Co to są zmiany skórne podczas ciąży?

Definicja

Są to zmiany skórne, które pojawiają się podczas ciąży. Istnieją trzy główne rodzaje zmian skórnych związanych z ciążą:

1. typowe zmiany skórne spowodowane normalnymi zmianami hormonalnymi podczas ciąży
2. choroby skóry typowe dla ciąży
3. istniejące wcześniej choroby skóry, których objawy nasilają się lub ulegają poprawie w czasie ciąży

W tym samym czasie mogą również wystąpić inne choroby skóry, które są jednak niezależne od ciąży i mogą również dotyczyć innych ludzi. 

Typowe zmiany skórne podczas ciąży

Zmiany skórne występują z powodu rozciągania się skóry i zmian hormonalnych podczas ciąży. Większość z nich ustępuje w ciągu kilku tygodni po porodzie. Należą do nich:

• Rozstępy
  • Są to zmiany na skórze, które pojawiają się jako różowe lub niebiesko-fioletowe linie lub pasma na brzuchu, pośladkach, piersiach, udach lub ramionach. 

Rozstępy

• • Większość rozstępów blednie i wygląda jak linie w kolorze ciała. Po porodzie zwykle stają się mniejsze, ale nie znikają całkowicie.
•  Zwiększona pigmentacja
  • Najczęściej dotyczy to otoczki brodawki sutkowej, obszaru narządów płciowych i przebiegającej pionowo przez brzuch kresy białej (linea alba) zbudowanej z tkanki łącznej.
  • Linia (kresa) biała staje się z czasem linią czarną.

Linea nigra

• Melanoderma (ostuda) to miejscowe przebarwienia skóry, które pojawiają się na twarzy.

Melanoderma

• Zmiany na włosach i paznokciach
  • Zwiększony lub zmniejszony wzrost włosów na głowie i ciele jest normalny w czasie ciąży.
• Zmiany w naczyniach krwionośnych, np.:
  • rozszerzenie małych naczyń skórnych na twarzy, szyi, klatce piersiowej i ramionach (teleangiektazje, znamiona pajączkowate).
  • zaczerwienienie dłoni (rumień dłoniowy)
  • żylaki na kończynach dolnych, w okolicy narządów płciowych lub hemoroidy

Istniejące wcześniej choroby skóry

Istniejące wcześniej choroby skóry mogą ulec zmianie podczas ciąży. Poniżej wymieniono najczęstsze choroby skóry, na które może mieć wpływ ciąża:

• Łuszczyca
  • Często poprawia się w czasie ciąży, może nawrócić po porodzie.
• Toczeń rumieniowaty układowy
  • Często nasila się w czasie ciąży i poprawia po jej zakończeniu.

Choroby skóry typowe dla ciąży

• Polimorficzna osutka ciężarnych
  • Choroba pojawia się w trzecim trymestrze ciąży lub niedługo po porodzie.
  • Powoduje silny świąd z lekko uniesionymi, zaczerwienionymi guzkami, wypryskami, a czasem pęcherzami.
  • Wysypka ma często kształt girlandy, pojawiając się najpierw na brzuchu w obszarze rozstępów i rozprzestrzeniając się na pośladki i uda.
  • Pępek nie jest zajęty zmianami.
  • Wysypka zwykle goi się w ciągu 4 do 6 tygodni.
  • Nie ma dowodów na to, że choroba stanowi zagrożenie dla nienarodzonego dziecka.
  • Leczenie maściami zawierającymi glikokortykosteroidy (np. hydrokortyzonem) lub lekami przeciwalergicznymi, takimi jak loratadyna (lekami przeciwhistaminowymi), jest możliwe w czasie ciąży i karmienia piersią. W przypadku braku poprawy, można zastosować preparat glikokortykosteoidu w postaci tabletek. Może on jednak zwiększyć ryzyko przedwczesnego porodu i powinien być stosowany tylko przez krótki czas i w małych dawkach. W każym przypadku należy skonsultować się lekarzem, który przepisze odpowiedni lek.

Polimorficzna osutka ciężarnych

• Atopowa osutka ciężarnych
  • silny świąd
  • wypryskowe lub guzkowe zmiany skórne, szczególnie u pacjentek z alergiami w wywiadzie lub mających członków rodziny chorujących na alergie
  • Skóra jest często bardzo sucha.
  • Zwykle występuje w II trymestrze ciąży.
  • W kolejnej ciąży często dochodzi do nawrotu.
  • Nie ma ryzyka dla dziecka.
  • Leczenie: środki nawilżające lub kremy/maści zawierające małe dawki glikokortykosteroidów. We wczesnej ciąży możliwe jest leczenie promieniami UV-B.
• Cholestaza ciążowa (cholestaza wewnątrzwątrobowa)
  • Typowy jest bardzo silny świąd bez wysypki, szczególnie w obszarze dłoni i podeszew stóp, ewentualnie również na przedniej części ramion i nóg, a także na brzuchu i pośladkach.
  • Zwykle występuje w ostatnim trymestrze ciąży.
  • Ze względu na intensywne swędzenie, często pojawiają się ślady zadrapań, aż do tzw. „przeczosów”.
  • Leczenie: leki z kwasem ursodeoksycholowym, który wspomaga przepływ żółci.
• Pemfigoid ciężarnych
  • rzadka choroba
  • Zwykle występuje od drugiej połowy ciąży lub niedługo po porodzie.
  • Początkowo pojawia się silny świąd z czerwonymi guzkami, a następnie blaszki (ostro odgraniczone, zaczerwienione, lekko uniesione obszary), pęcherzyki i pęcherze.
  • Ryzyko przedwczesnego porodu i zmniejszonego wzrostu płodu jest zwiększone.
  • Leczenie: krem z glikokortykosteroidem, tabletki przeciwalergiczne i/lub tabletki z glikokortykosteroidami

Pemfigoid ciężarnych

Przyczyny

Złożone procesy hormonalne mogą prowadzić do zmian w naczyniach krwionośnych, układzie odpornościowym lub metabolizmie, co może wywoływać zmiany skórne lub wpływać na istniejące już choroby skóry.

Częstotliwość występowania

• Zwiększona miejscowa pigmentacja skóry (melanoderma): u do 90% ciężarnych
• Rozstępy: u do 90% ciężarnych
• Żylaki: u 35% pierwiastek i 70% wieloródek
• Zmiany na włosach i paznokciach: u większości kobiet w ciąży
• Polimorficzna osutka ciężarnych: 1:160–1:200
• Atopowa osutka ciężarnych: 1:5–1:20
• Cholestaza ciążowa: 1:50–1:5.000
• Pemfigoid ciężarnych: 1:2.000–1:50.000

Badania dodatkowe

Większość zmian skórnych w ciąży jest rozpoznawana poprzez oglądanie i nie wymaga dalszych badań. Jeśli występują niejasności, można np. zbadać krew lub pobrać próbki skóry.

Jeśli swędzące zmiany skórne w ciąży utrzymują się, należy przeprowadzić dalszą diagnostykę.

Leczenie

Typowe zmiany skórne, takie jak rozstępy, melanoderma, zmiany na paznokciach, nie wymagają leczenia z medycznego punktu widzenia. Swędzące zmiany skórne można często leczyć glikokortykosteroidami.

Dodatkowe informacje

• Świąd w ciąży
• Choroby skóry podczas ciąży — informacje dla personelu medycznego