Czym jest ostre zapalenie oskrzeli?
Ostre zapalenie oskrzeli to przejściowa infekcja błony śluzowej w tchawicy lub większych oskrzelach. Choroba rozwija się często wskutek zakażenia górnych dróg oddechowych (przeziębienia) i określa się ją mianem infekcji dolnych dróg oddechowych.
Objawy
Do objawów należą kaszel w dzień i w nocy, co czasami prowadzi do wywołanego kaszlem bólu w obszarze klatki piersiowej, a często także bólu szyi, kataru oraz (niewysokiej) gorączki. Kaszel może być suchy lub mokry (z odkrztuszaniem plwociny). Niekiedy słyszalny jest także świszczący oddech, mogą się też pojawić duszności.
Silne napady kaszlu mogą też spowodować bóle głowy, nietrzymanie moczu lub wymioty. Ostremu zapaleniu oskrzeli towarzyszą zwykle dolegliwości podobne do przeziębienia, lecz nie występują zazwyczaj nasilone objawy chorobowe.
Kaszel utrzymuje się zazwyczaj przez 3 do 4 tygodni, lecz niekiedy mija dopiero po ośmiu tygodniach.
Przyczyny
- W około 90% przypadków przyczyną ostrego zapalenia oskrzeli są wirusy. Sporadycznie zdarza się, że choroba ma podłoże bakteryjne.
- Od zarażenia do pojawienia się pierwszych objawów mijają średnio 2–3 dni.
- Choroba występuje najczęściej jesienią i zimą.
- Ryzyko infekcji dróg oddechowych potęguje palenie tytoniu oraz różnego rodzaju zanieczyszczenia powietrza.
Badania
Badanie przedmiotowe
- Diagnozę można postawić, osłuchując płuca stetoskopem oraz badając jamę ustną i gardło.
- Głównym zadaniem lekarza jest wykluczenie innych chorób wymagających bardziej zaawansowanego leczenia.
- Zazwyczaj nie są wymagane dodatkowe badania.
Badania uzupełniające
- W razie podejrzenia zapalenia płuc warto przeprowadzić badanie krwi (test CRP).
- W rzadkich przypadkach, przede wszystkim w razie wątpliwości w kwestii właściwego rozpoznania, można rozważyć też badanie rentgenowskie lub inne badania płuc.
- U małych dzieci (ale nie u dorosłych) podobne objawy mogą występować także wskutek ostrego zapalenia oskrzelików, podgłośniowego zapalenia krtani lub kokluszu (krztuśca).
Postępowanie
W przypadku zwężenia dróg oddechowych w oddychaniu pomóc mogą leki rozszerzające oskrzela (tzw. beta-sympatykomimetyki). Leki łagodzące kaszel i wykrztuśne nie mają udowodnionej skuteczności.
Antybiotyki
W przypadku zwykłego zapalenia oskrzeli antybiotyki nie są zwykle pomocne, nie mają też wpływu na długość kaszlu. Przy nieprawidłowym stosowaniu mogą natomiast powodować oporność bakterii. W razie kolejnej infekcji antybiotyki nie zadziałają. Z tego względu w przypadku ostrego zapalenia oskrzeli nie zaleca się zwykle antybiotykoterapii. Wyjątek stanowią jednak np. osoby starsze cierpiące dodatkowo na przewlekłą chorobę płuc (np. POChP).
Co można zrobić we własnym zakresie?
- Należy zaprzestać palenia, nie forsować się i przyjmować wystarczająco dużo płynów.
- Dzieci nie powinny być narażone na bierne palenie.
- Ulgę mogą również zapewnić leki przeciwbólowe oraz systematyczne inhalacje parą wodną.
Rokowanie
Choć ostre zapalenie oskrzeli mija samoczynnie, kaszel ustaje często dopiero po kilku tygodniach.
W niektórych przypadkach ostre zapalenie oskrzeli może jednak przerodzić się w zapalenie płuc. Dzieje się tak, gdy pacjenci nie unikają wysiłku, występują u nich inne choroby płuc czy mają osłabioną odporność. Infekcja atakuje przy tym głębiej leżące obszary płuc, powodując znacznie cięższe choroby. W przypadku pogorszenia ogólnego samopoczucia, wysokiej gorączki lub duszności należy zasięgnąć porady lekarza.
Ostre zapalenie oskrzeli to choroba przebiegająca zwykle bez powikłań; zazwyczaj nie przechodzi ona w fazę przewlekłą. Palacze mają jednak wrażliwe błony śluzowe, przez co mogą dość często chorować na zapalenie oskrzeli, które przybiera niekiedy przewlekły charakter i przeradza się w POChP. Na takie choroby narażone są również osoby pracujące w miejscach o wysokim poziomie zapylenia.
U niektórych osób, zwłaszcza dzieci, które często chorują na ostre zapalenie oskrzeli, mogą także pojawiać się alergie. Zaleca się wtedy konsultację z lekarzem.
Dodatkowe informacje
- Przeziębienie
- Antybiotykoterapia
- Palenie szkodzi zdrowiu
- Dlaczego warto rzucić palenie i jak to zrobić?
- Ostre zapalenie oskrzeli – informacje dla lekarzy
Autorka
- Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden
