Co to jest depresja poporodowa?

Stan ten waha się od łagodnego przygnębienia („baby blues”) do ciężkiej depresji. Kryteria rozpoznania depresji poporodowej (lub okołoporodowej) są spełnione, jeśli objawy są odczuwane codziennie przez co najmniej dwa tygodnie.

Depresja poporodowa jest w rzeczywistości zbiorczym terminem określającym depresję w trakcie lub po ciąży. Według najnowszych danych, około jedna trzecia wszystkich przypadków depresji poporodowej rozpoczyna się już w czasie ciąży. Uznaje się, że związek między epizodem depresji a porodem istnieje, jeśli epizod rozpoczął się mniej niż cztery tygodnie po porodzie. Doświadczenie pokazuje jednak, że kobiety są narażone na zwiększone ryzyko rozwoju depresji przez co najmniej sześć miesięcy po porodzie. Objawy są podobne do typowych objawów depresji: przygnębienie, płacz, niezdolność do cieszenia się z różnych rzeczy, bezsenność, zmęczenie, zaburzenia odżywiania, myśli samobójcze, nawracające myśli o śmierci.

Ok. 10–20% matek, a także 4% ojców cierpi na depresję poporodową. Dokładniejsze dane dotyczące występowania nie są dostępne. Prawdopodobnie choroba często nie jest diagnozowana. Bardzo młode matki są bardziej narażone na depresję poporodową.

Przyczyna

Jej przyczyna nie jest znana. Naukowcy podejrzewają, że gwałtowny spadek poziomu hormonów po porodzie przyczynia się do rozwoju depresji u kobiet, które są na nią szczególnie podatne. Inne czynniki, które mogą odgrywać rolę, to stresujące wydarzenia życiowe, wcześniejsze epizody depresji (niekoniecznie związane z ciążą i porodem), brak wsparcia społecznego, trudne relacje partnerskie i predyspozycje indywidualne. Poziom wykształcenia osoby dotkniętej chorobą, płeć dziecka i metoda porodu nie mają decydującego wpływu na ryzyko; najwyraźniej nie ma znaczenia także to, czy kobieta karmi piersią oraz czy ciąża była planowana.

Diagnostyka

Schorzenia tego nie należy mylić ze zwykłym obniżeniem nastroju, którego wiele matek doświadcza tymczasowo w ciągu pierwszych kilku dni po porodzie: tak zwanym „baby blues”.

• Objawami „baby blues” są płacz, przygnębienie, drażliwość, niepokój i dezorientacja.
• Około czterech dni po porodzie „baby blues” osiąga swój szczyt. Obserwuje się ten stan u 40–80% świeżo upieczonych matek i ustępuje po około jednym do dwóch tygodni.
• Przy tego typu przygnębieniu kobieta jest jednak w stanie wykonywać wszystkie swoje obowiązki jak zwykle.

Czy w ciągu ostatnich dwóch tygodni była pani przez większą część dnia przygnębiona lub wykazywała zmniejszone zainteresowanie lub radość z wykonywania różnych czynności? Odpowiedź twierdząca na to pytanie oznacza, że podejrzenie depresji jest niemal oczywiste. Często na pierwszy plan wysuwa się lęk, także niepokój i obsesyjne myśli dotyczące dziecka.

Czy depresja uniemożliwia pani wykonywanie pracy, zajmowanie się sprawami domowymi lub czy czuje pani pogorszenie kontaktów z innymi ludźmi? Odpowiedź na to pytanie jest wskaźnikiem ciężkości objawów.

Częstym objawem depresji są zaburzenia snu. Jeśli matka cierpi na uporczywe zaburzenia snu po porodzie, może to potwierdzać podejrzenie depresji. Z drugiej strony kobiety sprawiające wrażenie przygnębionych mogą być po prostu wyczerpane i niewyspane z powodu obowiązków i nieprzespanych nocy. Jeśli osoba z podejrzeniem depresji zostanie odciążona z odpowiedzialności za dziecko lub dzieci i będzie miała możliwość wypoczęcia, jej stan może szybko ulec poprawie.

Za pomocą kwestionariusza osoba chora może dokonać samooceny, ale ostateczne rozpoznanie powinien postawić lekarz.

Leczenie

Celem leczenia jest szybka normalizacja stanu emocjonalnego i zapobieganie nawrotom, a także poprawa relacji matka-dziecko.

Depresja lekka do umiarkowanej

W przypadku łagodnej depresji, postępowanie w formie odciążenia i pomocy należy wdrożyć natychmiast, w tym wspierające rozmowy z członkami rodziny lub położną. Po upływie dwóch do czterech tygodni należy umówić się na wizytę kontrolną. Działania te mogą być podejmowane nawet bez postawienia jednoznacznej diagnozy i powinny być prowadzone przez lekarza w celu oceny ewentualnego pogorszenia stanu. Leki nie są zwykle zalecane w przypadku łagodnej depresji.

Ciężka depresja poporodowa

W przypadku myśli o samobójstwie lub o skrzywdzeniu dziecka wymagana jest natychmiastowa pomoc psychiatryczna. Również jeśli kobieta nie jest w stanie zadbać o siebie lub dziecko, potrzebuje pomocy. Na podstawie oceny ogólnej sytuacji, biorąc pod uwagę obecny stan, sieć społeczną osoby chorej i dostęp do lokalnych usług wsparcia, podejmowana jest decyzja o ewentualnym przyjęciu do szpitala. Z obserwacji klinicznych wynika, że wspólne hospitalizowanie matki i dziecka może mieć pozytywny wpływ na ich relacje. Często niezbędne jest podawanie leków przeciwdepresyjnych (antydepresantów).

karmienie piersią

Wszystkie leki przeciwdepresyjne przenikają do mleka matki. W przypadku stosowania najmniejszej skutecznej dawki i braku oznak wpływu na dziecko można rozważyć karmienie piersią przy ścisłej obserwacji dziecka. Lekarz doradzi w tym zakresie.

Przebieg

Z przeprowadzonego badania wynika, że średni czas trwania nieleczonej depresji poporodowej wynosi siedem miesięcy. W innym badaniu naukowcy zaobserwowali, że większość epizodów ustępowała samoistnie w ciągu trzech do sześciu miesięcy. Ponadto stwierdzono, że około jedna na cztery matki z depresją poporodową nadal cierpiała z powodu jej objawów w dniu pierwszych urodzin dziecka.

W przypadku poważnej depresji i nawracającej depresji ważne jest, aby odpowiednią obserwację prowadził kompetentny personel medyczny z przeszkoleniem psychiatrycznym.

Ryzyko w przypadku następnej ciąży

Jeśli w przeszłości wystąpiła ciężka depresja poporodowa, istnieje około 25% ryzyko, że depresja wystąpi ponownie w trakcie lub po kolejnej ciąży. Niezbędna jest zatem odpowiednia opieka, ścisłe monitorowanie i wsparcie podczas ciąży i pierwszych miesięcy po porodzie.

Dodatkowe informacje

• depresja
• Kwestionariusz do wykrywania depresji
• Depresja okołoporodowa — informacje dla personelu medycznego