Co to jest reaktywne zapalenie stawów?

Definicja

Reaktywne zapalenie stawów to stan zapalny stawów, który może wystąpić po zakażeniu bakteryjnym jelit, narządów moczowych lub płciowych oraz dróg oddechowych.

Objawy

Reaktywne zapalenie stawów rozpoczyna się u większości pacjentów wyraźnym złym samopoczuciem, zmęczeniem, gorączką i brakiem apetytu. Objawow tym towarzyszy ból jednego lub kilku stawów, zwykle kończyn dolnych. Chore stawy są obrzęknięte, wrażliwe na ucisk lub ograniczone w swojej ruchomości.

Możliwe jest wystąpienie objawów także w okolicach oczu, na skórze lub podczas oddawania moczu. Typowe są np. bolesne, piekące lub zaczerwienione oczy, wrażliwość na światło lub zaburzenia widzenia, łuszczące się zmiany skórne na dłoniach i podeszwach stóp, a także dyskomfort podczas oddawania moczu i zwiększone nagłe parcie na mocz.

Przyczyny

Reaktywne zapalenie stawów wywołuje zakażenie bakteryjne jelit, narządów moczowo-płciowych lub dróg oddechowych, które wystąpiło ok. 2–4 tygodnie wcześniej. Nie wszyscy pacjenci zauważają to zakażenie, ponieważ czasami może ono powodować jedynie bardzo łagodne objawy lub nie powodować ich wcale.

Rozwojowi reaktywnego zapalenia stawów sprzyja predyspozycja genetyczna. Na przykład osoby z wariantem genu HLA-B27 mają zwiększone ryzyko zachorowania o współczynnik 10–20.

Częstość występowania

Szacuje się, że około 50 na 100 000 osób choruje na reaktywne zapalenie stawów. Większość z nich ma mniej niż 40 lat, a w przypadku dzieci największa liczba zachorowań występuje między 8. a 12. rokiem życia.

W dzieciństwie zauważalna jest wyraźna różnica między płciami: chłopcy chorują trzykrotnie częściej niż dziewczynki. U osób dorosłych stosunek ten się wyrównuje i choroba w mniej więcej równym stopniu dotyczy mężczyzn i kobiet.

Badania dodatkowe

Na początku badania lekarz oceni Pana aktualne objawy i dolegliwości pacjenta. Kolejną ważną informacją jest to, czy w ciągu ostatnich kilku tygodni występowały jakieś dolegliwości ze strony jelit, narządów moczowych lub płciowych oraz dróg oddechowych.

Następnie przeprowadzane jest badanie fizykalne. Tutaj ocenia się stawy pod kątem zaczerwienienia, obrzęku, tkliwości, nadmiernego ucieplenia i ograniczenia ruchomości. Zbadane wzrokowo pod kątem zmian zostaną skóra, błona śluzowa i oczy. Zostanie pobrana krew. Niekiedy konieczne mogą być dalsze badania radiologiczne lub kardiologiczne. W takim przypadku pacjent zostanieskierowany do odpowiedniego specjalisty.

Jeśli zostanie u pacjenta stwierdzone reaktywne zapalenie stawów, zostanie on skierowany do szpitala w celu dalszego leczenia. W przypadku wystarczającej mobilności i możliwości dobrej współpracy ze specjalistami, niezbędne badania i terapie mogą być przeprowadzane również w trybie ambulatoryjnym.

Leczenie

Leczenie reaktywnego zapalenia stawów ma dwa cele: łagodzenie ostrego bólu i dyskomfortu oraz zapobieganie powikłaniom lub trwałemu dyskomfortowi. Zwykle stosuje się tzw. niesteroidowe leki przeciwzapalnye (np. naproksen lub diklofenak), które mają działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Ponadto chore stawy powinny być chłodzone lub ogrzewane kilka razy dziennie. W ostrej fazie wskazane jest odciążenie i ochrona chorych stawów podczas codziennej aktywności. W ramach fizjoterapii pracuje się w szczególności nad utrzymaniem czynności stawów i mięśni. W celu ułatwienia chodzenia mogą zostać zalecone odpowiednie wkładki lub poduszki żelowe na okolice pięty.

W przypadku niektórych pacjentów zdarza się, że zapalenie stawów nie reaguje odpowiednio na leczenie niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym. W tym przypadku alternatywą może być wstrzyknięcie kortyzonu w chore stawy. Jeśli ostre dolegliwości utrzymują się dłużej niż 6 tygodni, można rozważyć tzw. terapię podstawową lekami modyfikującymi przebieg choroby (LMPCh). Ma ona silne działanie przeciwzapalne i powoduje, że stan zapalny stawów powoli ustępuje.

Rokowanie

Reaktywne zapalenie stawów nie jest stanem zagrażającym życiu i u większości pacjentów objawy ustępują w ciągu 6 miesięcy. Około 20–40% pacjentów może nadal odczuwać dolegliwości z powodu przewlekłości zapalenia stawów, takie jak bóle stawowe i problemy ze ścięgnami lub ponownie zachorować na reaktywne zapalenie stawów. Na zwiększone ryzyko narażeni są pacjenci posiadający wariant genu HLA-B27 oraz pacjenci, u których pojawiły się dolegliwości oczu lub wystąpiły stany zapalne narządów moczowych i płciowych.

Dodatkowe informacje

• Reaktywne zapalenie stawów – informacje dla lekarzy

Autozy

• Carina Steyer, dziennikarz medyczny, Wiedeń
• Lek. Kalina van der Bend, recenzent