Czym jest zapalenie płuc wywołane przez bakterie z rodzaju Chlamydia?

Definicja

To zapalenie płuc wywołane przez bakterie, zazwyczaj Chlamydophila pneumoniae lub Chlamydophila psittaci. Wywołane przez te drobnoustroje zapalenie płuc określa się też jako atypowe.

Objawy

Zakażenie bakterią C. pneumoniae

Od zakażenia do wystąpienia objawów mijają około 1–4 tygodnie. W wielu przypadkach infekcja może też przebiegać bezobjawowo. Objawy tego rodzaju zapalenia płuc przypominają zazwyczaj grypę: są to umiarkowanie podwyższona temperatura ciała i zapalenie jamy nosowo-gardłowej oraz ucha środkowego, powiększone węzły chłonne szyi, a także ból kończyn.

W 10% przypadków występuje druga faza choroby, przechodząca w zapalenie płuc. Objawy to kaszel oraz zwiększona częstość oddechów. Sporadycznie pojawia się także zapalenie wsierdzia, zapalenie mięśnia sercowego, rumień guzowaty czy też reaktywne zapalenie stawów.

Zakażenie bakterią C. psittaci

Od zakażenia do wystąpienia objawów mijają około 1–4 tygodnie. W wielu przypadkach infekcja może też przebiegać bezobjawowo. Zaczyna się zazwyczaj nagle od dolegliwości przypominających grypę: gorączki do 40°C (przez 2 do 3 tygodni), bólu kończyn, wysypki i charakterystycznych, silnych bólów głowy w okolicy czoła. Po tygodniu zaczyna się zwykle rozwijać zapalenie płuc, któremu towarzyszą suchy kaszel, duszności, zwiększona częstość oddechów oraz ból nasilający się przy oddychaniu. U 70% pacjentów dochodzi do powiększenia śledziony (splenomegalii).

Przyczyny

Przyczyną takiego zapalenia płuc jest infekcja wywołana przez bakterie Chlamydophila pneumoniae lub psittaci. Do zakażenia bakterią C. pneumoniae może dojść poprzez wdychanie aerozoli lub drogą kropelkową. Bakterie mogą przez dłuższy czas pozostawać w górnych drogach oddechowych, a pacjent długo zakaża.

Nosicielami bakterii C. pittaci są ptaki (np. gołębie, papużki faliste, papugi, ale także kury, kaczki czy gęsi). U ludzi do zakażenia może dojść wskutek wdychania zakażonych aerozoli moczu, kału lub innych wydzielin zakażonych ptaków. Nie udowodniono dotychczas, że bakterie C. psittaci mogą przenosić się pomiędzy ludźmi.

Częstotliwość występowania

Bakterie Chlamydia pneumoniae odpowiadają za 5–15% przypadków pozaszpitalnego zapalenia płuc. Duża liczba infekcji przebiega prawdopodobnie bezobjawowo lub w sposób nieswoisty. Wskaźnik w populacji waha się według założeń od 50 do 75%.

Ta choroba częściej dotyka mężczyzn.

Zapalenie płuc wywołane przez bakterie C. psittaci występuje bardzo rzadko, zazwyczaj u ptactwa hodowlanego.

Badania

Osłuchując płuca pacjenta, lekarze zauważają w większości przypadków nietypowe odgłosy. Nie jest to jednak reguła. Wysokie wartości markerów zapalnych we krwi wskazują, że w organizmie występuje infekcja, która może mieć podłoże bakteryjne. W celu potwierdzenia rozpoznania można wykonać w laboratorium wymaz z nosogardła, śliny lub wydzieliny z tchawicy z oznaczeniem C. pneumoniae/psittaci. Najczęściej wybiera się metodę PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy).

Wywołane przez bakterie z rodzaju Chlamydia zapalenie płuc podejrzewa się często u pacjentów, u których długotrwałej chorobie towarzyszy kaszel. Być może z uwagi na infekcję dróg oddechowych, u tych pacjentów stosowano już bezskutecznie antybiotyki betalaktamowe (np. amoksycylinę).

W postawieniu diagnozy pomóc może badanie rentgenowskie pozwalające dostrzec zmiany charakterystyczne dla zapalenia płuc. Atypowe zapalenie płuc mogą wywoływać także inne patogeny, takie jak np. mikoplazmy.

Postępowanie

Podczas leczenia infekcji wywołanej przez bakterie z rodzaju Chlamydia stosuje się odpowiednio ukierunkowaną antybiotykoterapię. Z uwagi na to, iż antybiotyki beta-laktamowe, takie jak amoksycylina, którą często stosuje się w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych, nie działają na tę bakterię, lekarze przepisują inne leki:

• Lek pierwszego wyboru: doksycyklina.
• Alternatywy: azytromycyna, klarytromycyna, moksyfloksacyna, lewofloksacyna.

Rokowanie

Zakażenie bakterią C. pneumoniae przypomina w przypadku większości pacjentów lekkie przeziębienie. Zasadniczo możliwe jest zatem leczenie go w warunkach domowych z wykorzystaniem antybiotyków. Na cięższy przebieg choroby objawiający się między innymi wielotygodniowym kaszlem i osłabieniem narażone są zwłaszcza osoby starsze cierpiące na inne choroby przewlekłe.

Największe nasilenie objawów zapalenia płuc wywołanego przez bakterie C. psittaci trwa często przez 2–3 tygodnie; w ciągu miesiąca pacjenci wracają jednak do zdrowia. Odsetek śmiertelności wynosi poniżej 5%, a w przypadku wczesnego wykrycia i odpowiedniego leczenia – poniżej 1%.

Dodatkowe informacje

• Zapalenie płuc
• Zapalenie płuc wywołane przez mikoplazmy
• Antybiotyki
• Zapalenie płuc wywołane przez bakterie z rodzaju Chlamydia – informacje dla lekarzy

Autorka

• Lek. Susanna Allahwerde, specjalista ds. medycyny ogólnej, Berlin