Dolegliwości fizyczne pochodzenia psychicznego

Regional content

Content

Co to jest somatyzacja?

Gdy dolegliwości fizyczne mają przyczynę psychologiczną, w terminologii medycznej nazywa się to somatyzacją.
Dotyczy to objawów fizycznych, dla których nie można udowodnić organicznej przyczyny lub jest ona rażąco nieproporcjonalna do rzeczywiście odczuwanych dolegliwości.
Zaburzenie somatyzacyjne lub zaburzenie psychosomatyczne odnosi się do obecności jednego lub więcej takich obciążających lub pogarszających stan objawów fizycznych. Dolegliwości mogą wystąpić w każdej części ciała i w każdym układzie narządów.
Charakterystyczne dla zaburzeń występujących pod postacią somatyczną jest ciągłe zamartwianie się objawami lub ich znaczeniem.
Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną obejmują również hipochondrię – zaburzenie psychiczne, w którym chory interpretuje minimalne dolegliwości jako oznaki poważnej choroby fizycznej (somatycznej).

Nawet u osób zdrowych przy większości rzeczywistych dolegliwości fizycznych, a także przy niektórych chorobach psychicznych pewna somatyzacja jest częsta. U osób z zaburzeniami somatyzacyjnymi może być ona również obserwowana jako zjawisko izolowane.
Szacuje się, że na dolegliwości występujące pod postacią somatyczną cierpi 4–10% populacji. Wśród pacjentów leczonych z powodu chorób psychicznych dolegliwości czynnościowe lub występujące pod postacią somatyczną są niezwykle częste, stanowiąc nawet ponad 70%.
Najczęstszymi przejawami dolegliwości, których nie można wystarczająco wyjaśnić zjawiskami fizycznymi, są: ból, zaburzenia funkcji narządów, w tym tzw. dolegliwości wegetatywne, oraz wyczerpanie/zmęczenie.

Za pomocą odpowiednich badań należy oczywiście wykluczyć możliwość choroby somatycznej.
Chorzy powinni zostać zbadani pod kątem choroby psychicznej jako choroby pierwotnej:
- Najczęściej spotykane w tym kontekście są depresja, zaburzenia lękowe (zwłaszcza zaburzenie paniczne) oraz zespół stresu pourazowego.
- U podłoża dolegliwości fizycznych mogą leżeć inne choroby psychiczne, jest to jednak rzadkie.
Do rozwoju i utrwalania się dolegliwości nieswoistych, czynnościowych i występujących w postaci somatycznej przyczynia się wiele czynników ryzyka. Należą do nich na przykład:
- niekorzystne doświadczenia w dzieciństwie
- wcześniejsze dolegliwości czynnościowe lub występujące w postaci somatycznej
- choroba psychiczna lub somatyczna
- konflikty i nadzwyczajne obciążenia
- brak wsparcia społecznego
- silny lęk przed chorobą
- predyspozycje
- czynniki kulturowe
- jednostronne leczenie przez lekarzy, którzy skupiają się tylko na objawach fizycznych

W przypadku zaburzeń występujących w postaci somatycznej szczególnym wyzwaniem jest skłonienie chorego do szukania pomocy medycznej. Jak przekonać kogoś w takiej sytuacji, że nie ma choroby somatycznej?

Jakie występują objawy?
Jakie choroby występowały w przeszłości?
Jakie badania były przeprowadzone ostatnio?
Czy w przeszłości choroba objawiała się zawsze podobnie, czy dolegliwości były różne?
Czy martwi się Pan/Pani o swoje zdrowie bardziej niż inni ludzie?
Czy widoczny jest wyraźny związek między stresem psychospołecznym a objawami/zmartwieniami?

Lekarz przeprowadzi badanie fizykalne, aby stwierdzić, czy istnieje organiczna przyczyna dolegliwości.
Należy to zrobić jak najszybciej, aby zapobiec uchronicznieniu się choroby.

Wiele osób, które mają tendencję do somatyzacji, dość często konsultuje się z lekarzem. Nierzadko wracają z tymi samymi objawami, dlatego kuszące jest powtarzanie testów i badań, które były wykonywane już kilka razy wcześniej. To błędne koło musi zostać przerwane, dlatego lekarz powinien niezwykle krytycznie podchodzić do konieczności powtarzania badań, które już zostały wykonane.

W przypadku stałych lub nawracających dolegliwości zaleca się wyjaśnienie psychiatryczne jako działanie wspomagające.

U większości pacjentów z nieswoistymi, czynnościowymi i objawiającymi się w postaci somatycznej dolegliwościami ciała objawy ustępują z czasem.