypadku wątpliwości co do oddychania należy rozpocząć lub wznowić resuscytację krążeniowo-oddechową.

Postępowanie w przypadku niedrożności dróg oddechowych spowodowanej obecnością ciała obcego

• Niedrożność zdarza się to głównie podczas jedzenia i picia.
• Pytanie do reagujących pacjentów: „Czy zakrztusił(a) się Pan(i)?”
• Poprosić pacjenta, by zakaszlał.
• Uderzyć w plecy (5 x), jeśli nie ma poprawy po kaszlu
  • pochylić pacjenta do przodu i podeprzeć klatkę piersiową jedną ręką z przodu.
  • pięścią drugiej ręki wykonać 5 mocnych uderzeń między łopatkami.
• Jeśli nie ma poprawy w wyniku kaszlu, wykonać 5 x manewr (rękoczyn) Hemlicha.
  • stanąć za pacjentem, objąć rękami górną część brzucha
  • zacisnąć pięść i położyć ją na brzuchu, między pępkiem a mostkiem
  • chwycić pięść drugą ręką i szarpnąć do wewnątrz ido góry, tak jakbyś chciał unieść osobę.
• Jeśli drogi oddechowe są nadal niedrożne, należy naprzemiennie stosować uderzenia w plecy (5 x) i manewr Heimlicha (5 x).
• Jeśli dojdzie do utraty przytomności, rozpocząć podstawową resuscytację.

Wytyczne: Postępowanie praktyczne przy zaawansowanych zabiegach resuscytacyjnych²

• Zaawansowane zabiegi wymagają obecności co najmniej 2 pomocników. Przedstawiono następujące czynności:
  • uciśnięcia klatki piersiowej/wentylacja mechaniczna 30:2
  • podłączanie defibrylatora/monitora EKG
• Rytm do defibrylacji (migotanie komór/częstoskurcz komorowy bez tętna)
  • defibrylację, jeśli jest wskazana, należy wykonać bezzwłocznie
  • minimalizuj ryzyko pożaru, zdejmując maskę tlenową, kaniulę nosową, itp. umieszczając je w odległości co najmniej 1 m od pacjenta
  • preferowana pozycja elektrod:
    • przednio-boczna: elektroda boczna poniżej pachy, w linii pachowej środkowej
    • przednio-tylna:  elektroda tylna pośrodkowo przy lewej łopatce (przy nieskuteczności prób w pozycji elektrod przednio-bocznej)
  • jedna próba defibrylacji (120–360 J dwufazowa, w razie wątpliwości maksymalna energia) po której natychmiast następują 2 minuty uciskania/wentylacji mechanicznej 30:2
  • następnie ponowna analiza rytmu
  • w razie potrzeby 2. wyładowanie, bezpośrednio po nim 2 minuty uciśnięć/wentylacji 30:2
  • po ponownej analizie rytmu w razie potrzeby 3. wyładowanie o maksymalnej energii
  • po 3. nieskutecznym wyładowaniu adrenalina 1 mg/amiodaron 300 mg
• Rytm niedefibrylacyjny (asystolia, czynność elektryczna bez tętna (pulseless electrical activity — PEA))
  • uciśnięcia/wentylacja mechaniczna 30:2
  • udrożnienie dróg oddechowych/podawanie O₂
  • obwodowy dostęp dożylny (lub doszpikowy): podanie 1 mg adrenaliny
  • kontynuować uciśnięcia/wentylację 30:2 przez 2 minuty
  • ponowna analiza rytmu, w razie potrzeby ponownie 1 mg adrenaliny itd.
• Wskazówki dotyczące masażu serca
  • zmiana ratownika po każdej kontroli rytmu
  • Masaż serca może zostać przerwany jedynie na krótko w celu:
    • wentylacji mechanicznej (2 x w ciągu 5 sekund)
    • defibrylacji (maks. 5 sekund, podczas procesu ładowania należy kontynuować uciśnięcia)
    • Maks. 5 sekund na intubację
    • Maks. 10 sekund na kontrolę rytmu
• Udrożnienie dróg oddechowych/wentylacja mechaniczna
  • intubację mogą wykonywać tylko naprawdę doświadczone osoby!
    • jeśli jest to możliwe, nie przerywać uciskanie klatki piersiowej.
  • alternatywnie wentylacja za pomocą maski z workiem samorozprężalnym/podawaniem tlenu, jeżeli brak wystarczającego doświadczenia w zakresie intubacji lub stosowania innych środków wspomagających drogi oddechowe (np. maska krtaniowa)
    • ułatwiona wentylacja przez maskę za pomocą rurki Guedela (ustno-gardłowa)
  • do czasu przywrócenia samoistnego krążenia krwi (Return of Spontaneous Circulation — ROSC) wentylacja mechaniczna 100% tlenem, w dalszej kolejności należy dążyć do uzyskania obwodowej saturacji na poziomie 94–98%
  • kapnografia (pomiar stężenia CO₂ w wydychanym powietrzu), zalecana do oceny skuteczności resuscytacji
• Leki
  • dostęp do drogi podawania leków
    • w miarę możliwości żyła obwodowa
    • jeśli podanie dożylne nie jest możliwe, podanie doszpikowe.
    • podawanie przezoskrzelowe zdecydowanie nie jest już zalecane!
  • Adrenalina
    • adrenalina 1 mg dożylnie (przepłukać roztworem NaCl, bolus 10 ml) to preferowany lek wazopresyjny zarówno w przypadku rytmu niedefibrylacyjnego, jak i defibrylacyjnego
    • U dorosłych pacjentów z zatrzymaniem krążenia:
      • z rytmem nie do defibrylacji podać 1 mg adrenaliny jak najszybciej
      • z rytmem do defibrylacji podać 1 mg adrenaliny po trzecim wyładowaniu
      • powtarzać dawkę 1 mg co 3–5 minut
  • amiodaron
    • dożylne bolus 300 mg wskazany w przypadku utrzymującego się migotania komór lub tachykardii bez tętna, pomimo 3 wyładowań (możliwe powtórzenie bolusa 150 mg)
      • w razie baku alternatywą może być podanie lidokainy 100 mg dożylnie
  • magnez
    • W przypadku tachykardii typu torsades des pointes lub zatrucia naparstnicą możliwe jest podanie 2 g magnezu dożylnie w ciągu czasu od 1 do 2 minut.
  • atropina
    • Nie jest już zalecana do resuscytacji!
• Uzupełnianie płynów
  • podawaj gdy zatrzymanie krążenia jest związane hipowolemią
  • stosować izotoniczny roztwór soli fizjologicznej lub zbilansowane krystaloidy
• Badanie ultrasonograficzne podczas resuscytacji
  • Zasadna jest „ultrasonografia w miejscu opieki nad pacjentem” podczas resuscytacji w celu zidentyfikowania odwracalnych przyczyn zatrzymania krążenia (np. tamponada, odma opłucnowa).
  • Wymaga doświadczenia osoby badającej do przeprowadzenia jej podczas resuscytacji.