Co rozumie się pod pojęciem gorączki połogowej?

Pojęcie gorączki połogowej odnosi się do pierwszych 6–8 tygodni po porodzie. W tym okresie, po zakończeniu ciąży i porodu, w ciele matki zachodzą poważne zmiany. Między innymi u matki mogą występować epizody gorączki. Takie epizody są zwykle krótkotrwałe i powodują niewiele objawów lub nie powodują ich wcale. W niektórych przypadkach gorączka utrzymuje się przez kilka dni, wówczas nazywana jest gorączką połogową. Przyczyny gorączki połogowej mogą być różne, ale zwykle zaczyna się ona od zapalenia macicy.

Zapalenie macicy

Przez większość czasu macica jest chroniona przed przenikaniem bakterii przez pochwę. Ochrona ta obejmuje kwaśne środowisko pochwy, którego wiele bakterii nie toleruje. Ponadto szyjka macicy jest częściowo zamknięta, między innymi przez gęsty śluz, który utrudnia bakteriom przedostanie się do jamy macicy. Podczas ciąży jama macicy jest również zamknięta, ponieważ tworzą się tak zwane worki owodniowe, które otaczają płód i zamykają szyjkę macicy. Jednak te mechanizmy ochronne w trakcie porodu i wkrótce po urodzeniu nie działają.

Podczas porodu worki owodniowe rozrywają się, a wąska szyjka macicy rozszerza się. W tym momencie bakterie mogą dostać się do macicy. Ponadto porodowe skurcze macicy mogą powodować wciskanie bakterii w tkankę otaczającą macicę. Bakterie przedostające się do jamy macicy są zatem stosunkowo normalnym zjawiskiem, które jednak powoduje choroby u niewielu kobiet. Istnieją jednak czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju stanu zapalnego.

Czynniki ryzyka

Największe ryzyko wiąże się z cesarskim cięciem. Macica jest otwierana przez powłoki brzuszne, poprzez które mogą dostać się bakterie ze skóry. Niemniej jednak, ciężkie zapalenie macicy podczas cesarskiego cięcia jest stosunkowo rzadkie. Inne czynniki ryzyka to: długi poród (ponad 12 godzin), przedwczesne pęknięcie błon płodowych — otwiera jamę macicy na dłuższy czas, wskutek czego bakterie mogą dostać się do środka, urazy (pęknięcia) szyjki macicy lub ściany pochwy, powtarzające się badania pochwy i/lub stosowanie instrumentów monitorujących przez pochwę podczas porodu.

Objawy i dolegliwości

Jak sama nazwa wskazuje, gorączka jest pierwszoplanowym objawem gorączki połogowej. Ponieważ może być spowodowana różnymi chorobami, na przykład zapaleniem macicy, piersi, miedniczki nerkowej, rany lub żył, objawy mogą się różnić w zależności od kobiety.

Jak już przedstawiono, najczęstszą i najniebezpieczniejszą przyczyną jest zapalenie macicy. Oprócz gorączki i wyczerpania, zapalenie takie może powodować ból i złe samopoczucie w podbrzuszu, pojawić może się także wydzielina z macicy o przykrym zapachu. Niemniej jednak pacjentka zwykle nie jest poważnie chora.

Podczas badania lekarz stwierdzi, że macica jest bardzo bolesna. Badania krwi potwierdzają zakażenie. W niektórych przypadkach wykonuje się badanie ultrasonograficzne w celu sprawdzenia, czy w miednicy nie utworzył się wrzód (ropień). W rzadkich przypadkach, gdy leczenie nie przynosi rezultatów, można wykonać badanie TK, a w wyjątkowych przypadkach, w celu znalezienia przyczyny, konieczne jest laparoskopowe badanie jamy brzusznej.

Leczenie

Ponieważ przyczyną gorączki połogowej jest stan zapalny macicy, w leczeniu stosuje się antybiotyk, czyli lek zabijający bakterie. Większość pacjentek choruje tylko łagodnie, więc są leczone tabletkami. W wyjątkowych przypadkach, jeśli stan jest ciężki, na początku leczenia lek należy podać bezpośrednio do krwiobiegu. W nielicznych przypadkach równocześnie rozwija się zapalenie żył w miednicy. Oprócz antybiotyku należy zastosować lek przeciwzakrzepowy, który zapobiega tworzeniu się skrzepów krwi.

Rokowanie

Zdecydowana większość przypadków gorączki połogowej przebiega bez powikłań, a leczenie trwa 1–2 tygodnie. W rzadkich przypadkach może dojść do zatrucia krwi lub zakrzepów krwi, co wymaga bardziej intensywnego leczenia. Ciężkie zapalenie macicy i możliwe zapalenie tkanki poza macicą może w niektórych przypadkach prowadzić do niepłodności, tj. utraty zdolności do ponownego zajścia w ciążę.

Dodatkowe informacje

• Macica
• Przedwczesne pęknięcie błon płodowych
• TK
• Gorączka połogowa — dla personelu medycznego

Autorzy

• Philipp Ollenschläger, dziennikarz medyczny, Kolonia